DÜNYA

Arif Çelebi yazd� | ABD emperyalizminin Venezuela'ya el koyma harekat�

AR�F ÇELEB�
16 Aral�k 2025 Sal�

Venezuela dünyan�n en büyük petrol rezervine sahip, do�algaz rezervinde ise dünya yedincisi. Alt�n rezervi bak�m�ndan ise dünyada üçüncü s�rada. ABD emperyalizmi, bu rezervleri do�rudan kontrol etmek istiyor. Bu, ABD'nin Venezuela'ya yönelik sald�rganl��n�n perde arkas�n� net biçimde ortaya koyuyor.

ABD emperyalizminin askeri güçleri 10 Aral�k 2025'de Venezuela'dan ç�k�� yapmakta olan bir petrol tankerine el koydu. Tankerde 1,8 ton petrol bulunmaktayd�. Bu tekil el koyma olay� bile kapitalizmin tepeden t�rna�a nas�l bir çürüme ve koku�ma içine girdi�ini göstermektedir.

Ekonomik sömürü ve rekabet yoluyla emperyalist kapitalizmin liderli�ini korumakta zorlanan ABD emperyalizmi giderek daha fazla mafyatik "çökme" veya "el koyma" metotlar�na ba�vuruyor.

Mafyalar �irketlere çökerken, Trump yönetimindeki ABD, bir ülkeye çökmek istemektedir. Bunun bir çizgi sapmas� oldu�unu dü�ünenler yan�l�yor. Varolu�sal kriz içindeki emperyalist kapitalizm giderek daha da vah�ile�mektedir. ABD, Venezuela'da ba�ar�l� olursa ard�ndan ona itaat etmeyen di�er ülkelere s�ra gelecektir. ABD emperyalizminin açt�� bu yola di�er emperyalistlerin de girece�inden ku�ku duyulmamal�d�r. Sadece emperyalistler de�il, onlarla i�birli�i içindeki ülkeler de bu mafyatik ya�ma dünyas�nda güçleri oran�nda pay kapmak isteyeceklerdir. Kriz derinle�tikçe, kapitalist dünyan�n sömürü ili�kilerini düzenleyen uluslararas� serbest ticaret, uluslararas� hukuk, uluslararas� diplomasi gibi unsurlar yerini daha çok korsanl�k, haydutluk, gasp, i�gal, suikast ve katliamlara b�rakacakt�r.

Ku�kusuz mafyatik yöntemler kapitalizmin her döneminde �u ya da bu düzeyde kullan�lm��t�r. Kriz dönemlerinde ise bu yöntemler, dünyay� yeniden payla��m sava��na haz�rl�k biçimi olarak öne ç�kmaktad�r. Payla��m sava��na haz�rlanan güçler pozisyonlar�n� güçlendirmek ve cephelerini tahkim etmek için emperyalist devlet zorbal�� yöntemlerini arka cephe diplomasisinin yerine ikame etmektedir. Seçim hileleri, rü�vetle sat�n almalar�n bir devleti ele geçirmeye yetmedi�i yerlerde o devleti mafyatik zorbal�kla ele geçirmeye çal��maktad�rlar.

Venezuela bu durumun en bariz örne�idir. Chavez'in 1999'da iktidara gelmesinden bu yana ABD emperyalizmi Venezuela'daki halkç� yönetimi devirmek için pek çok giri�imde bulundu. 2002'deki darbe giri�imi, petrol �irketlerinin y�k�c� faaliyetleri durumu de�i�tirmeye yetmedi. Chavez'in ard�ndan iktidara gelen Maduro da halkç� sistemi sürdürdü. ABD, s�k� yapt�r�mlara ba�vurdu. Venezuela'n�n ABD'deki finansal varl�klar�na ve dondurulmu� kaynaklar�na el koydu. Devlet tahvilleri ve borç tahvillerinin al�m sat�m�n� yasaklad�. Devlete ait petrol �irketi PDVSA'ya, Venezuela petrolünü ta��yan gemilere ve nakliye �irketlerine yapt�r�mlar uygulad�. Hükümet yetkilileri ve akrabalar�n�n ABD'deki mal varl�klar�n� dondurdu ve bu ki�ilere seyahat yasa�� getirdi. Bunlar yetmemi� gibi Maduro'nun yakalanmas� için 50 milyon dolarl�k ödül koydu.

SALDIRININ BA�LICA ÜÇ NEDEN�: EKONOM�K, S�YAS�, �DEOLOJ�K
A) Ekonomik: Petrol, gaz ve alt�n rezervleri
ABD emperyalizmi, Venezuela'ya yönelik sald�rganl��n� uyu�turucu karteline kar�� sava� olarak perdeliyor, Maduro da bu uyu�turucu kartelinin patronu olmakla suçlan�yor. Uyu�turucu trafi�inde en büyük i�letmecinin CIA oldu�u defalarca kan�tlanm��t�r. ABD'nin amac� uyu�turucu üretimi ve da��t�m�n� engellemek de�ildir, Venezuela'n�n zenginliklerine el koymakt�r.

Venezuela, 1976 y�l�nda petrol endüstrisini ulusalla�t�rd�. Chavez'le birlikte yabanc� ortakl�klara son verilerek devlet hakimiyeti güçlendirildi. ABD, bu hakimiyete son vermek istiyor. Askeri darbe ve yapt�r�mlarla bugüne kadar bunu ba�aramad�, �imdi do�rudan askeri i�gal tehdidi, bu da olmazsa do�rudan i�galle hedefine ula�mak istiyor. Venezuela'ya yönelik ku�atma harekat�nda bugüne kadar 22 gemi füzelerle vuruldu, bu sald�r�larda 83 ki�i öldürüldü, bir petrol tankerine el konuldu. Trump, yak�nda kara harekat�na da ba�layabileceklerini aç�klad�.

ABD emperyalizminin Maduro'nun yerine geçirmek istedi�i Maria Machando, daha önce Güvenlik Konseyine Venezuela'ya askeri müdahalede bulunma ça�r�s� yapm��t�. �imdi Trump yönetimine ayn� ça�r�y� yapmaktad�r. Machando, "Venezuela'n�n tüm sanayisini özelle�tirece�iz, petrolü, gaz�, madenleri, araziyi, teknolojiyi özelle�tirece�iz... Amerikan �irketleri çok para kazanacak" diyor. Bu ça�r� ABD'nin Venezuela siyasetini net biçimde ortaya koymaktad�r.

B) Siyasi: Çin, Rusya, �ran ba�lant�s�
ABD'nin uzun vadede stratejik hedefinin Çin oldu�u aç�k. Dünya politikas�n� da bu hedef do�rultusunda olu�turuyor. Çin'i ku�atmak için �ran'� etkisizle�tirmek ve Rusya'y� Çin'den koparmak istiyor. Latin Amerika politikas�n� da bu do�rultuda �ekillendiriyor. Bu bölgeyi bu strateji do�rultusunda yeniden düzenlemek istiyor. Bir ba�ka deyi�le, arka cephesi olarak gördü�ü Orta ve Güney Amerika'y� yeniden ve s�k�ca kendine ba�lamak istiyor.

Venezuela bu bak�mdan stratejik bir konumdad�r. Çin ve Venezuela aras�ndaki ili�kiler, stratejik bir ortakl�k niteli�indedir. Çin, Venezuela'dan petrol al�yor ve Venezuela'ya milyarlarca dolar kredi sa�l�yor. Venezuela, kredi borçlar�n� petrol ve gazla ödüyor. Çin, Venezuela'n�n altyap�s�na büyük yat�r�mlar yap�yor. Venezuela, 2018 y�l�nda Çin'in Ku�ak ve Yol projesine kat�ld�. Bütün bunlar bir yandan ABD yapt�r�mlar�n� etkisiz k�larken, di�er yandan Çin'in Venezuela üzerinden Latin Amerika'daki etkisini ve gücünü art�r�yor. Venezuela'n�n Çin'le birlikte Rusya ve �ran'la da güçlü ili�kileri var. ABD, Venezuela'da Machando kuklas�n� iktidara ta��yarak Çin'i ve ortaklar�n� Latin Amerika'dan uzakla�t�rmak istiyor.

C) �deolojik: Sosyalizmle ili�kili her �ey
Chavez ve sonras�nda Maduro kendilerini sosyalist olarak tan�mlad�lar ve ABD emperyalizmine kafa tuttular. Gerçekte onlar sosyalist de�il sosyal demokrat bir program uygulad�lar, baz� ulusalla�t�rmalara giri�tiler ve en önemlisi bütçeyi halk yarar�na kullanmaya çal��t�lar. Devletin el koydu�u fabrikalarda i�çileri yönetime ortak ettiler. Emekçi mahallelerde halk konseyleri kurdular. Bununla birlikte kapitalist düzen i�lemeye devam etti. Sosyalist olmaktan çok öte, halktan yana önlemler alan halkç� bir yönetim süregeldi.

Bu kadar� bile ABD emperyalizmini harekete geçirmeye yetti. Fa�izmin, gericili�in, halka dü�manl��n, serbest ya�ma düzeninin ayyuka ç�kt�� günümüzde ilerici olan ne varsa, halktan yana, emekçiden yana ne varsa y�kmak, onu yok etmek istiyor kapitalistler. B�rakal�m kapitalizmi ortadan kald�rmay�, tekellerin bir ölçüde bile s�n�rland�r�lmas�na tahammülleri yok. Emekçileri yaln�zca fiziksel olarak de�il zihinsel olarak da robotla�t�rmak, zihinlerindeki, haf�zalar�ndaki en küçük ilerici birikimi silmek istiyorlar.

Venezuela'y� dü�ürdükten sonra muhtemelen s�ra Kolombiya'ya gelecek. Kolombiya hükümeti gerillalara kar�� ABD emperyalizmi ile birlikte ortak sald�r�lara giri�se de bu onu kurtarmaya yetmeyecektir. Küba bir kez daha ve bu kez çok daha güçlü bir ideolojik, siyasi sald�r�ya maruz b�rak�lacakt�r.

DEMOKRAT�K SOSYAL�ZM B�R ÇIKI� MI?
Chavez Venezuela's� ve Morales Bolivya's�nda halktan yana çok de�erli ad�mlar at�ld�. Tekellerin hakimiyeti s�n�rland�. Onlar�n estirdi�i emekçiden, halktan yana sol rüzgar bir dönem Latin Amerika'y� etkisi alt�na ald�.

Ulusalla�t�rmalar, fabrikalarda i�çi yönetimleri, mahalle birlikleri, bütçeden sa�l�k, e�itim ve altyap�ya halk yarar�na pay ayr�lmas� vb. pek çok ilerici, halkç� giri�ime imza att�lar. Bütün bu ad�mlar�, 21. yüzy�l sosyalizmi olarak tan�mlad�lar. Seçimle gelen halkç� yönetimlerin halktan yana att�klar� ad�mlarla sermayenin egemenli�ini giderek daraltarak onu etkisizle�tirebileceklerini ileri sürdüler.

Ba�aramad�lar. Ba�aramazlard� da. Temel üretim araçlar� toplumsal mülkiyet alt�na al�nmad�kça halktan yana at�lan ad�mlar�n güvencesi sa�lanamaz. Ordu ve polis, devlet bürokrasisi, parlamento ço�unlu�u elinizde de olsa, son tahlilde ekonomik ili�kiler belirleyici olacakt�r. Kapitalizmin sömürü çarklar� i�lemeye devam edecektir. Kaç�n�lmaz olarak devlet bürokrasisi kapitalist yozla�man�n, rü�vet ve yolsuzlu�un girdab�na kap�lacakt�r.

Kapitalizmin iktisadi, siyasi ve ideolojik bir ç�kmaza, bir varolu�sal krize sapland�� günümüzde, reformcu yoldan kapitalizmi ehlile�tirmek art�k imkans�zd�r. Kapitalizmin geli�mekte oldu�u 60'l� 70'li y�llarda bu ehlile�tirmenin olanaklar� vard�. Kapitalistlerin de i�çi s�n�f�n�n da manevra sahas� geni�ti. Kar��l�kl� tavizler yoluyla bir arada ya�ama imkan� bir ölçüde bulunabiliyordu. Bugün bu olanak bütünüyle ortadan kalkm��t�r. Kapitalistler ve emperyalistler krizi halka yüklemek, �u ya da bu ölçüde sistem d��na ç�kmakta olan ülkeleri yeniden hizaya sokmak zorundad�rlar. Ba�ka bir tercih �anslar� yok. Varolu�sal kriz içindeki kapitalizm vah�et, zorbal�k, soyk�r�m, fa�izm, sava� ve ya�ma üretmektedir ve giderek daha çok üretecektir, çünkü ba�ka türlü ayakta duram�yor. Sermayenin geni�letilmi� yeniden üretimi ancak bu biçimde gerçekle�tirilebiliyor.

Reel kapitalizm budur. ��çi s�n�f�n�n, emekçilerin, gençlerin, kad�nlar�n bu kapitalizmi reformlarla yumu�atma imkan� sadece tarihsel olarak de�il, pratik olarak ve reel olarak sona ermi�tir. Bunu en çok da Latin Amerika halklar� biliyor, görüyor. Onlar büyük bir deneyimden geçtiler. Büyük devrimci sava�lar, gerilla mücadeleleri ve sermaye egemenli�i alt�nda "demokratik sosyalizm" deneyimlerini ya�ad�lar.

�imdi �u aç�k ve ç�plak gerçek, onu saran bütün reform sisinden ayr��m��t�r: Ya kapitalizmi y�kacak, sermaye egemenli�ine son vereceksin ya da sermayenin kölesi olacaks�n. Ba�ka bir yol, ba�ka bir ç�k�� yok. Bu sisin da��lmas� da iki yandan esen rüzgarla gerçekle�mi�tir. Bir yandan kapitalizmin varolu�sal krizi, di�er yandan reformcu, sermaye egemenli�i alt�nda bir kurtulu�un imkans�zl�� bu sisi da��tmaktad�r. Bu nesnel bir durumdur. �imdi as�l olan, bu sisin öznel olarak ortadan kald�r�lmas�d�r.

Arif Çelebi yazd� | ABD emperyalizminin Venezuela'ya el koyma harekat�

�lgili Haberler