DÜNYA

K. Bagheri yazd� | Susuzluk, açl�k ve ayaklanma aras�nda: �ran'daki kriz derinle�iyor

K. BAGHER�
29 A�ustos 2025 Cuma

Siyasi bask�larla paralel olarak �ran'da çevre krizi de derinle�iyor. Ülkenin su rezervleri tarihi bir dip seviyeye indi. Resmi veriler, birçok baraj�n kapasitesinin yüzde 20'sinden daha az su tuttu�unu gösteriyor. Ya�� miktar� geçen y�lki 247,6 mm'den yaln�zca 147,4 mm'ye dü�tü, bu da yüzde 41'lik bir azalma demek.

�ran'da siyasi olarak mücadele eden kad�nlar ve aktivistler için durum dramatik bir �ekilde kötüle�iyor. Birçok tan�nm�� kad�n haklar� savunucusu ve insan haklar� aktivisti yo�un devlet bask�s� alt�nda, hatta idam cezas�yla kar�� kar��ya.

Sharifeh Mohammadi, Pakhshan Azizi ve Vrishe Moradi, �ran �slam Cumhuriyeti'nin yarg� sistemi taraf�ndan idama mahkum edildi. Onlar�n "suçu"; bask�ya kar�� durmalar�, kad�nlar�n ve emekçilerin haklar�n�, ayr�ca toplumsal adaleti savunmalar�. Onlar yaln�zca kendileri için de�il, ayn� zamanda zor ko�ullar alt�nda ya�ayan ve çal��an herkes için onurlu bir ya�am talep ediyorlar.

Siyasi tutuklu Elaheh Fouladi de akut ya�am tehlikesi içinde. 2020'den bu yana muhalif gruplarla sözde ba�lant�lar� nedeniyle cezaevinde bulunuyor. �u anda kötü �öhretli Qarchak Hapishanesi'nde tutuluyor ve a��r bir kalp hastal�� nedeniyle sa�l�k durumu ciddi �ekilde kötüle�mi� durumda. Kritik sa�l�k ko�ullar�na ra�men yetkililer ona uygun t�bbi tedavi sa�lamay� reddediyor.

Ö�renci ve aktivist Motahereh Gounei de k�sa süre önce 21 ay hapis cezas�na çarpt�r�ld�. Cep telefonu "suç unsuru ta��yan içerikler" gerekçesiyle el konularak tutuldu.

Bu vakalar, ülke çap�nda ya�anan bask� dalgas�n� sembolize ediyor. �ran hükümeti halk aras�nda korku yaymak için giderek daha fazla kamuya aç�k idamlara ba�vuruyor. A�ustos ay�nda ayr�ca Tahran'da siyasi mahkumlara ait toplu mezarlar y�k�ld�. Bu, toplumun haf�zas�na yönelik bilinçli bir sald�r� niteli�inde.

Bunun nedenleri yaln�zca iklim de�i�ikli�i de�il; ayn� zamanda on y�llard�r süren rant temelli politikalar ve yanl�� planlamalar da etkili oldu. Sanayi tesisleri su k�tl�� olan bölgelere yerle�tirildi, sürdürülebilir sulama sistemleri ihmal edildi. Eylül 2020 ile Temmuz 2021 aras�ndaki dönemde neredeyse tüm büyük nehir havzalar�nda ya�� miktar� uzun y�llar ortalamas�n�n belirgin �ekilde alt�nda kald�. Ocak 2021, 1983'ten bu yana en kurak ocak ay� olurken; ekim ay� da son k�rk y�l�n en kurak ekim ay�yd�.

Bu geli�me tar�m üzerinde ciddi etkiler yarat�yor. �ran'daki bu�day tarlalar�n�n yakla��k üçte biri sulamaya ba��ml� ve hasatlar büyük risk alt�nda. Özellikle bir zamanlar su zenginli�iyle tan�nan petrol bak�m�ndan zengin Huzistan eyaleti a��r darbe al�yor. Bugün bölge halk� kuruyan nehirlerden, elektrik kesintilerinden ve katlan�lamaz ya�am ko�ullar�ndan �ikayet ediyor. Su k�tl��na ve Karun Nehri'nin yok olu�una kar�� protestolar art�yor, uydu görüntüleri su seviyesindeki keskin dü�ü�ü belgeliyor.

Siyasi bask�lar, ekonomik buhran ve ekolojik felaketin birle�imi �ran'� çökü�ün e�i�ine sürüklüyor. Yönetim bask� ve iktidar� koruma politikas�na s�k� s�k�ya sar�l�rken, halk�n ho�nutsuzlu�u giderek büyüyor. Protestolar�n ve uluslararas� kamuoyunun dikkatinin ma�durlar�n durumunu iyile�tirip iyile�tiremeyece�i ise belirsizli�ini koruyor.

K. Bagheri yazd� | Susuzluk, açl�k ve ayaklanma aras�nda: �ran'daki kriz derinle�iyor

�lgili Haberler