Bir halk mahkemesi deneyimi: Kobanêli kadınlar kadın katilini affetmedi
Türkiye ve Kürdistan'da yaşanan düzeyde olmasa da kadın katliamları Rojava'nın da sorunu. Aradaki fark ise kadın katillerinin affedilmemesi. Ancak en önemli fark, yargılama sistemi. Kobanê'de bir kadın katili, halk mahkemesi kurularak yargılandı. Halk mahkemesi deneyimini Fırat Bölgesi Kadın Bakanı, Adalet Meclisi Üyesi ve Kadın Evi'nden kadınlarla konuştuk.
Rojava-Kuzey ve Doğu Suriye'nin Kobanê kentinde evli olduğu kadını ve çocuğunu işkence ederek katleden Hisên Ebdo Ebas, halk tarafından yargılandı, müebbet hapse çarptırıldı.
Halk mahkemesi, kadına yönelik şiddete karşı mücadele açısından çok önemli bir adım oldu. Kadına yönelik şiddete karşı mücadelenin sürdüğü Kuzey ve Doğu Suriye'de bir kadın katiline ağır ceza verilmesiyle sonuçlanan yargılama, örnek oldu.
PLANLI BİR KADIN KATLİAMIYDI
Danimarka'da yaşayan Ebas, öldürme planı yaparak eşiyle birlikte Kuzey ve Doğu Suriye'ye döndü. Aile, 2020 yılının 19 Şubat'ın da Semalka Kapısı'ndan geçti. Kadın katili Ebas, üç gün gibi kısa bir süre sonra ormanlık alanda 26 yaşındaki eşi Hûda El Elî ve 7 yaşındaki çocuğu Azad Hisên Ebas'ı kafalarına taşla vurarak işkenceyle katletti.
Bu katliam, geçtiğimiz yıl içerisinde Kuzey ve Doğu Suriye'de yaşanan tek kadın katliamı değildi. İntiharmış gibi gösterilen katliamlar da yaşandı. Pek çok ülkede olduğu gibi Rojava'da da koronavirüs pandemisi döneminde alınan tedbir ve sokağa çıkma yasağı kararları kadına yönelik şiddet ve katliamların artmasının zemini oldu. Bu artışın önünü kesmek ve erkek şiddetine dur demek isteyen Kadın Bakanlığı, vahşice yaşanan katliamı Halk Mahkemesi'ne taşıdı.
HALK KADIN KATİLİNİN AF TALEBİNİ KABUL ETMEDİ
Baqi Xido Kültür Merkezi'nde kurulan halk mahkemesinde Fırat Bölgesi Toplumsal Adalet Bakanlığı adına yapılan konuşmada, "Kobanê'de ilk defa böyle bir platform halkın arasında yapılmakta. Fail, eşini ve çocuğunu öldürdüğü için bugün halk huzurunda, halkın kararıyla cezalandırılacak" dedi.
Yargılamayı, kadın kurumları, Fırat Bölgesi'nde yer alan Kobanê, Girê Spî, Sirîn ve Eyn Îsa kentlerinden kanaat önderleri, farklı ulusal kimliklerden ve toplumun farklı kesimlerinden oluşan 75 kişilik bir heyet gerçekleştirdi. Toplumsal Adalet Bakanlığı'ndan bir heyetin yönettiği halk mahkemesinde, tarafların avukatları söz aldı, görüşlerini dile getirdi. Kadın katili Ebas son savunmasında "Planlamadım, özeleştiri veriyorum" diyerek af dileğinde bulunurken, halk "Kimse bir kadının hayatını elinden alamaz" diyerek ömür boyu hapis cezası verilmesi kararı aldı.
Kobanê'de kurulan halk mahkemesi deneyimini, Fırat Bölgesi Kadın Bakanı Firyaz Berkel, Adalet Meclisi Üyesi Xazal Şeh Ahmet ve Kadın Evi'nden Semira Ehmed ETHA'ya anlattı.
'ÖRNEK BİR YARGILAMA, ÖNEMLİ BİR DENEYİM OLDU'
Kadın Bakanı Firyaz Berkel, Hûda El Elî ve çocuğunun DAİŞ zihniyetiyle vahşi biçimde katledildiğini söyledi. Katilin halk mahkemesinde yargılanması talebinin Kadın Bakanlığı'na ait olduğunu dile getiren Berkel, "Geçen yıl 5 kadın katledildi. Halk arasında hesap sorulmadı diye düşünülüyor. Hüküm verilmediği için meşrulaşıyor. Bu yüzden bu kişinin halk önüne çıkarılması için ısrar ettik" dedi.
Kobanê'de ilk defa halkın katılımıyla yargılama yapıldığını söyleyen Berkel, "Önemli bir deneyim oldu" dedi. Katile 30 milyonluk para cezası kesilmesini de yorumlayan Berkel, "Tazminatı aile istedi. Kadının ölümünden sonra kan parası alınmasına biz karşıyız. Kadınların kanını parayla satmayız. Mahkeme esnasında 'ailenin hakkıdır' diyenler de oldu" diye belirtti.
Katilin mahkeme esnasında halkı etkilemek için "Beni affedin, özeleştiri veriyorum" dediğini belirten Berkel, halkın bunu kabul etmeyerek müebbet hapis kararı aldığını aktardı.
'KADINLAR DEVRİM KURUMLARINI ÇARE OLARAK GÖRÜYOR'
Yasaklar döneminde evde erkek şiddetinin artığını vurgulayan Kadın Bakanı Berkel, şiddet başvuruları için yayınladıkları telefon numarasına kadınlardan, "Eşim bana 'kimse yanında olamaz, arkanda kimse yok' dedi" şeklinde mesajlar geldiğini ifade etti. Berkel, İç Güvenlik Güçleri'ne başvuru olduğunda Kadın Bakanlığı'nın da harekete geçtiğini dile getirdi, "Şiddete uğrayan kadınları koruyoruz, 18 kadını Kadın Savunma Evleri'ne aldık" diye belirtti.
Yapılan halk mahkemesinin erkek zihniyetini korkuttuğunu dile getiren Berkel, şöyle devam etti: "Cinsler arası eşitliğin olduğu bir toplum istiyoruz. 2021 yılında halkın içinde daha etkin çalışmalarımız olacak. 2020'de 72 toplantı yaptık, kadın katliamları azaldı. Yaptığımız anketlerin sonuçlarında gördük ki toplantıların etkisi olmuş. Kadınlar, aile yanında şiddete maruz kaldığını söyleyemiyor. Ama toplantılarımızda bu cesareti bulabiliyorlar. Neden, çünkü çare olarak görüyorlar."
'HALK YARGILAMASI KADINA ŞİDDETLE MÜCADELEDE ÖNEMLİ ROL OYNAYACAK'
Yargılamayı ajansımıza değerlendiren Adalet Meclisi ve Sulh Komitesi Üyesi Xezal Şeh Ehmed, kadın katili Ebas'ın 3 yıldan müebbete kadar hapis istemiyle yargılandığını, tüm katılımcıların hapis oranına ilişkin fikir belirttiğini ve oylama yapıldığını söyledi.
Yargılamanın toplumsallaşmasının kadına yönelik şiddete karşı mücadele açısından önemli bir rol oynayacağını dile getiren Şeh Ehmed, "Namus adı altında çok kadın öldürüldü. Suriye kanunlarında cezası 6 aydı, en sonda kaldırdılar. Biz bunu kabul etmiyoruz. Kadınlar devrimle birlikte gelişti.
Minbic'te her hafta iki katliam oluyordu. Geçtiğimiz aylarda üç platform yapıldı. Sonra ölümler kalmadı, platformlardan sonra durdu. 3-4 ay önce biri kız kardeşi tarafından vahşice, 30 mermiyle öldürülmüştü. Henüz karar çıkmadı, o dava da platform şeklinde olabilir."
'ARAP KADINLARIN ADALETE İNANCI ARTTI'
Rakka ve Tabqa'dan gelip mahkemeye katılan Arap temsilcilerin karardan çok etkilendiklerini dile getiren Şeh Ehmed, "Bu davada Arap bir kadını Kürt bir erkek öldürdü. Geçmişte Kürt ve Arap halklar arasına ekilen düşmanlık tohumları nedeniyle güvensizlikler oluyor zaman zaman. Rakka ve Tabqa'dan gelen kadınlarda yargılamanın etkisi büyük oldu. Halkların kardeşliği konusunda inançları güçlendi. 'Arap kadın için Kürt şehrinde böyle bir adalet sağlandı' dediler" şeklinde konuştu.
Katilin avukatının Arap ve Kürt halklarını karşı karşıya getirmeye çalıştığını dile getiren Şeh Ehmed, en yaşlı katılımcılardan avukata karşı büyük tepki oluştuğunu kaydetti. Bu tepkilerden duydukları memnuniyeti dile getirdi.
'BİZ KADINLAR KİMSENİN NAMUSU DEĞİLİZ'
Kadın Evi belde yönetiminde yer alan Semira Ehmed de yargılamaya katılanlar arasındaydı. Halk mahkemesindeki tanıklığını ETHA ile paylaşan Ehmed, halkın bir kadın katliamında birlikte karar almasının önemine dikkat çekti. Ehmed, "Ben de müebbet ceza alsın, asla affı olmamalı dedim. Katil çıkıp 'O benim hakimiyetimde' dedi. Biz kadınlar kimsenin namusu değiliz. Kobanê'de ilk defa böyle bir platform oldu. Bu karar bizim de kararımız" dedi. Yargılama sonunda erkeklerin oy vermekte zorlandığını belirten Ehmed, "Kadınlar daha rahat verdi" diyerek gözlemini aktardı.