DİSK-AR: Covid-19'un yaratacağı büyük issizlik ve istihdam depremi öncesi tablo vahim
DİSK-AR'ın İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu'na göre; Covid-19'un etkilerini henüz yansıtmayan Ocak 2020 istihdam ve işsizlik verilerilerinin iç açıcı olmadığı, geniş tanımlı işsiz sayısının 8 milyona dayandığı, ümitsiz işsiz sayısı 1 milyona yaklaştığı bir dönemde tablonun vahim olduğu belirtildi.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 10 Nisan 2020 günü açıkladığı Ocak 2020 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması'nı değerlendirdi.
Açıklamada, "TÜİK tarafından açıklanan veriler, Ocak 2020 Hane Halkı İşgücü Araştırması sonuçlarını yansıyor. 2018-2019 krizinin olumsuz etkilerini yansıtan verilerde henüz Covid-19'un yarattığı ciddi ekonomik etkilerin sonuçları yok. Haziran ve temmuz ayında açıklanacak TÜİK verilerinde Covid-19'un etkilerini görmek mümkün olacak. Önümüzdeki aylarda Covid-19 nedeniyle işsiz sayısının en az ikiye katlanması ve istihdamda çok ciddi bir daralma yaşanması kaçınılmaz" diye kaydedildi.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZ SAYISI 8 MİLYONA DAYANDI
15 ve daha yukarı yaştakilerde dar tanımlı işsizlerin sayısı 2020 yılı Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 306 bin kişi azalarak 4 milyon 362 bine gerilemesine rağmen, geniş tanımlı işsiz sayısı 8 milyona dayandı. Geniş̧ tanımlı işsiz sayısı Ocak 2019'da 7 milyon 552 bin iken Ocak 2020'de 408 bin artışla 7 milyon 960 bin kişi oldu. Geniş̧ tanımlı işsizlik oranı Ocak 2020'de yüzde 23,1 olarak hesaplandı.
DİSK-AR raporuna göre; istihdamda gerileme olmasına karşın işsiz sayısında bir miktar düşüş var. Bu durumun nedeni geniş tanımlı olarak işsiz olduğu halde iş aramayanların ancak çalışmaya hazır olanların sayısındaki artış olduğunu belirtildi. Raporda, "Dolayısıyla dar tanımlı işsizlikte yaşanan düşüşün nedeni işsizlerin iş aramaktan vazgeçmeleri ve ümitlerini kaybetmeleridir" denildi.
ÜMİTSİZ İŞSİZLER 1 MİLYONA YAKLAŞTI
Ümitsiz işsizler 1 milyona yaklaştı. Ocak 2019'da 618 bin olan ümitsiz işsizlerin sayısı Ocak 2020'de 328 bin artarak 946 bine yükseldi. Son 1 yılda ümitsiz işsizlerin oranı yüzde 53 arttı.
İSTİHDAMDA DARALMA DEVAM EDİYOR
İstihdamda daralma eğilimi devam ediyor. Ocak 2018'den Ocak 2020'ye 763 bin istihdam kaybı yaşandı. Krizin başladığı Ağustos 2018'e göre istihdam kaybı 2 milyon 50 bin oldu. Son iki yılda İŞKUR işveren teşvikleri için 27 milyar olmak üzere istihdam için toplam 43 milyar TL harcadı. Ancak sonuçta istihdamın artması bir yana, Ocak 2018'e göre 763 bin, Ağustos 2018'e göre 2 milyon 50 bin istihdam kaybı var. İŞKUR devasa kaynaklar harcıyor ama istihdam azalıyor.
TÜİK'e göre çalışma çağındaki nüfusun (15+nüfus) sadece yüzde 44'ü istihdamda. Toplam istihdam 27,3 milyon. Bu istihdam ise tümüyle düzenli ve kayıtlı değil. Geçici işler, kısmi işler, tarım işleri ve kayıt dışı işler ile ücretsiz aile işçileri de bu sayıya dahil.
EN FAZLA GENÇ KADIN İŞSİZLİĞİ ARTTI
Genç kadın işsizliği ve kentsel kadın işsizliği son 1 yılda en yüksek işsizlik türü olarak görülmeye devam ediyor. Ocak 2020'de de en fazla artış kentsel genç kadın işsizliğinde görüldü.
Mevsim etkisinden arındırılmamış genç işsizliği son 1 yılda 2,2 puan azalarak yüzde 24,5, mevsim etkisinden arındırılmamış kadın işsizliği 0,2 puan azalarak yüzde 16,3 oldu.
Krizde kentsel genç kadın işsizliği yüzde 36'lara ulaştı, kadın işsizliği kategorisinde en yüksek işsizlik seviyesini gördü. Ocak 2020'de de kentsel genç kadın işsizliği yine en yüksek işsizlik türü oldu.
KRİZDEN BU YANA İSTİHDAM 2 MİLYON 52 BİN AZALDI
Ocak 2018'de 28 milyon 29 bin olan mevsim etkisinden arındırılmamış̧ istihdam krizin başladığı 2018 Ağustos ayında 29 bin 318'e yükseldi. Ağustos 2018'den Şubat 2019'a kadar düzenli bir azalış gösteren istihdam edilenlerin sayısı Şubat 2019'da artış eğilimi gösterse de Temmuz 2019'dan sonra tekrar azalmaya başladı. 2020 Ocak ayında istihdam edilenlerin sayısı krizin başladığı Ağustos 2018'den bu yana 2 milyon 52 bin azalarak 27 milyon 266 bine geriledi. Küresel salgın Covid-19'un yıkıcı etkilerinin henüz görülmediği düşünülecek olursa istihdamdaki azalışın süreceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ
■ İşten çıkarmalar Covid-19 süresince kesin olarak yasaklanmalı.
■ İşsizlik sigortasından yararlanma koşulları ve ödenek miktarı iyileştirilmelidir.
■ Covid-19 koşullarında işsizlik ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanmada ön koşul aranmamalıdır.
■ İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmelidir.
■ "Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması" ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.
■ İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.
■ İş başında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
■ Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
■ Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmelidir. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.
■ Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) "insana yaraşır iş" yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
■ Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
■ Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimî işçi statüsüne geçirilmelidir.
■ Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.