GÜNCEL

Dünya Engelliler Günü: E�it yurtta�l�� temel alan politikalar üretilmeli

ETHA
3 Aral�k 2024 Sal�

DEM Parti, �HD ve E�itim Sen'in 2 Aral�k Dünya Engelliler Günü sebebiyle yapt�� aç�klamalarda, engellilerin maruz kald�� ayr�mc�l�klara dikkat çekilerek, tüm engelliler için e�it yurtta�l�� temel alan politikalar üretilmesi gerekti�i vurguland�.

Birle�mi� Milletler Genel Kurulu'nun 32 y�l önce 2 Aral�k'� Dünya Engelliler Günü ilan etmesi sebebiyle çok say�da siyasi parti, demokratik kitle örgütü ve sendika aç�klamalarda bulundu.

DEM PART�: SA�LAMCILIK NEDEN�YLE ENGELL�LER�N HAKLARI �HLAL ED�L�YOR
Halklar�n E�itlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Engelliler Komisyonu E� Sözcüsü Hatice Betül Çelebi, 3 Aral�k Dünya Engelliler Günü'nün, engelli haklar�n�n tan�nmas�, uygulanmas� ve engelliler için e�it yurtta�l�k imkanlar�n�n tart��lmas� amac�yla önemli oldu�unu belirtti.

2007 y�l�nda Türkiye'nin de imzalad�� BM Engelli Haklar�na �li�kin Sözle�me'nin gere�i olan engelliler için eri�ilebilirlik, özerklik ve ba��ms�zl��n, toplumsal ya�ama tam ve etkin kat�l�m�n, f�rsat e�itli�inin hayata geçirilemedi�ini vurgulayan Çelebi, "Engellili�in salt t�bbi, fiziksel ve do�al bir konu olmad��; i� kazalar�, trafik kazalar�, ev içi �iddet, devam eden çat��ma ve sava�lar, yetersiz beslenme, akraba evlili�i ve gebelik-do�um süreçlerinde yeterli t�bbi deste�in sunulmamas� gibi nedenlerle engellili�in yeniden üretildi�i görülmelidir. Geleneksel toplumsal yakla��m�n, önyarg�lar�n ve al��kanl�klar�n engelli sorunlar�n� a��rla�t�rd�� görülmelidir" ifadelerini kulland�.

"Sa�lamc�l�k ideolojisi nedeniyle Türkiye'deki nüfusun 10 milyondan fazlas�n� olu�turan engelli yurtta�lar�n eri�ilebilirlik, ula��m, istihdam, e�itim, sa�l�k, siyasal ve sosyal kat�l�m haklar� sistematik bir ihlal ve ayr�mc�l�k rejimi alt�ndad�r" diyen Çelebi, �u uygulamalar�n hayata geçirilmesini talep etti:
🔹"Türkiye'de engelli nüfusun ya�, cinsiyet, sosyo-ekonomik durum, e�itim, medeni durum, il ve engel gruplar�na göre güncel verileri tespit edilmeli ve her engel grubunun ihtiyaçlar� veri esasl� olarak kamusal bir hizmet kapsam�nda planlanmal�d�r.
🔹Nüfusun içinde yüzde 12'den fazla olan engellilerin genel ve yerel bütçelerdeki pay� bu oranda olmal�d�r.
🔹20 y�ld�r ertelenen/ötelenen eri�ilebilirlik mevzuat�; binalar, yollar, kald�r�mlar, geçitler, otopark ve parklar, asansörler, yemekhaneler, kurum internet siteleri, e-devlet uygulamalar�, mevzuat ve tüm çal��ma ortamlar�nda uygulanmal�d�r.
🔹Engelli istihdam kotas� yüzde 10'a yükseltilerek bu oran tüm i�yerlerinde uygulanmal�d�r.
🔹Ba�ta belediyeler ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanl�� personeli olmak üzere, tüm kamu emekçilerine yönelik engelli haklar� fark�ndal�� e�itimleri düzenlenmelidir.
🔹Tüm bakanl�klar�n ta�ra te�kilatlar�nda, belediyelerde ve üniversitelerde kadrolu i�aret dili tercüman� istihdam edilmelidir. Braille alfabesiyle haz�rlanan materyallerin ve i�aret dili kullan�m�n�n yayg�nla�mas� ve i�aret dili tercümanlar�n�n i� ve ya�am ko�ullar�n�n iyile�tirilmesi amac�yla kapsaml� bir program uygulanmal�d�r.
🔹Ki�i geliri asgari ücretin alt�nda kalan tüm engellilere temel yurtta�l�k geliri deste�i sunulmal� ve bu miktar asgari ücretin alt�nda kalmamal�d�r. Engelli ödenekleri enflasyona kar�� korunmal�d�r.
🔹Engelli emekçilerin i�yerinde maruz kald�� sa�lamc�l�k ve mobbing pratikleri cezai yapt�r�ma tabi tutulmal�d�r. �nsan onuruna yak��r i� ve ya�am ko�ullar� sa�lanmal�d�r.
🔹Engellilerin medyada, siyasette ve ekonomik ya�amda temsili için te�vik edici mekanizmalar kurulmal�, engellilere yönelik ayr�mc� söylemin yeniden üretilmesine kar�� tedbirler al�nmal�d�r.
🔹S�k s�k ya�anan kur �oklar� nedeniyle ço�u ithal olan ilaç, t�bbi cihaz ve medikal araçlara eri�imde güçlük ya�ayan tüm engelliler desteklenmelidir.
🔹SMA, Serepral Palsi, SSPE ve Down Sendromu olan ki�ilerin, nadir hastal�� olanlar�n ve ailelerinin gerekli sosyo-psikolojik ve ekonomik destekten yoksun olmamas� için 'erdemli bir kamu hizmeti' sunulmal�d�r.
🔹Rehabilitasyon ve özel bak�m merkezlerinin fiziksel altyap� yetersizlikleri sunulan hizmeti olumsuz etkilemekte, bu yerlerde çal��an ki�ilerin güvencesiz olmas� kal�c� sorunlara yol açmaktad�r. Güvencesiz çal��ma sonland�r�lmal� ve bu hizmetler kamucu bir yakla��mla verilmelidir. Buralarda engellilere yönelik onur k�r�c� i�kence ve eziyet pratikleri önleyici bir yakla��mla denetlenmeli ve bu yöndeki iddialar ivedilikle soru�turulmal�d�r.
🔹Otistikler ba�ta olmak üzere genel olarak engellilere yönelik d��lay�c� söylem ve pratiklerin yapt�r�ms�z kald��, engellilere yönelik �iddetin cezas�z kald�� bilinmelidir. Bu cezas�zl�k politikas� durdurulmal� ve otistikler ba�ta olmak üzere engellilere yönelik e�itim için geleneksel tutum ve yakla��mlardan vazgeçilmelidir. Bu konuda alternatif ileti�im ve e�itim yöntemleri için gerekli kamusal giri�imler ba�lat�lmal�d�r.
🔹Devam eden çat��ma ve sava�lar�n, depremlerin ve benzeri kitlesel y�k�mlar�n sosyal yap�ya olumsuz etkilerinin engellilerin sorunlar�n� derinle�tirdi�i gerçe�iyle yüzle�ilmeli, bu süreçlerde engelli kalan nüfusa yönelik kapsaml� destekleme programlar� ba�lat�lmal�d�r."

�HD: ENGELL� TUTSAKLAR SERBEST BIRAKILMALI
�nsan Haklar� Derne�i (�HD) taraf�ndan yap�lan yaz�l� aç�klamada, Türkiye'nin de taraf oldu�u BM sözle�mesinde engellilere dönük ayr�mc�l��n yasakland�� kaydedildi.

"Türkiye'de engelli bireylerin üretkenliklerinin, toplum için potansiyel katk�lar�n�n yok say�lmas�, ekonomik ve sosyal olarak 'ba��ml�, bak�ma muhtaç' olarak de�erlendirilmesi ve devlet bütçesine yük olarak görülmesi, e�itimden istihdama, sa�l�ktan, sosyal ya�ama kadar onlar�n toplumsal hayata kat�lmas�n� engellemektedir. Önyarg�lar�n yan�nda, kamu idaresinin ve yerel yönetimlerin pratikte engelli bireylerin temel insan haklar� ba�ta olmak üzere, e�it yurtta�lar olarak ya�am�n her alan�nda bütünüyle etkin �ekilde var olmalar�na olanak sa�layacak politikalar üretmemesi onlar� toplumdan izole bir hayata mahkum etmektedir" denilen aç�klamada, tüm engellilerin di�er bireylerle e�it ko�ullarda, toplum içinde ya�ama hakk�na sahip oldu�u ve devletin bunu sa�lamakla sorumlu oldu�u vurguland�.

Hapishanelerin de engelliler için i�kenceye dönü�tü�ü vurgulanan aç�klamada, "Cezaevindeki engelli mahpuslar, özel ihtiyaçlar�n�n kar��lanmamas� nedeniyle e�itsizlikle kar�� kar��ya kal�yor. Kentler gibi cezaevleri de engelli mahpuslar�n desteksiz temel, özel ihtiyaçlar�n� kar��layabilecekleri �ekilde düzenlenmemi�tir. �nsan haklar� savunucular� olarak tek ba��na ya�am�n� sürdüremeyecek durumda olan engelli mahpuslar�n derhal tahliye edilmesi ça�r�s�nda bulunuyoruz" ifadeleri kullan�ld�.

E��T�M SEN: ÖZEL E��T�ME YETERL� KAYNAK SA�LANMALI
E�itim ve Bilim Emekçileri Sendikas� (E�itim Sen) taraf�ndan yap�lan yaz�l� aç�klamada, "Engelliler, ülkemizde ayr�mc�l�k ve engellemelerle, her geçen gün ba�kalar� ile e�it temelde toplumda yer almalar�na engel olan sorunlarla kar�� kar��yad�r. E�itim sistemine dâhil olma, toplulukta ya�ama, özgürce hareket etme, spor ve kültürel faaliyetlere kat�lma gibi herkesin e�it haklara sahip olmas� gereken konularla ilgili ciddi sorunlar ya�amaktad�r" ifadeleri kullan�ld�.

Engellilerin e�itimi için gerekli, özel e�itime uygun nitelikte okul ve kurumlar�n say�s�n�n yetersizli�ine, okul binalar�n�n, dersliklerin, materyallerin eri�ilebilir olmamas�na dikkat çekilen aç�klamada, "Türkiye'de engellilerin önemli bir bölümü kendi ba��na ihtiyaçlar�n� giderememekte, aile bireylerine ba�l� ve bak�ma muhtaç �ekilde ya�am�n� sürdürmektedir. Türkiye'de okul ça��nda olup da özel e�itim alamayan çocuk say�s� hâlâ çok yüksektir" denildi.

Aç�klamada, talepler �öyle s�raland�:
🔹"Özel e�itime bütçeden yeterli kaynak sa�lanmal�, devlete ait özel e�itim kurumlar� ve okullar�n�n say�s� art�r�lmal�d�r.
🔹E�itimde en fazla ücretli ö�retmen istihdam edilen alanlardan birisi olan özel e�itim alan�nda geçici istihdam biçimlerine son verilmeli, ihtiyaç kadar kadrolu ö�retmen istihdam edilmelidir.
🔹Engellilerle ilgili her türlü e�itim, yard�m ve di�er etkinlikler kamu eliyle ve kamu hizmeti anlay�� çerçevesinde yap�lmal�d�r. Gerek e�itim merkezleri ve e�itim programlar�, gerek engelli say�s� ve engellilerin e�itiminde görev alacak deneyimli kadro olu�turulmas�na dair politikalar�n olu�turulmas� ve uygulanmas� gerekmektedir.
🔹Engellilerin her türlü kamusal hakk�ndan e�it �ekilde yararlanmas� için gerekli olan düzenlemeler acilen hayata geçirilmelidir.
🔹Engelli bireyler engel tan�s� konduktan sonra ya�am boyu özel e�itim sürecine dâhil edilmelidir. E�itimlerine özel e�itim s�n�flar�nda bu e�itimi veren ö�retmenler ile devam� etmeleri sa�lanmal�d�r. Özel e�itim s�n�flar�nda da grup e�itiminin yan�nda bireysel e�itim verilebilmelidir.
🔹Engellilerin e�itimi ile ilgili olarak tam donan�ml� okul ve s�n�flar kurmal�, bu alanda uzman personel çal��t�rmal�, tüm bölgelere ve yurtta�lara e�it ve dengeli bir hizmet olarak sunulmal�d�r.
🔹Özel e�itime muhtaç çocuklar için yeterli say�da ö�retmen, rehberlik uzman�, psikolojik dan��man ve yard�mc� hizmet personeli kadrosu aç�lmal�, bu personel her y�l hizmet içi e�itimden geçirilmelidir.
🔹Yollar, binalar, toplumsal ya�am alanlar� engellilerin ihtiyaçlar�na uygun bir düzenlemeye kavu�turulmal�, toplum engellilere nas�l davranaca�� ile ilgili bilinçlendirilmelidir.
🔹Çe�itli sosyal güvenlik kurumlar�na ba�l� olarak çal��anlar�n ve sosyal güvenceden yoksun olan ailelerin çocuklar�n�n kulland�klar� bütün cihazlar devlet taraf�ndan ücretsiz olarak kar��lanmal�d�r.
🔹Engelli çocuklar�n sosyal aktivitelerini geli�tirecek etkinliklere öncelik verilmelidir.
🔹Engellilere yönelik olarak hiçbir ko�ul aranmaks�z�n yeni istihdam alanlar� aç�lmal�, yasal olarak engelli çal��t�rmak zorunlulu�u bulunan i� yerlerinin denetimleri yap�larak, kurallara uymayanlar hakk�nda gerekli yapt�r�mlar uygulanmal�d�r."

Dünya Engelliler Günü: E�it yurtta�l��� temel alan politikalar üretilmeli

�lgili Haberler

Dünya Engelliler Günü: E�it yurtta�l�� temel alan politikalar üretilmeli