İnşaat mühendisliğinden devrim inşasına: HKP (Maoist) lideri Basavaraju'nun silinmez hatırası

Basavaraju'nun ölümü, HKP (Maoist) için önemli bir kayıp. Ancak onun 50 yıllık mücadelesi, Hindistan'ın devrimci hareketine silinmez bir iz bıraktı. O, yalnızca bir gerilla lideri değil, aynı zamanda Adivasi halkının, köylülerin ve işçilerin haklarını savunan bir ideologdu

"Bizim savaşımız, ne bir başlangıçtır ne de bir son; bu, halkın özgürlük arzusunun tarihsel bir parçasıdır" diyor, 21 Mayıs 2025'te Hindistan devletinin "Kagar Operasyonu" ¹ adı altında düzenlediği bir saldırıda hayatını kaybeden Hindistan Komünist Partisi (Maoist) Genel Sekreteri Nambala Keshava Rao, bilinen adıyla Yoldaş Basavaraju. 2022'de Krantı Dergisi'ne ² verdiği röportajda dile getirdiği bu kelimeler adanmış bir ömrün ve inancın damıtılmış halini sunuyor.

21 Mayıs 2025'te Chhattisgarh'ın Abujhmad bölgesinde partinin ve ordunun oldukça önemli kadrolarından oluşan 26 yoldaşıyla birlikte ölümsüzleşen Basavaraju, 50 yılı aşkın bir devrimci mücadeleyle Hindistan'ın yarı sömürge-yarı feodal yapısına karşı savaşmış bir liderdi. Onun ölümü, Hindistan'daki devrimci hareket için bir kayıp olsa da, mirası, Adivasi ³ halkının ve köylülerin devrimci iktidar yürüyüşünde yaşamaya devam ediyor. Peki, Basavaraju'nun hikayesi, Hindistan'ın devrimci mücadelesine nasıl bir iz bıraktı? Ve bu mücadele, devletin sistematik baskı politikalarına karşı nasıl bir anlam taşıyor?

BİR MÜHENDİSİN DEVRİMCİ YOLU
Nambala Keshava Rao, 1955'te Andhra Pradesh'in Srikakulam bölgesinde bir öğretmen baba ve ev işçisi bir annenin çocuğu olarak doğdu. Warangal'daki ⁴ Bölgesel Mühendislik Koleji'nde (bugünkü Ulusal Teknoloji Enstitüsü) inşaat mühendisliği okudu; aynı zamanda voleybol ve kabaddi gibi sporlarda yetkin bir öğrenciydi. Ancak 1970'ler, Hindistan'ın kırsal bölgelerinde feodal baskıların, yoksulluğun ve sosyal eşitsizliklerin derinleştiği bir dönemdi. Bu koşullar, genç Keshava Rao'yu radikal bir dönüşüme yöneltti. Warangal Üniversitesi'nde Radikal Öğrenci Birliği'nin ⁵ (RSU) lideri olarak aktif siyasete atıldı ve Marksist-Leninist-Maoist (MLM) ideolojiyle tanıştı. 1980'de, sağcı öğrenci örgütü Akhil Bharatiya Vidyarthi Parishad ⁶ (ABVP) ile yaşanan bir çatışma sonrası tutuklanması, onun devrimci yola tam anlamıyla adım atmasını sağladı.

Serbest bırakıldığında, Hindistan Komünist Partisi (Marksist-Leninist) Halk Savaşı'na (CPI-ML People's War) katıldı. Olağanüstü hal döneminde devrimcilere yönelik baskılar yoğunlaştığında yeraltına geçti ve bir daha yer üstüne çıkmadı. Warangal'daki yeraltı döneminde, bir süre hamal olarak çalıştı ve yerel işçileri örgütledi.

1980 yılında, parti kırsal alanlara ekipler gönderme kararı aldığında, "Ganganna" adıyla ilk gerilla birliğinin komutanı olarak Doğu Godavari bölgesine gönderildi. Zamanla Dandakaranya'daki devrimci hareketin inşasında aktif rol aldı. Önce Orman İlişkileri Komitesi'ne, ardından Dandakaranya Özel Bölge Komitesi'ne seçildi. Uzun yıllar boyunca bu bölge komitesinin sekreterliğini yürüttü.

1986 yılında, Visakhapatnam'da bir görüşme için beklerken bir STF ajanı tarafından yakalanmak istendi. Fiziksel bir çatışma sonrası kaçmayı başardı ve ateş açarak karşılık verdi. Bu olaydan itibaren, şehit düştüğü çatışmaya dek polis tarafından yakalanamadı.

1987'de, Bastar ormanlarında Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları'ndan ⁷ (LTTE) eski savaşçıların verdiği eğitimle gerilla taktikleri ve patlayıcı kullanımı konusunda uzmanlaştı. 1992'de Halk Savaşı'nın Merkez Komitesi'ne seçildi ve 2004'te HKP (Maoist)'in kuruluşuyla partinin Merkezi Askeri Komisyonu'nun başına geçti.

Hindistan'da Maoist güçlerin birleşmesi ve HKP (Maoist)'in merkezi düzeyde güçlü bir birliği sağlanmasında öncü liderlerden biri oldu. Hindistan devrimci hareketinin birçok askeri başarısına öncülük etti. Özellikle Dandakaranya'da gerilla üslerinin inşası ve halkın demokratik kurumlarının oluşturulması gibi temel siyasi kararlarda belirleyici rol oynadı.

2018'de HKP (Maoist)'in eski Genel Sekreteri Ganapathy ve Merkez Komitesi partiyi ve komutanlıkları gençleştirme kararı aldı. Tarihte az rastlanan bir deneyim olarak hareketin önderleri bilinçli bir tercihle yenilenmenin yolunu açıyordu. Nambala Keshava Rao, partinin mutlak önderi olarak kabul görmekteydi ve partinin yeni Genel Sekreteri oldu.

YALNIZCA SİLAHINI DEĞİL, KALEMİNİ DE KULLANAN BİR TEORİSYEN
Basavaraju, sadece bir gerilla lideri değil, aynı zamanda Hindistan'ın sosyo-ekonomik yapısını çözümleyen, askeri mücadelenin yönelimini tayin eden ve halkın mücadelesini örgütleyen bir ideologdu. Partinin askeri siyasetinin belirlenmesi ve bu konudaki broşür ve materyallerin oluşturulmasında sayısız çalışmaya imza attı. Özellikle askeri taktiklerin yenilenmesi ve gerilla külliyatının oluşturulmasında belirleyiciydi.

Basavaraju, Krantı Dergisi'ne verdiği aynı röportajda, Hindistan'ın ekonomik ve toplumsal yapısını analiz ederken, "Ülkemiz, yarı sömürge-yarı feodal bir sistemdir. Emperyalist sömürü ve feodal baskılar, halkımızın sefaletinin temel nedenidir" demişti. Bu analiz, HKP(M)'nin 2020'de yayımladığı "Hindistan'daki Üretim İlişkilerinde Değişimler ve Siyasi Programımız" belgesinin temelini oluşturdu. Bugün de HKP(M)'nin sosyo-ekonomik tespiti ve stratejik görüşleri değişmiş değil.

Ayrıca HKP(Maoist) içerisinde ekolojik devrimci bir fikrin kuvvetlenmesinde de öncülük yaptı. Yazılarında çok uluslu şirketlerin biyolojik çeşitliliği talan ettiğini belirtti. Basavaraju, bu talana karşı, doğanın dengesini korumanın ve halkın kaynaklarını halk için kullanmanın devrimci bir görev olduğunu parti yayınları başta olmak üzere bütün mecralarda savundu.

HALK KURTULUŞ GERİLLA ORDUSU'NUN HÜCUM RUHU
Basavaraju, Halk Kurtuluş Gerilla Ordusu'nun (PLGA) kuruluşunda ve gelişiminde de kilit bir rol oynadı. HKP(M)'nin kurtarılmış alan ya da kızıl siyasal iktidar alanı olarak tanımladığı "Kızıl Koridor" ⁸ bölgelerinde, Adivasi halkının topraklarını ve yaşam alanlarını koruma mücadelesine öncülük etti. Partinin kırlardaki devrimci otorite inşasında en belirleyici saldırıların örgütleyici ve uygulayıcısıydı.

PLGA, feodal baskılara ve emperyalist maden şirketlerine karşı köylülerin ve yerli toplulukların silahlı direnişini örgütledi. Basavaraju'nun liderliğinde, gerilla taktikleri modernize edildi; özellikle patlayıcı kullanımı ve pusu stratejileri, devletin askeri güçlerine karşı etkili bir direniş yarattı. 2010 Dantewada ⁹ ve 2013 Jhiram Vadisi _¹⁰ saldırıları, onun stratejik yetkinliğini gösteren örneklerdi.

Ayrıca 2003 yılında Andhra Pradesh eyaletinin Başbakanı N. Chandrababu Naidu'ya yönelik mayınlı saldırının planlayıcısı olarak da anılan Basavaraju, örgütün en cesur ve tartışmalı eylemlerinden bazılarının arkasındaki isim olmuştur.

Lakin Basavaraju'nun mücadelesi, yalnızca askeri bir direnişle sınırlı değildi. O, Adivasi topluluklarının eğitim, sağlık ve ekonomik haklar için örgütlenmesini destekledi. Chhattisgarh'ın zengin ormanları, nehirleri ve biyolojik çeşitliliği, onun gözünde yalnızca korunması gereken bir miras değil, aynı zamanda halkın refahı için kullanılması gereken bir kaynaktı. Çok uluslu şirketlerin maden çıkarma faaliyetlerine karşı, köylülerin ve Adivasi halkının direnişini güçlendirdi. Bu mücadele, Hindistan'ın kırsal bölgelerindeki yapısal eşitsizliklere karşı bir başkaldırıydı.

KAGAR OPERASYONU: DEVLETİN TASFİYE STRATEJİSİ
2024 yılının başlarında Hindistan İçişleri Bakanı Amit Shah'ın talimatıyla başlatılan "Kagar Operasyonu", ülkenin doğu ve orta kesimlerinde etkinlik gösteren Maoist gerilla hareketine karşı en kapsamlı askeri operasyonlardan biri olarak öne çıkıyor ve Maoistlerin güçlü olduğu "Kızıl Koridor" olarak bilinen alanları kapsamaktadır. Kagar Operasyonu'nun resmi hedefi, 1967'den beri süregelen Naksalit (Maoist) ¹¹ hareketi Mart 2026 yılına kadar tamamen sona erdirmek olarak açıklandı. Operasyonun temel yönlerinden biri, Maoist hareketin merkez komutasını ve lojistik üslerini etkisiz hale getirmektir.

Genel Sekreter Basavaraju ve yoldaşlırının öldürülmesi şimdilerde bu stratejinin en önemli başarısı olarak dile getirilmekte. Hindistan İçişleri Bakanı Amit Shah, operasyonu "Naksalizme karşı büyük bir zafer" olarak nitelendirirken, devlet medyası da olayı devletin askeri gücünün bir göstergesi olarak sunuyor. HKP (M) tek taraflı ateşkes ilan etmiş ve barış görüşmeleri için diyalog önerisinde bulunmuştu. Buna rağmen, hükümet bu çağrıları reddetti ve operasyonları yoğunlaştırdı.

Kagar Operasyonu, yalnızca Maoist liderleri değil, aynı zamanda Adivasi köylülerini ve sivilleri de hedef alıyor. Bu operasyon ayrıca gerillanın denetimi altındaki alanları sermayeye ve özel olarak da bölgedeki maden kaynaklarını çok uluslu şirketlere teslim etme çabasının bir parçası. Çünkü Maoist hareketin etkin olduğu "Kızıl Koridor", kömür, boksit ve demir cevheri açısından zengin.

Hindistan hükümeti tam da bu yüzden Adivasiler başta olmak üzere bölge halkını, köylerinden zorla çıkarılıyor, ormanları yok ediliyor ve yaşam alanları maden şirketlerine peşkeş çekiliyor. Silahlı mücadelelerin sürdüğü bütün ülkelere uygulanan devlet retoriği Hindistan'da kendisini gösteriyor. Devletler, kontrgerilla stratejisinin temeli olarak "balığı yakalamak için nehri kurutuyor."

TOPRAĞIN ALTINDA BİR ATEŞ: BASAVARAJU SİLİNMEZ HATIRASI
Basavaraju'nun ölümü, HKP (Maoist) için önemli bir kayıp. Ancak onun 50 yıllık mücadelesi, Hindistan'ın devrimci hareketine silinmez bir iz bıraktı. O, yalnızca bir gerilla lideri değil, aynı zamanda Adivasi halkının, köylülerin ve işçilerin haklarını savunan bir ideologdu. PLGA'nın kuruluşunda ve gelişiminde oynadığı rol, kırsal bölgelerdeki halkın örgütsel kapasitesini artırdı. Onun liderliğinde, Maoist hareket, feodalizme ve emperyalizme karşı bir direniş sembolü haline geldi.

Devletin "Naksalizmi bitirme" iddiası, tarihsel olarak gerçekçi değil. Nitekim Hindistan'da komünist hareketin önemli figürlerinden ve Maoist partinin ilk Genel Sekreteri Charu Majumdar da polis işkencesinde katledildi. Ancak hareketin gelişimi engellenemedi. Maoist hareket, Hindistan'ın yapısal eşitsizlikleri, yoksulluğu ve sömürüsü devam ettiği sürece varlığını sürdürecek. Basavaraju'nun ölümü, hareketin liderlik boşluğunu doldurma gerekliliğini ortaya koydu, ancak onun ideolojik mirası, yeni nesil devrimciler için bir yol gösterici. HKP'nin (Maoist) dost örgütlerinden HKP (ML) Kızıl Yıldız grubunun Basavaraju yoldaş için belirttiği gibi, "Devletin faşist politikaları, her gün yeni bir devrimci hareketin tohumlarını ekiyor."

DİPNOTLAR
1) Kagar [Sıfır] Operasyonu: Hindistan devleti tarafından Maoist hareketi tasfiye etmek amacıyla başlatılan, özellikle Adivasi bölgelerini hedef alan geniş çaplı askeri operasyonların sonuncusu.
2) Hindistan'da devrimci hareketlere yakınlığıyla bilinen bir yayın organı. "Krantı", Hintçe'de "devrim" anlamına gelir.
3) Hindistan'ın yerli halklarına verilen isimdir. Genellikle ormanlık ve kırsal bölgelerde yaşarlar ve Hindistan'daki toplumsal hiyerarşide (kast sisteminde) en çok dışlanan gruplardan biridir. HKP (M) esas olarak bu topluluk içinde gelişti ve tabanını bu ulusal topluluktan aldı.
4) Hindistan'ın Telangana eyaletinde yer alan bir şehir. 1970'lerde öğrenci hareketleri ve silahlı mücadeleyle anılan bir bölgeydi.
5) 1970'lerde Hindistan'da devrimci sol hareketlerin öğrenci yapılanmalarından biridir.
6) Hindistan'da Hindu milliyetçisi Rashtriya Swayamsevak Sangh'a (RSS) bağlı, sağcı bir öğrenci örgütü.
7) Sri Lanka'da Tamil azınlığının bağımsızlık mücadelesini yürütmüş, zamanla militan yöntemlerle öne çıkmış bir örgüt.
8) Hindistan'ın doğu ve orta bölgelerinde, Maoist hareketin etkili olduğu geniş coğrafi alanı tanımlamak için kullanılır.
9) PLGA tarafından düzenlenen ve Hindistan askeri güçlerine karşı gerçekleştirilen büyük bir saldırıdır. 76 askerin öldürüldüğü bu saldırı, Maoist hareketin en dikkat çekici eylemlerinden biri olmuştur.
10) Chhattisgarh eyaletinde, Maoistlerin, aralarında üst düzey politikacıların da bulunduğu bir konvoya yönelik düzenlediği saldırı.
11) Hindistan'daki Maoist gerilla hareketine verilen isim. "Naksalit Hareket" kavramı esin kaynağını, 1967'de Hindistan'ın Batı Bengal eyaletindeki Darjeeling bölgesindeki Siliguri'nin Naxalbari köyünde yaşanan silahlı bir köylü ayaklanmasından almaktadır.

KAYNAKÇA
🔹Kranti Magazine. (2022). Interview with Comrade Basavaraju by Alf Brennan. October-December Issue.
🔹CPI (ML) Liberation. (2025, May 21). CPI(ML) condemns extra-judicial killing of Maoist leaders and Adivasis.
🔹Peace Coordination Committee. (2025, May 21). We condemn the killing of Maoists including Namballa Keshava Rao. Avani News.
(2025, May 21). CPI (Maoist) General Secretary killed in Operation Kagar.
🔹Hindustan Times. (2025, May 21-22). Chhattisgarh: Maoist leader Nambala Keshava Rao killed in Operation Kagar.
🔹The Indian Express. (2025, May 21-22). Operation Kagar: CPI (Maoist) General Secretary Basavaraj killed.
🔹Al Jazeera English. (2025, May 21-22). Chhattisgarh: Maoist leader's death and tensions in Adivasi regions.
🔹CPI (ML) Red Star. (2025, May 21). Press statement against extra-judicial killings of Maoists and Adivasis.
🔹CPM Politburo. (2025, May 21). Press statement against Operation Kagar and anti-democratic policies.
🔹All India People's Front (AIPF). (2025, May 21). Condemnation of the killing of CPI (Maoist) General Secretary and 27 members.