EMEK

D�SK-AR: Covid-19 en az 6 milyon istihdam kayb�na yol açt�

ETHA
10 Haziran 2020 Çar�amba

D�SK-AR'�n aç�klad�� sizlik ve �stihdam Görünümü Raporu'na göre; Covid-19 en az 6 milyon istihdam kayb�na yol açt�. Covid-19 etkisiyle revize edilmi� geni� tan�ml� i�sizlik 13 milyonu a�t�.

TÜ�K ��gücü �statistikleri, Mart 2020 Hanehalk� ��gücü Ara�t�rmas� (H�A) sonuçlar�n� aç�klad�. ��sizlik oran� 0,9 puan azalarak yüzde 13,2 seviyesinde gerçekle�ti. Türkiye genelinde 15 ve daha yukar� ya�takilerde i�siz say�s� 2020 Mart döneminde geçen y�l�n ayn� dönemine göre 573 bin ki�i azalarak 3 milyon 971 bin ki�i oldu. TÜ�K'in dar tan�ml� i�sizlik oran� ve say�s� Covid-19'un yaratt�� depremi yans�tmayacak kadar dü�ük aç�kland�.

Devrimci ��çi Sendikalar� Konfederasyonu Ara�t�rma Merkezi (D�SK-AR) ��sizlik ve �stihdam Görünümü Raporu'na göre; Covid-19 salg�n� büyük bir istihdam depremine yol açm��, yüz binlerce i�yeri kapanm��, devasa bir i� ve istihdam kayb� ya�anm��ken TÜ�K bir mucizeye imza atm�� ve i�sizli�i dü�ürmü�. �stihdamda ya�anan büyük kayba ra�men TÜ�K'in i�sizli�i dü�ürmesi sadece teknik bir konu oldu�u ifade edilen rapoda, "Gerçekle ilgisi yoktur. Bu nedenle TÜ�K yöntemiyle istihdam ve i� kayb�n�n gerçek boyutlar�n� anlamak mümkün de�il. TÜ�K'in Mart 2020 dönemine ait Haziran 2020 H�A sonuçlar�nda yer alan dar tan�ml� (resmî) i�sizlik oran� ve i�siz say�s� ya�anan istihdam ve i� kayb�n� yans�tmayan ve tamamen i�sizlik hesaplama tekni�inin yetersizli�inden kaynaklanan bir sonuçtur" diye belirtildi.

TÜ�K'in i�sizlik hesaplama tekni�i Covid-19 gibi bir salg�n döneminin etkilerini yans�tmaktan uzak oldu�unun alt� çizilen raporda, "TÜ�K ara�t�rman�n yap�ld�� referans haftas�ndan geriye do�ru 4 hafta içinde i� arayanlar� i�siz say�yor. Oysa Covid-19 döneminde yayg�n olarak i�ten ç�karma yerine k�sa çal��ma ödene�i ve ücretsiz izin ödene�i kullan�lmas� nedeniyle milyonlarca i�çi çal��mad�� halde istihdamda gözükecek. Örne�in, k�sa çal��ma ödene�i ve ücretsiz izin ödene�i alan i�çiler i� aramad�klar� için i�siz say�lm�yor. Bugüne kadar 3,5 milyon i�çi için k�sa çal��ma ödene�i ba�vurusu yap�ld� ve 1 milyona yak�n i�çi ücretsiz izin ödene�i al�yor" diye kaydedildi.

Öte yandan k�sa çal��ma ödene�i alamayan, kay�t d�� veya kendi hesab�na çal��p i�siz kalanlar�n önemli bir bölümü ise Covid-19 nedeniyle i� arama e�iliminde olmad��ndan i�gücü piyasas� d��na ç�kt�klar� için i�siz say�lmad��na dikkat çekilen raporda, "TÜ�K verilerine göre i�gücü son bir y�lda 2 milyon 235 bin azalarak 32 milyon 339 binden 30 milyon 104 bine geriledi. �stihdam Mart 2019'dan bu yana 1 milyon 662 bin azalarak 27 milyon 795 binden 26 milyon 133 bine geriledi. �stihdamda olup i� ba��nda olanlar 4 milyon 502 bin ki�i azalarak 27 milyondan 22 milyon 505 bine dü�tü. ��ba��nda olmayanlar�n say�s� ise son 1 y�lda 2 milyon 840 bin ki�i artt�" denildi.

D�SK-AR raporunun ayr�nt�lar� �öyle:
ILO taraf�ndan da kullan�lan e�de�er tam zamanl� istihdam kayb� yönetimini kullanarak Covid-19 döneminde ya�anan istihdam kayb�n�, di�er bir ifadeyle geni� tan�ml� i�sizli�i yeniden hesaplad�k.

ILO taraf�ndan kullan�lan e�de�er tam zamanl� istihdam kayb� yöntemini uygulad�k ve Covid-19 nedeniyle ya�anan istihdam kayb�n� ortaya koyduk. Bilindi�i gibi TÜ�K istihdamda olup i�ba��nda olmayanlar�n say�s�n� ayr�ca aç�kl�yor. Bunlar istihdam ili�kisi devam eden ve üç ay içinde i�lerine döneceklerini dü�ünenler ile i�ba��nda olmay�p gelirinin en az yar�s�n� elde edenlerdir. Dolay�s�yla k�sa çal��ma ödene�i ile ücretsiz izin alanlar bu kapsamdad�r.

ILO, Covid-19 nedeniyle çal��lmayan süreyi e�de�er tam zamanl� istihdama dönü�türerek Covid-19 nedeniyle meydana gelen i� kayb�n� hesapl�yor.

ILO'nun hesaplama yöntemini kullan�rken Mart 2019 tarihini baz ald�k. Bu tarihte i�ba��nda olanlar�n say�s�n� haftal�k ortalama fiili çal��ma süresiyle çarparak toplam çal��ma süresini hesaplad�k. Ayn� i�lemi Mart 2020'de için de yapt�k. Böylece çal��ma süresinde meydana gelen toplam kayb� ve toplam i�gücü kayb�n� haftal�k 45 saatlik çal��maya bölerek e�de�er tam zamanl� istihdam kayb�n� bulduk.

ILO metodolojisinden yararlanarak yapt��m�z hesaplamaya göre Covid-19 nedeniyle meydana gelen e�de�er i� kayb� 5,5 milyon olarak gerçekle�ti. Mart 2019'a göre geni� tan�ml� i�siz say�s� 6 milyon artarak revize edilmi� geni� tan�ml� i�siz say�s� (tam zamanl� istihdam kayb� dahil) 13 milyon 385 bine yükseldi. 33 milyon 966 milyon olarak dikkate ald��m�z geni� i�gücüne göre revize edilmi� geni� tan�ml� i�sizlik (istihdam kayb� dahil) oran� ise yüzde 39 olarak hesapland�.

�ST�HDAM DÜ�TÜ
Toplam i�gücü 2 milyon 235 bin azalarak 32 milyon 339 binden 30 milyon 104 bine geriledi. ��gücüne kat�l�m oran�nda büyük dü�ü� ya�and�. Yüzde 52,9 olan i�gücüne kat�lma oran� yüzde 48,4'e geriledi.

��ba��nda olanlar�n say�s� son 1 y�lda 4 milyon 502 bin azald�. Mart 2019'da 27 milyon 7 bin olan i�ba��nda olanlar�n say�s� Mart 2020'de 22 milyon 505 bine geriledi. Ücretsiz izin uygulamalar�n�n ba�lamas�yla beklendi�i üzere i�ba��nda olanlar�n say�s�nda ciddi dü�ü�ler meydana geldi.

K�sa çal��man�n ve ücretsiz izin uygulamalar�n�n yayg�nla�mas�yla birlikte çal��ma saatlerinde de bir dü�ü� meydana geldi. Mart 2019'da 44,5 saat olan i�ba��nda olanlar�n haftal�k ortalama çal��ma süresi, Mart 2020'de 42,3'e geriledi.

��gücüne dahil olmayanlar kategorisinde olan i� aramay�p çal��maya haz�r olanlar�n ve ümitsizlerin say�s�nda patlama ya�and�. �� aramay�p çal��maya haz�r olanlar son bir y�lda 848 bin artarken, ümitsizlerde 611 bin ki�ilik bir art�� ya�and�. ��gücüne dahil olmayanlar�n say�s� son bir y�lda 3,3 milyon ki�i artt�.

2018 krizi nedeniyle Türkiye ekonomisi uzun bir süredir istihdam yaratma kapasitesini kaybetmi� durumdayd�. Covdi-19'un etkisiyle istihdam kayb� daha da dramatik bir hal ald�. Mart 2019'da 27 milyon 795 bin olan mevsim etkisinden ar�nd�r�lmam�� istihdam son bir y�lda 1 milyon 662 bin azalarak 26 milyon 133 bine geriledi.

��BA�INDA OLANLAR 3.6 M�LYON AZALDI
TÜ�K'in i�ba��nda olanlar verisi istihdam olup referans döneminde en az bir saat çal��m�� olanlar� kapsamaktad�r. Son 1 y�lda istihdamda olup i�ba��nda olanlarda salg�n�n etkisiyle Mart 2020'de ciddi bir dü�ü� ya�and�. Mart 2019'da 27 milyon ki�i i�ba��nda iken, Mart 2020'de bu say� 3,6 milyon azalarak 22 milyon 505'e geriledi. �stihdamda olanlar�n yaln�zca yüzde 86's� bu dönemde i�ba�� yapabildi. ��ba��nda olmayanlar�n say�s� 2 milyon 840 bin artt�.

Covid-19 nedeniyle i�lerin durmas�yla ve k�sa çal��maya geçilmesiyle birlikte çal��ma saatlerinde de azalma görüldü. Mart 2019'da haftal�k ortalama 44,5 olan çal��ma süresi Mart 2020'de 42,3'e geriledi. Böylece son 1 y�lda haftal�k ortalama çal��ma süresi 2,2 saat azald�.

ÜM�TS�Z ��S�ZLER�N SAYISI PATLADI
��gücüne dahil olmama nedenleri kategorisinde yer alan ve son dönemlerde art�� e�iliminde olan ümitsizler ve i� aramay�p çal��maya haz�r olanlar�n say�s� Covid-19 nedeniyle artmaya devam ediyor. Son 1 y�lda ümitsizlerin say�s� 611 bin ki�i artarak 1 milyon 174 bine ula�t�. �� aramay�p çal��ma haz�r olanlar ise 848 bin ki�i art��la 2,6 milyona yükseldi.

��S�ZL�KLE MÜCADELE ÖNER�LER�
■ ��ten ç�karmalar Covid-19 süresince kesin olarak yasaklanmal�.
■ ��sizlik sigortas�ndan yararlanma ko�ullar� ve ödenek miktar� iyile�tirilmelidir.
■ Covid-19 ko�ullar�nda i�sizlik ve k�sa çal��ma ödene�inden yararlanmada ön ko�ul aranmamal�d�r.
■ ��sizlik Sigortas� Fonu'nun amaç d�� kullan�m�na son verilmelidir.
■ “Herkesin çal��mas� için, herkesin daha az çal��mas�” ilkesi do�rultusunda haftal�k çal��ma süresi gelir kayb� olmaks�z�n 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan y�ll�k 270 saat s�n�r�, 90 saate dü�ürülmelidir.
■ �stihdam art��lar�nda kamunun pay� dikkate de�erdir. Kamu istihdam�n�n art�r�lmas�, kamuda e�reti ve güvencesiz çal��ma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam art��n�n sa�lanmas� ya�amsal önemdedir. Kamu giri�imcili�i ve hizmetleri istihdam yaratacak �ekilde yeniden ele al�nmal� ve kamuda personel aç�� derhal kapat�lmal�d�r.
■ �� ba��nda e�itim ad� alt�nda ç�rak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz i�gücü deposu olarak kullan�lmas� uygulamas�na son verilmelidir.
■ Uluslararas� çal��ma normlar� do�rultusunda herkese en az bir ay ücretli y�ll�k izin hakk� tan�nmal�d�r.
■ Güvencesiz çal��ma biçimlerine son verilmeli, tüm ta�eron i�çilere kadro verilmelidir. Kamu ta�eron i�çileri kamu i�çisi olarak kadroya al�nmal�d�r.
■ Uluslararas� Çal��ma Örgütü'nün (ILO) “insana yara��r i�” yakla��m� temelinde herkese güvenceli ve nitelikli i�ler sa�lanmal�d�r.
■ Sendikal hak ve özgürlüklerin kullan�m� güvence alt�na al�nmal�, sendikal barajlar kald�r�lmal�, herkesin sendika hakk�n� özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yap�lmal�d�r.
■ Toplum yarar�na çal��ma programlar� kapsam�nda çal��t�r�lanlar daimî i�çi statüsüne geçirilmelidir.
■ Kad�n istihdam�n�n art�r�lmas� ve i�sizli�inin azalt�lmas� için i�gücü piyasalar�ndaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bak�m hizmetleri devletin gereken nitelikli, yayg�n ve ücretsiz bak�m hizmetlerini sa�lamas� ile kad�n�n üzerinden al�nmal�d�r.

D�SK-AR: Covid-19 en az 6 milyon istihdam kayb�na yol açt�

�lgili Haberler