DİSK-AR: İşsizlik fonu 3 ay oyunca 15 milyon işçiye yeter
Hükümetin işsizlik fonunu koronavirüs salgınıyla mücadele adı altında patronların kullanımına açmak istemesine tepki gösteren DİSK-AR, fonda bulunan 131 milyar TL'yi aşkın kaynakla 3 ay boyunca 15 milyon işçiye asgari ücret düzeyinde bir destek sağlanabileceği belirtildi.
DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan rapora göre İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları milyonlarca işçiye aylarca yetecek bir gelir desteği sağlayabilir. Fonda bulunan 131 milyar TL'yi aşkın kaynakların bir bölümünün kullanımıyla 3 ay boyunca 15 milyon işçiye asgari ücret düzeyinde bir destek sağlanabilir.
Hükümet tarafından uzunca bir süredir keyfi olarak kullanılan İşsizlik Sigortası Fonu kaynaklarının devasa bir bölümü kullanılabilir halde, nakit veya likit değil. Yıllar önce Hükümet tarafından kullanılmak üzere fondan 10 milyar TL kaynak çekildi ve bu para iade edilmedi. Daha sonra Fon kaynakları istihdam seferberliği gerekçesiyle teşvik olarak patronlara aktarıldı. Bugün de en gerekli olduğu anda fon kaynakları kullanılamıyor.
Bu kaynaklar vakit geçirilmeksizin işçiler için kullanılması gerektiği belirtilen raporda, "Covid-19 ile mücadele için zorunlu ve acil olmayan mal ve hizmet üretimi durdurulmalı ve işleri durdurulan işçilere İşsizlik Sigortası Fonu'ndan ve diğer kamu kaynaklarından gelir desteği sağlanmalıdır" denildi.
15 MİLYON İŞÇİYE 3 AY YETER
Raporda göre; koronavirüs salgını ile mücadele boyunca işçi sayısına göre yapılabilecek harcama miktarı şöyle sıralandı:
■ 1 milyon işçiye 3 ay süreyle sağlanacak asgari ücret düzeyinde ödenek için 7 milyar TL
■ 5 milyon işçiye 3 ay süreyle sağlanacak asgari ücret düzeyinde ödenek için 34,9 milyar TL
■ 10 milyon işçiye 3 ay süreyle sağlanacak asgari ücret düzeyinde ödenek için 69,8 milyar TL
■ 15 milyon işçiye 3 ay süreyle sağlanacak asgari ücret düzeyinde ödenek için 104,7 milyar TL
HÜKÜMET İŞÇİNİN PARASINI BORÇ ALMAK İÇİN KULLANDI
İşsizlik Sigortası Fonu'nun 131,5 milyar TL kaynağı bulunmasına karşın fon kaynaklarının 122 milyar TL'si akışkan (likit) değil yani istenildiğinde kullanılabilir değil. Raporda, bu miktarın devlet tahvillerine yatırıldığı ve İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları AKP hükümetleri tarafından ucuz iç borçlanma kaynağı olarak kullanıldığı belirtildi. Raporda, "Fon kaynakları uzun vadeli devlet tahvillerine yatırılmıştır. Anlaşılan Hükümet bu kaynakları nakde çevirmesi durumunda yeni iç borçlanmanın finansmanından çekiniyor. Bu yüzden de Hükümet, İşsizlik Sigortası Fonu kaynaklarının kullanımında ağırdan alıyor" denildi.
İŞSİZLİK SİGORTASI FONU SALGIN İLE MÜCADELEDE NASIL KULLANILABİLİR?
İşsizlerin sadece yüzde 13'ü işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyor. Salgın ile mücadele döneminde işsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları kolaylaştırılması gerektiği belirtilen raporda şu ifadeler yer aldı:
■ Gerek işsizlik ödeneği gerekse kısa çalışma ödeneğinden yararlanma için öngörülen ağır koşullar kaldırılmalı.
■ İşsiz kalan ve işi duran bütün işçilere işsizlik sigortası ödeneğinden asgari ücret düzeyinde ödeme yapılmalıdır.
■ İşsizlik Sigortası Fonu'nun etkin kullanımı için işten çıkarma yasağı uygulanmalı ve zorunlu mal ve hizmet üretimi yapan işler dışındaki işçilere ücretli izin verilmelidir. Ücretli izinler işverenler, İşsizlik Sigortası Fonu ve kamu bütçesinden ortaklaşa finanse edilmelidir.
■ İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları en az üç ay süreyle 10 ile 15 milyon işçinin gelir kaybını gidermeye yetecek kaynağa sahiptir.
■ Fon'un kaynakları nakit ve likit hale getirilmelidir.
FON PATRONA TEŞVİK OLDU
Fon giderleri için işsizlik ödeneğine ayrılan pay yüzde 28'de kalırken, işverenlere yapılan teşvik ödemeleri fon giderlerinin yüzde 44'üne yaklaştı. Patronlar fona yaptıkları katkıyı bu yolla geri aldı. Patronlar 2019 yılında fona yaptıkları 16,5 milyar TL tutarındaki prim ödemesine karşılık 10,7 milyar TL teşvik ve destek aldı.
Raporun tamamına erişmek için tıklayınız.