EMEK

�S�G: 2019 y�l�n�n ilk be� ay�nda en az 26 çocuk i�çi ya�am�n� yitirdi

�STANBUL
11 Haziran 2019 Sal�

12 Haziran D�nya �ocuk ��ili�i �le M�cadele G�n� vesilesiyle rapor haz�rlayan �S�G, 2019 y�l�n�n ilk be� ay�nda en az 26 �ocuk i��i ya�am�n� yitirdi�ini a��klad�.

��çi Sa�l�� ve �� Güvenli�i (�S�G) Meclisi, 12 Haziran Dünya Çocuk ��çili�i �le Mücadele Günü vesilesiyle haz�rlad�� raporu aç�klad�. Rapora göre; 2019 y�l�n�n ilk be� ay�nda en az 26 çocuk i�çi ya�am�n� yitirdi.

Türkiye nüfusunun yüzde 28'ini olu�turan çocuklar�n, 2018'de i�gücüne kat�l�m oran� yüzde 21'e yükseldi. TÜ�K'in aç�klad�� çocuk istatistiklerinde sadece 15-17 ya� grubu çocuklara dair i�gücü istatistikleri yer almas�na ra�men, "Çocuk ��çili�i ile Mücadele Y�l�" ilan edilen 2018'de çocuk i�çi say�s� 7 bin artt� ve Türkiye'de, en çok çocuk i� cinayetinin ya�and�� y�l oldu.

��sizlik, adaletsiz gelir da��l�m�, ekonomik kriz, kay�t d�� ekonomi çocuk i�çili�in daha da artmas�na sebep olurken çocuk i�çilerin yüzde 41,4'ü "hane halk� gelirine katk�da bulunmak", yüzde 28,7'si "hane halk�n�n ekonomik faaliyetine yard�mc� olmak" amac�yla çal��mak zorundayken, yar�s� çal��mak zorunda oldu�u için okula devam edemedi.

TÜ�K 2012 y�l� Çocuk ��gücü Anketi verilerine göre; Türkiye'de ekonomik olarak faaliyet gösteren 6-17 ya� grubundaki çocuklar�n yüzde 44,7'si tar�m, yüzde 24,3'ü sanayi ve yüzde 31'i hizmetler i�kolunda çal��maktad�r.

Türkiye'de çocuk i�çili�inin en kötü biçimleri olan sokakta çal��ma, küçük ve orta ölçekli i�letmelerde a��r ve tehlikeli i�lerde çal��ma, aile i�leri d��nda, ücret kar��l�� gezici ve geçici tar�m i�lerinde çal��ma ayn� zamanda en yayg�n alanlar.

5 ÇOCUKTAN 4'Ü KAYIT DI�I ÇALI�IYOR

2016 TÜ�K verilerine göre; 5 çocuktan 4'ü kay�t d�� çal��yor. Türkiye genelinde 6-17 ya� grubundaki çocuklar�n haftal�k ortalama fiili çal��ma süresi 40 saati bulurken, bu süre 15-17 ya� grubundaki çocuklar için 45,8 saat. Okula devam etmeyen çocuklar içinse haftal�k ortalama fiili çal��ma süresi 54,3 saat ile Türkiye ortalamas�n�n dahi üstünde.

Çocuk i�çilerin çok geni� bir kesimi hala çocuk eme�inin en kötü biçimlerinden olan tar�m sektöründe çal��maktad�r. Tar�m sektöründeki çocuklar�n hepsi kay�t d��. Çocuk ve kad�n eme�i sömürüsü üzerine kurulu tar�m istihdam� art��n�n yüzde 66's�n�n ve ücretsiz aile i�çilerindeki art��n yüzde 90'�n� 6-14 ya� aras� çocuklar olu�turmaktad�r.

Sürekli adreslerinde k�sa süreli kalan ve göçebe çal��ma ya�amlar� olan mevsimlik tar�m i�çisi çocuklar�n yar�s�ndan fazlas� okula gidememekte ya da devam edememektedir. Gezici mevsimlik tar�m i�çili�i ise tar�m i�çili�inden de farkl� olarak özellikle çocuk i�çiler için pek çok risk bar�nd�rmaktad�r. Güne�e maruz kalma, böcek �s�rmas�, tar�m kimyasallar�yla temas etme, e�ilerek çal��ma, a��r yük ta��ma gibi risklerin yan� s�ra gezici mevsimlik tar�m i�çisi çocuklar naylon çad�rlarda ya�ama, yeterli beslenememe, temiz suya ula�amama, okula gidememe... gibi pek çok riskle de kar�� kar��yad�r.

Hizmetler i�kolunda çal��an çocuklar genel olarak ayakkab� boyac�l��, seyyar sat�c�l�k, araba cam� silme, at�k toplama gibi i�lerde çal��rken, bu i�ler genel olarak kalabal�k �ehir merkezlerinde ve tehlikeli ortamlardad�r. Dengeli ve yeterli beslenmeyen, bir k�sm� ise geceyi sokakta veya çöplüklerde geçiren çocuklar�n çal��malar� haftan�n 7 günü ve günlük 14 saate varan çal��ma saati bulabilmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonlar�, kur�un ve c�va gibi maddelerin etkilerine maruz kalma ve parazit kapma, fiziksel �iddet ve cinsel taciz sokakta çal��an çocuklar�n en s�k maruz kald�� risklerdir.

Sanayide çal��an çocuklar ise uzun çal��ma süreleri, tozlar, boya, vernik gibi kimyasallar, a��r yük ta��ma, gürültülü ortamda çal��ma, uzun süreli ayakta çal��ma, tehlikeli donan�m gibi birçok riske maruz kalmaktad�rlar.

MÜLTEC�/GÖÇMEN ÇOCUKLAR KARIN TOKLU�UNA ÇALI�IYOR

Türkiye'de bulunan yakla��k 5 milyon göçmen/mültecinin nüfusunun yar�s� çocuktur. Özellikle Suriyeli s��nmac� çocuklar, emek piyasas�nda daha kötü ko�ullarda ve dü�ük ücretlerle çal��makta ve ayr�mc�l��a u�ramaktad�rlar. Özellikle küçük i�letmelerde, ucuza ve uzun sürelerle çal��abilecek ve ücret pazarl��na girmeyecek, temel i�çi haklar�n� aramayacak, her türlü çal��ma ko�ulunu kabul edecek mülteci çocuklar� kar�n toklu�una çal��t�rmaktad�r.

Suriyeli çocuk i�çiler, yo�un olarak tekstil sektörü olmak üzere hizmet, sanayi, tar�m, mevsimlik tar�m i�çili�i, in�aat i�çili�i, çobanl�k, garsonluk, tezgâhtarl�k gibi alanlarda ço�unlukla da kaçak olarak çal��maktad�r.

Suriyeli mültecilerin Türkiye'ye gelmesiyle birlikte hem çocuk i�çilerin say�s�nda art�� oldu�u hem çal��ma ko�ullar�n�n her aç�dan daha da kötüle�ti�ini söylemek mümkündür. Mülteci çocuklar hem daha kötü ko�ullarda ve daha tehlikeli i�lerde çal��makta, hem de ayr�mc�l��a, sald�r�ya maruz kalmaktad�r.

STAJYER-ÇIRAK ADI ALTINDA UCUZ ��GÜCÜ OLU�TURUYOR

Türkiye'de yasal k�l�f alt�nda me�rula�t�r�lan ç�rakl�k ve "mesleki e�itim" ad�yla stajyerlik de çocuk eme�ini sömüren yayg�n çal��t�rma biçimleridir. Ç�rak ve stajyer çocuklar, i�çi sa�l�� ve güvenli�i önlemlerinden uzak, sosyal güvenlik korumas�ndan uzak bir biçimde ço�u zaman yeti�kinlerle ayn� i� yapt�r�larak çal��maya mecbur b�rak�lmaktad�r.

Alana ili�kin yasal düzenlemelerin ve politikalar�n tümü, ç�rakl�k ve stajyerli�in artmas�na neden olmu�, sermayenin ucuz ve vas�fs�z i�gücü ihtiyac�n� kar��lamak üzere politikalar izlenmi�tir. Bugün say�s� 1,5 milyona yakla�an stajyer-kursiyer-ç�rak sömürüsü ve 4+4+4 e�itim sisteminin çocuklar� i�çile�tirme üzerine kurulu politikas� bunun bir göstergesidir.

15 ya��n� doldurmam�� çocuklar�n çal��t�r�lmas�n� yasakken, 2015 y�l�nda 14 ya��n� doldurmu� ve ilkö�retimi tamamlam�� çocuklar�n bedensel, zihinsel ve ahlaki geli�melerine ve e�itime devam edenlerin okullar�na devam�na engel olmayacak hafif i�lerde çal��t�r�lmalar�na izin verilmi�, böylece çocuk i�çi sömürüsünün derinle�mesi için yasal bir ad�m daha at�lm��t�r. 9-14 ya� aras� çocuklar�n aday ç�rak, 14 ya��ndan sonraki çocuklar�n da ç�rak statüsünde kabul edilmesiyle "mesleki e�itim" ald�� öne sürülen ç�raklar ile gerçek çocuk i�çilik istatistikleri gizlenmektedir.

Tam zamanl� bir i�çi çal��t�rmak yerine mesleki e�itim ad� alt�nda ç�rak çal��t�ran patronlar; sigorta primi, k�dem tazminat� ve i� kanunundan do�acak di�er sosyal gideri vermeyecekleri ç�raklar� çal��t�rmay� tercih etmektedir. Yasal olarak yap�lmas� gereken i� kazas� ve meslek hastal�� ile hastal�k sigortas�n� da devletin kar��lamas� ve asgari ücretin yüzde 30'undan fazla ücret ödemek gibi bir yükümlülü�ünün olmamas� da patronlar�n çocuk i�çili�i tercih etmesinin ve ç�rakl��n yayg�nla�mas�n�n bir di�er nedenidir.

ÇOCUK ��Ç�L�� DENETLENM�YOR

Türkiye'de çocuk i�çili�in bu denli yayg�nla�mas� ve geldi�i boyutun önemli nedenlerinden biri de devletin bu alana ili�kin di�er politikalar� ile birlikte denetimsizlik ve cezas�zl�k politikas�d�r. Aile, Çal��ma ve Sosyal Hizmetler Bakanl��, 2010'dan bu yana geçen 9 y�lda ancak 416 i�yerinde çocuk i�çi ihlali tespit etmi�tir.

Türkiye'de çocuk i�çilik en çok, 50 ve daha az i�çi çal��t�ran tar�m ve orman i�lerinin yap�ld�� yerlerde, ev hizmetlerinde ve 3 ki�inin çal��t�� i�yerlerindedir. Oysa, bu alanlar�n tümü �� Kanunu'nun kapsam� d��nda, dolay�s�yla denetlemenin de d��ndad�r. Bu durum çocuk i�çili�inin temelini olu�turan yerlerin denetim d�� b�rak�larak "çocuk eme�inin daha fazla sömürüsüne göz yumma" politikas�d�r.

2019 YILININ �LK BE� AYINDA EN AZ 26 ÇOCUK ��Ç� YA�AMINI Y�T�RD�

�S�G Meclisi olarak elimizdeki bilgileri göre; 2013 y�l�nda 59 çocuk, 2014 y�l�nda 54 çocuk, 2015 y�l�nda 63 çocuk, 2016 y�l�nda 56 çocuk, 2017 y�l�nda 60 çocuk, 2018 y�l�nda 67 çocuk ve 2019 y�l�n�n ilk 5 ay�nda ise en az 26 çocuk i� cinayetlerinde ya�am�n� yitirdi.

�S�G raporunda yer alan di�er veriler �öyle:

-Çocuk i� cinayetlerinin en fazla ya�and�� iller Urfa, �stanbul, Antep, Antalya ve Adana'd�r. Bu �ehirlerde çocuk nüfusu, tar�m i�çili�i ve mülteci nüfusu yüksektir.

-Ya�am�n� yitiren 26 çocuk i�çinin 4'ü mülteci/göçmen çocuklard�r. Mülteci çocuklar�n ölüm oran�n�n tüm göçmen i�çilerin ölüm oran�ndan çok daha fazla olmas� hem mülteci çocuk i�çili�in yo�unlu�unu hem de mülteci çocuklar�n çal��ma ko�ullar� bak�m�ndan çok daha tehlikeli i�lerde çal��mak zorunda kald�klar�n� göstermektedir.

-Ya�am�n� yitiren 26 çocu�un 4'ü k�z çocu�udur. K�z çocuklar�, tar�m sektöründe ve özellikle de ücretsiz aile i�çili�inde sömürülmektedir.

-Ücretsiz aile i�çili�inin ve küçük ya�ta çal��man�n yayg�n oldu�u tar�m sektöründe ölümlerin 8-10 ya�lar�na dü�tü�ü görülüyor. �� cinayetinde ölen çocuklar�n yar�s� tar�m i�çisi çocuklard�r. Ya�am�n� yitiren çocuklar�n yüzde 43'ü sanayide, yüzde 7'si ise hizmetler sektöründe çal��maktad�r.

-Çocuk i�çiler en çok zehirlenerek/bo�ularak, trafik/servis kazalar�nda, dü�erek ve ezilerek ya�amlar�n� yitirmi�tir. Bo�ulma sonucu ölen çocuk i�çilerin tümü, temiz su ya da serinlemek için sulama kanallar�nda bo�ulan tar�m i�çisi çocuklard�r.

-�� cinayetinde ya�am�n� yitiren çocuklar�n 9'u 14 ya� ve alt�ndad�r. 14 ve alt� yasal olarak çal��mas� tamamen yasak olan bir ya�t�r. Çal��mas� "yasal" olan 15 ya��n üstündeki çocuklar�n ço�u ise kimya, metal gibi yasak olan a��r ve tehlikeli i�lerde çal��t�r�lmaktad�r.

�S�G: 2019 y�l�n�n ilk be� ay�nda en az 26 çocuk i�çi ya�am�n� yitirdi

�lgili Haberler