DİSK-AR: 2019 yılında işsizlik patladı, istihdamda deprem yaşandı
DİSK-AR İşsizlik ve İstihdam Görünümü 2019 Yıllık Raporu'na göre; 2019 yılında işsizlik 932 bin kişi artarken, istihdam 658 bin kişi azaldı. 2019 yılında işsizlik patladı, istihdamda deprem yaşandı. Hükümetin YEP hedefleri tutmadı.
Devrimci İşçi Sendikalar Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), İşsizlik ve İstihdam Görünümü 2019 Yıllık Raporu'nu açıkladı. Rapora göre; 2019 yılında işsizlik 932 bin kişi artarken, istihdam 658 bin kişi azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 20 Mart 2019 tarihinde 2019 yıllık İşgücü İstatistiklerini açıkladı. 2019 yıllık İşgücü İstatistikleri işsizlik ve istihdamda vahim tablolun devam ettiğini gösteriyor. İşsiz sayısı 2018'e göre 932 bin artarken istihdam bir önceki yıla göre 658 bin kişi azaldı.
2019'DA İŞSİZ SAYISI 4 MİLYON 469 BİN OLDU
2018 yılında 3 milyon 537 bin olan işsiz sayısı 4 milyon 469 bine yükseldi. İşsizlik oranı 2,7 puanlık artış ile yüzde 13,7 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 3,1 puanlık artış ile yüzde 16,0 oldu.
2018'de 6 milyon 262 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı 960 bin artarak 2019'da 7 milyon 222 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,7 olarak gerçekleşti.
GENÇ İŞSİZLİK YÜZDE 25,4, KADIN İŞSİZLİĞİ 16,5'E YÜKSELDİ
Genç işsizliği yüzde 20,3'ten yüzde 25,4'e yükselirken, kadın işsizliği yüzde 13,9'dan yüzde 16,5'e yükseldi. Genç kadın işsizliği yüzde 30,6 olarak gerçekleşirken, kentsel genç kadın işsizliği yüzde 35,7 gibi rekor bir düzeye ulaştı.
İNŞAATTA İSTİHDAM DEPREMİ YAŞANDI
2018'de yüzde 47,4 olan istihdam oranı 2019'da 45'7'ye geriledi. İstidamda yaşanan 658 bin kişilik daralmanın 200 bini tarımda, 113 bini sanayide ve 442 bini inşaatta gerçekleştir. İnşaat işkolunda tam bir istihdam depremi yaşandı.
2019 yıllık işsizlik oranı yüzde 13,7 gerçekleşerek 2020-2020 Yeni Ekonomi Programı'nda (YEP) yer alan 12,9 hedefinin üzerinde gerçekleşti. YEP'e göre program dönemi boyunca istihdamın yıllık ortalama 1 milyon 80 artması öngörülüyordu. Oysa 2019 yılında istihdam 658 bin kişi geriledi. Sonuçta hem işsizlik hem de istihdam YEP hedeflerine ulaşılamadı.
İŞSİZLİK YÜZDE 8 İKEN AKP'Lİ YILLARDA YILLIK ORTALAMA YÜZDE 10,87 OLARAK GERÇEKLEŞTİ
2019 yıllık işgücü verileri AKP Hükümeti'nin işsizlikle mücadele ve istihdam yaratmada başarısız olduğunu gösteriyor. Üstelik bu başarısızlık sadece kriz dönemine özgü değildir. AKP uzun dönemli olarak da işsizlikle mücadelede başarısızdır. AKP öncesi dönemde yıllık ortalama işsizlik yüzde 8 iken AKP'li yıllarda yıllık ortalama işsizlik yüzde 10,87 olarak gerçekleşti.
2019 yılında krizin işgücü piyasaları üzerinde etkisi sert biçimde devam etti. Ekonomi yeni istihdam yaratmak bir yana istihdam kaybı yaratıyor. İşsizlik ise tırmanmaya devam ediyor.
Türkiye ekonomisi henüz krizin etkisini atlatmamışken bu kez de koronavirüsten kaynaklı yeni bir ekonomik depremle yüz yüzdedir. Önümüzdeki aylarda işsizlikte çok daha ciddi bir yükseliş ve çok önemli istihdam kayıplarının yaşanması kaçınılmaz görünmektedir.
DİSK-AR raporunda şu talepler sıralandı:
-Bu nedenle, koronavirüs salgını döneminde özel önlemler alınmalıdır!
-Koronavirüs salgını döneminde işten çıkarmalar yasaklanmalıdır.
-Koronavirüs salgını döneminde kısa çalışma ödeneği hızla devreye sokulmalıdır.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZ SAYISI 7,2 MİLYON
2018'de 3 milyon 537 bin olan dar tanımlı işsiz sayısı 2019'da 932 bin kişi artarak 4 milyon 469 bine yükseldi. Böylece krizin etkisi net bir biçimde 2019 yılı işsizlik oranlarına yansımış oldu.
DİSK-AR tarafından hesaplanan geniş̧ tanımlı işsiz sayısı 2018'de 6 milyon 262 bin iken 2019'da 960 bin artışla 7 milyon 222 bin kişi oldu. Geniş̧tanımlı işsizlik oranı 2019'da yüzde 20,7 olarak hesaplandı. Ümidini kaybeden işsizler son 1 yılda 81 bin kişi arttı. 2019'da iş bulma ümidini kaybedenlerin sayısı 627 bine ulaştı.
AKP İŞSİZLİKLE MÜCADELEDE BAŞARISIZ
AKP döneminde işsizlik oranları, kendinden önceki döneme göre ciddi bir yükseliş gösterdi. TÜİK'in detaylı işgücü serilerine ulaşılabilen 1988 ile 2002 arasında yıllık ortalama işsizlik oranı yüzde 8 olarak gerçekleşirken, AKP hükümetleri dönemi olan 2003-2019 arasında yıllık ortalama işsizlik oranı yüzde 10,87 oldu.
AKP'nin iktidara geldiği 2002 yılı sonunda yüzde 10,3 olan işsizlik oranı 2008 krizi sonrasında yüzde 14'e yükseldi. 2018'in ağustos ayında başlayan ve asıl etkileri 2019'da hissedilen ekonomik kriz işsizliği artırmaya devam etti. 2019'da ortalama işsizlik yüzde 13,7 olarak açıklandı. Böylece 2018'e göre işsizlik 1 yılda 3 puan artmış oldu.
İşsizlik oranları 2012 yılında başlayarak düzenli bir tırmanış içine girmiştir. 2008 krizinde yüzde 14'e tırmanan işsilik 2012'de 9,2 seviyesine kadar geriledi. Ancak daha sonra düzenli olarak artmaya başladı. Türkiye 1988'den bu yana yıllık olarak ikinci en yüksek işsizlik düzeyini yaşamaktadır.
Cumhruiyet tarihinin en yüksek iki işsizlik oranı da AKP dönemine aittir. Böylece AKP, büyük bölümünde koalisyon hükümetleri olan 1988-2002 dönemine göre işsizliği yaklaşık 3 puan yükseltmiş oldu. Devasa teşviklere ve iddialı istihdam seferberliği söylem ve girişimlerine rağmen AKP hükümetleri işsizlikle mücadelede başarısızdır.
2018'E GÖRE SON 1 YILDA 657 BİN KİŞİ İŞİNİ KAYBETTİ
2018'de 28 milyon 738 bin olan mevsim etkisinden arındırılmamış̧ istihdam 2019'da 28 milyon 80 bin kişiye düştü. Böylece yıllık ortalama olarak 2018'e göre son 1 yılda 657 bin kişi işini kaybetmiş oldu.
Ayrıca toplam istihdam düzeyi sadece 2018'e göre değil 2017'ye göre de düşmüş oldu. 2017'de istihdam 28 milyon 189 bin iken 2019'da 28 milyon 80 bin oldu.
GENÇLER VE KADINLAR İŞSİZLİKTE İLK SIRADA
Genç işsizliği, kentsel kadın işsizliği ve tarım dışı genç kadın işsizliği son 1 yılda en yüksek işsizlik türü olarak görülmeye devam ediyor. Ancak bütün işsizlik türlerinde artış yaşanıyor. Tarım dışı işsizlik son 1 yılda 3,1 puan arttı. Tarım dışı işsizlik 2019'da yüzde 16'ya ulaştı.
Mevsim etkisinden arındırılmamış genç işsizliği 5,1 puan artarak yüzde 20,3'ten yüzde 25,4'e, mevsim etkisinden arındırılmamış kadın işsizliği 2,6 puan artarak 13,9'dan yüzde 16,5'e yükseldi.
Kriz döneminde de kentsel genç kadın işsizliği yüzde 36'lara ulaştı, kadın işsizliği kategorisinde en yüksek işsizlik seviyesini gördü. 2019'da da kentsel genç kadın işsizliği yüzde 35,7 ile yine en yüksek işsizlik türü oldu.
İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ KORONAVİRÜS SALGINI DÖNEMİNDE ÖZEL ÖNLEMLER ALINMALIDIR
■ Koronavirüs salgını döneminde işten çıkarmalar yasaklanmalıdır.
■ Koronavirüs salgını döneminde kısa çalışma ödeneği hızla devreye sokulmalıdır.
■ İşsizlik sigortasından yararlanma koşulları iyileştirilmelidir. Koronavirüs salgını döneminde son üç yılda 600 gün çalışma koşulu 90 güne indirilmelidir.
■ “Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.
■ İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.
■ İş başında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
■ Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
■ Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmelidir. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.
■ Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
■ Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
■ Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimî işçi statüsüne geçirilmelidir.
■ İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmelidir.
■ Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerinin sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.