GÜNCEL

Ayd�n Akyüz yazd� | 100. y�l�nda Suphilerin dönü�ü

AYDIN AKYÜZ
28 Ocak 2021 Per�embe

Mustafa Suphi, Bol�evizm okulunda yeti�mi� yetkin bir örgütçü ve propagandac�d�r. Tek ba��na yeri kolay doldurulamayacak kadar güçlü ve nitelikli bir karaktere, önderlik birikimine ve deneyimine sahiptir. Mustafa Suphi ile birlikte merkezi önderli�in dört üyesi ve birikimli kadrolar� katledilmi�tir. Bu bo�luk doldurulamaz, �stanbul'dan Ayd�nl�k grubunun ba��ndaki �efik Hüsnü TKP'nin ba��na geçer, reformist ve sosyal �oven çizgide bir partiye dönü�ür. �efik Hüsnü TKP'sinin olu�turdu�u bu gelenek ancak '71 devrimci ç�k��yla a��l�r.

"Eski cihan, yeni cihan önünde e�il!/Aram�zdan birkaç yolda� ay�rmak de�il/Her ne yaparsan varaca��z emelimize!/Karadeniz... bunu duysun derinliklerin: O ate�li gö�üsleri delen hançerin/Kabzas�n� alaca��z elimize!"
Naz�m Hikmet

Yüzy�l önce Suphilerin Anadolu ve Mezopotamya'ya yürümedeki siyasal kararl�l��, amaca ba�l�l��n seçkin bir örne�i olarak yol göstermeye devam ediyor. Son darbe süreci devrimci önderlikleri, parti ve örgütleri bir kere daha benzer bir s�navdan geçirmi�tir.

�ktidar, t�rmand�rd�� bask� politikalar�yla halk� soluksuz b�rak�p devrimci ve antifa�ist güçleri felç ederek i� yapamaz duruma dü�ürmeyi amaçlad�. Antifa�ist kitlelerin göreli olarak çekili�i devrimci mücadeleyi daha da zorla�t�rd�.

Bu ko�ullarda riski göze almay�p geri çekilerek 'daha elveri�li' bir zaman�n gelmesini beklemek mümkündü. Oysa geçen be� y�l bu dü�ünü� biçiminin ne kadar yanl�� oldu�unu gösterdi. En ba�ta komünistlerin prati�i bunu do�rulad�. Bu deneyim, en zor politik ko�ullarda bile uygun bir önderlik mevzilenmesi, dönemin ruhuna uygun örgüt ve mücadeleleriyle, an�n önceliklerini gözden kaç�rmadan stratejik bir perspektifle güçlerini mevzilendirerek pekala uzun soluklu bir mücadele hatt�n�n olu�turulabilece�ini bir kere daha gösterdi.

Kar�� kar��ya kal�nan bu ikilem devrimci ve komünist hareketimizin tarihinde defalarca deneyimlenen bir durumdur. Ba�ar�l� örnekleri kadar kötü örneklerini de bulmak mümkün. 12 Mart, 12 Eylül darbe dönemleri, '90'lar�n ilk yar�s� ve ikinci yar�s�n� kaplayan birinci ve ikinci topyekun sald�r� dalgalar�, devrimci parti, örgüt ve önderlikleri bu s�navdan geçirmi�tir. Daha geriye giderek bu deneyimleri, kimi özgünlükleri gözden kaç�rmadan II. Abdülhamit dönemi, �ttihatç�lar�n gericilik dönemi; 1. Emperyalist Dünya Sava�� y�llar�na kadar uzatabiliriz.

Emekçi sol hareketimizin deneyimleri içinde TKP'nin 1920-'21 deneyimi bu aç�dan özel bir yerde duruyor.

ÖNDERL�K �DD�ASI VE �KT�DAR PERSPEKT�F�
Ekim Devriminin siyasal etkisi, Bat� Anadolu'nun i�gali, �ttihatç�l�kla birlikte ideolojik ve politik iflasta yeni bir e�i�e dayanan Osmanl� devleti, acil mücadeleyi gerektiren büyük devrimci potansiyele i�aretti. Devrim ayn� zamanda f�rsatlardan yararlanma i�iydi. TKP önderli�i, en ba�ta da Mustafa Suphi bunun fark�ndayd�. Anadolu ve Mezopotamya'ya bir an önce geçme kararl�l�� bu bilincin ürünüydü.

TKP'nin programatik, politik ve hukuksal temelleri at�lm�� olsa da Anadolu ve Mezopotamya'da da��n�k örgüt ve çevrelerden olu�an komünist hareket gerçekli�ine henüz son verilmemi�, kurulu�u tamamlanarak organik bir yap�ya dönü�türülememi�tir. Örgütlenme ve politik çal��malar profesyonel olmaktan uzakt�r. TKP önderli�inin önünde bu duruma son vermek gibi kapsaml� bir kurulu� ve in�a görevi bulunmaktad�r.

Suphilerin Anadolu ve Mezopotamya yolculu�u böylesine tarihsel oldu�u kadar acil ve güncel ihtiyaçlar�n bas�nc� alt�ndad�r.

TKP önderli�i kurulu� kongresinden sonra bu konuyu defalarca gündemine al�p tart��r. En k�sa sürede Anadolu ve Mezopotamya'ya geçme konusunda güçlü bir siyasal kararl�l��a sahiptir. Ba�ka bir yere de�il de, yeni iktidar�n ve ulusal mücadelenin karargah� haline gelen Ankara'ya gitme; yeni iktidar�n ve siyasetin merkezi olan Büyük Millet Meclisi (BMM) ile ili�kilenme iste�i, iktidar perspektifi ve iddias�n�n göstergesidir. Askeri birikim ve tecrübeye sahip 400 ki�ilik K�z�l Alay ile ulusal mücadeleye me�ru bir güç olarak kat�lma haz�rl�� önderlik iddias�n�n yans�mas�d�r. Anadolu ve Mezopotamya'ya çal��ma yürütmek için gizli yollarla gönderilen örgütçü ve propagandac�lar, burjuva iktidara güvenilmedi�ini, uzun vadeli olarak illegal yollarla çal��mas�n� güvenceye alman�n aray��lar�n�n göstergesidir.

Anadolu ve Mezopotamya'da güçlü bir ba�lang�ç yapma iste�indedir. Toplumsal devrim hedefiyle ulusal mücadeleye önderlik etme iddias�n�n yan� s�ra ulusal direni�te askeri olarak yer alma, sempatizan yay�nlar�n desteklenmesi, Yeni Dünya ad�yla sosyalist bir gazete ç�karma, siyaset okulu kurma, yoksul çocuklar�n� e�itme amaçl� derslikler açma, kütüphane olu�turma vb. projelerle yola ç�karlar.

AMACA BA�LILIK VE S�YASAL KARARLILIK
Ankara hükümeti, burjuva önderlik olarak görülmekte ve güvenilmemektedir. Ancak, iktidar�n askeri, mali ve diplomatik desteklerine ihtiyaç duyduklar�ndan Sovyetlerle sürtü�meyi göze alamayaca�� dü�ünülmekte, bu sebeple TKP'ye yönelik cepheden bir sald�r� beklememekte, belli ölçülerde aç�k komünist faaliyet yürütülmesine izin verebilece�i öngörülmektedir. Gerek Kaz�m Karabekir ile yap�lan temaslar, gerekse Ankara'dan gelen mesajlar bu do�rultudad�r.

K�sa süre önce Ankara hükümeti Londra Konferans�'na davet edilir. Leyhte bir anla�ma umuduna kap�lan burjuva önderlik ko�a ko�a emperyalist efendilerine gider. Efendilerine yaranmak için Sovyetler Birli�i'ne mesafe koymaya haz�rlanarak, devrimci ve komünistleri tasfiyeye ba�lam��t�r. Londra Konferans�'nda istedi�ini elde edemeyip yüzünü tekrar Sovyetlere döndü�ü mart ortalar�na kadar bir ara dönem ya�an�r. Suphilerin dönü�ü bu ara döneme rastlar. �üphesiz burjuva önderli�in devrimci ve komünistlerin ba��ms�z politik örgütlenmesine kar�� oldu�u aç�kt�r. Tasfiyeyi katliam kertesine vard�rmas� bu ara dönemin ürünü olsa gerek.

Di�er yandan Osmanl� devleti ve �ttihatç� zihniyetin k�y�mc� gelene�i, tezgah kurmadaki ustal�� göz ard� edilerek, dü�man küçümsenmektedir. TKP önderli�i, ba�lang�çta Ankara hükümetinin tepki ve sald�r�lar�na kar��, önderli�in bir k�sm�n� belli say�da kadro ile aç�ktan, bir üyesini illegal yollarla Anadolu ve Mezopotamya'ya yollama, di�er bölümünü Bakü'de b�rakma, oradan çal��malara kat�lma e�ilimindedir. Anadolu'da büyüyen devrimci potansiyel ve TKP önderli�inin ancak do�rudan mücadeleyle çözülebilece�i örgütsel ve politik acil görevler kendisini bas�nç alt�nda tutmamaktad�r. Bu bas�nc�n alt�nda dü�ünülen baz� tedbirler göz ard� edilir. Burjuva önderli�in ve yerel yöneticilerin ikiyüzlü aç�klamalar� ve verilen sözler tedbirlerin gev�etilmesine kolayla�t�r�c� etkide bulunur.

Neticede Mustafa Suphi ba�ta gelmek üzere TKP önderli�inin amaca ba�l�l�� çok güçlüdür. Bu konudaki tutumu ve kararl�l�� her zaman örnek al�nmas� gereken bir pusulad�r. Bunun gerekli tedbirlerle birle�tirilememesi, önderli�in devrim mücadelesindeki öneminin kavran��ndaki gerilik ve konumlanmadaki amatör ve ilkel dü�ünü� biçimi, haz�rl�k yetersizli�i gibi zaaflar� son yüzy�l içinde devrimci parti ve örgütleri de defalarca yoklayabilmi�tir.

Anadolu ve Mezopotamya'daki örgütsel ve siyasal faaliyet da��n�k oldu�u gibi ilkellik ve amatörlü�ün hakim oldu�u bir çal��mad�r. Önderli�in güvenlikli bir tarzda korunabilece�i örgütsel, teknik haz�rl�k ve yol güvenli�i görevinin üzerinden atlanm��t�r.

KATL�AM VE ÖNDERL�K BO�LU�U
TKP önderli�i yola ç�kt��nda burjuva önderlik Erzurum ve Trabzon'da sald�r� haz�rl��na ba�lam��t�r. Ankara hükumetinin ba�� ve BMM'in reisi olarak Mustafa Kemal'in talimatlar�, Kaz�m Karabekir ile Erzurum ve Trabzon valilerinin koordinatörlü�ünde k�y�m planlan�p, Yahya Kaptan'�n ba��nda bulundu�u çetelere yapt�r�lm��t�r.

Naz�m Hikmet'in �iirindeki vurgudan kaynakl� Mustafa Suphi ve 14 yolda��n�n Karadeniz'de katledildi�i kabul edilmektedir. Ancak çe�itli kaynaklar, tan�kl�klar, devlet kurumlar�n�n resmi yaz��malar�, TKP ve Enternasyonal'in aç�klamalar�nda 14-18 aras� komünist oldu�u telaffuz edilir. Baz� kaynaklara göre; Mustafa Suphi'nin e�i Meryem Suphi de kaç�r�l�r. Cinsel sald�r�ya u�rar ve ak�l sa�l��n� yitirdikten sonra ya�am� sona erer.

HAZIRLIK, TEDB�R VE ÖNDERL�K N�TEL��NDE SÜREKL�L��N ÖNEM�
1920-'21'de, ulusal mücadeleye burjuvazi önderlik ediyor olsa da emekçi halk içinde tek otorite de�ildi. Köylüler ve i�çiler aras�nda emekçi sol güçlerin küçümsenemez bir etkisi vard�. Kürt ulusal talepleri canl�yd�. TKP'nin önderlik iddias�n�n k�sa sürede ya�am bulmas�n�n toplumsal maddi olanaklar� güçlüydü. Bu olanaklar sür git devam edemezdi. TKP'nin i�i a��rdan almas� lüksü yoktu veya Bakü'de 'daha elveri�li' ko�ullar�n olu�mas�n� bekleyemezdi. Yap�lmas� gereken bir an önce TKP'nin örgütsel in�as�n� tamamlamak, siyasi çizgisini hayata geçirmekti. O günkü elveri�siz ko�ullarda belli riskleri göze almak kaç�n�lmazd�. Bunun yolu Anadolu ve Mezopotamya'ya önderli�ini nakletmekti. Bu konuda Suphiler amaca aç�k bir siyasal ba�l�l�k gösterir. Bu noktadaki duru�u yerindedir. Sorun bu geçi� sürecinin daha profesyonelce ve bir dizi haz�rl�k ve tedbirle birle�tirilememesindendir.

Önderlik niteli�inde süreklili�in güvenceye al�nmas� ve bunun önemindeki bilinç gerili�i, sadece Suphilerin de�il '71'den günümüze devrimci hareketimizin zaman zaman yüzle�ti�i zaaf� oldu. Di�er yandan bunun alternatifi güvenlik kayg�s�n�n amac�n önüne geçirilmesi, adeta amaçla�t�r�lmas� ve illegalitenin sa�dan kavran�� olamaz. Aksine önderlik konumlan��ndan, örgüt ve mücadele araç ve biçimlerine kadar yeni ko�ullara uygun biçimde yenilenip devrimci önderlik iddias�n� ya�amla bulu�turmaktan geçer.

Son be� y�lda muazzam ölçüde birikmi� devrimci potansiyel, devrimci önderlik iddias�n�n toplumsal maddi temelidir. Suphilerin devrimci miras� amaca ba�l� kalmak için bu ko�ullara hücum etme ça�r�s�d�r.

Ayd�n Akyüz yazd� | 100. y�l�nda Suphilerin dönü�ü

�lgili Haberler