Bakanlığa göre Hasankeyf'in kültürel ve tarihi mirası çok iyi korunuyormuş!
HDP Milletvekili Murat Çepni'nin Hasankeyf'e yönelik Haziran ayındaki soru önergesine verilen yanıtta, tarihi eserlerin bilimsel veriler doğrultusunda taşındığı ve uzmanlar tarafından korunduğu iddia edildi. Ancak Hasankeyf'in son durumuna bakıldığında bu iddianın tam aksi olduğu görülüyor.
Bizans, Sasani, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyubiler ve Osmanlılar'a ev sahipliği yapan Hasankeyf, UNESCO'nun dünya mirası listesinde yer almak için gerekli olan 10 kriterden 9'una sahip. Öte yandan kale, köprü, El Rızık, Sultan Süleyman, Koç ve Ulu camileri, Küçük Saray, Büyük Saray, hamam ve Zeynel Bey Türbesi gibi günümüze kalan yapıları barındıran 12 bin yıllık çok önemli tarihi ve kültürel bir yerleşim alanı olan Hasankeyf, sahip olduğu zengin tarihsel yapılar nedeniyle de 1981 yılında sit alanı ilan edilerek koruma altına alındı.
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında yörede 2006 yılında yapımına başlanan Ilısu Barajı nedeniyle, arkeolojik araştırma ve kazılar yeterince yapılmadığı için birçok tarihi eser, 289 arkeolojik sit alanı, 199 köy, bölgede bulunan onlarca endemik bitki ve hayvanın yaşamı bozuldu.
Kentin gelişimi, ekonomik olarak ilerlemesi durdurduğu için barınma ihtiyacı sınırlı sayıda karşılandığı ve iş yerleri kapatıldığı için iç göçler yaşanacak, sosyo-ekonomik problemler beraberinde gelecek. Ilısu Barajı'nın yapımına karşı çıkan demokratik kitle örgütleri, yöre halkı ve çevreciler ilk günden bu yana bu sorunları dile getiriyor.
HDP MİLLETVEKİLİ ÇEPNİ'DEN SORU ÖNERGESİ
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Ekolojiden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Murat Çepni de bu sorla Hasankeyf'i Meclis gündemine taşıdı.
Çepni, 18 Haziran 2019'da 12 bin yıllık Hasankeyf'i yok edecek olan Ilısu Barajı'na ilişkin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'ın yanıtlaması talebiyle verdiği önergede şu soruları sormuştu:
⏹️ "Ilısu Hidroelektirik Santralinde elektirik üretimine ne zaman başlanması planlanmaktadır? Baraj gölü dolduktan sonra mı yoksa öncesinden mi? Saatte, günde ve yılda ne kadar elektirik üretimi hedefleniyor? Şu anki planlamalara göre üretilecek elektrik hangi il ve bölgelere transfer edilecek ve Ilısu Projesi'nin uygulandığı beş il olan Mardin, Şırnak, Batman, Siirt ve Diyarbakır bundan özel olarak faydanalacak mı?
⏹️ Iısu Projesi'nin inşaatı 2010 yılında Nurol, Cengizler, Çelikler, Temelsu şirketleri ile Avusturya'lı Andritz şirketin oluşturduğu konsorsiyum tarafından başlatıldı. Sonrasında Ilısu konsorsiyumuna katılan başka şirketler oldu mu? Şu aşamada inşa çalışmalarında hangi şirketler yer almaktadır?
⏹️ Hasankeyf ilçesinde bugüne kadar 7 eser Yeni Hasankeyf'e bitişik olarak kurulan Arkeolojik Kültür Park'a taşındı. Taşınan eserlerde herhangi bir zarar oluştu mu? Daha fazla eser taşınması planları var mı? Hasankeyf'te geri kalan ve su altında kalacak yüzlerce anıt ve eser ne olacak? Hasankeyf'te kaç anıt Dicle köprüsünde olduğu giib taşlarla restorasyon adı altında kaplandı?
⏹️ Hasankeyf kalesi etrafına kurulan devasa sete niye ihtiyaç duyuldu? Hasankeyf'te toplam kaç mağara dolguyla dolduruldu? ‘Sağlamlaştırma' adı altında yapılan projelere ne kadar para harcandı veya harcanacak?
⏹️ Hasankeyf'te su altında kalacak kaç tane tarihi eser vardır?"
TARİHİ ESERLER KORUNUYORMUŞ!
Soru önergesine verilen yanıtta, Ilısu Barajı ve HES Projesi yeniden yerleşim çalışmaları kapsamında, Hasankef ilçe merkezinde hak sahibi olarak belirlenen 729 aliden, 698 hak sahibinin konutlarının belirlenmesi amacıyla 2 Nisan'da yapılan kura çekim işlemleri sonucunda Batman'a taşındığı kaydedildi.
10 ESER SUDAN ETKİLENİYOR!
Tarihi eserlerin taşınmasına ilişkin işlemlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapıldığı kaydedilen yanıtta, Hasankeyf'te, sudan doğrudan ya da kısmen etkilenen tek yapının tescilli Zeynel Bey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Orta Kapı, Süleyman Han Cami, Koç Cami, Kızlar (Eyyubi) Cami, Yamaç Külliyesi, Er-Rızk Cami ve Artuklu Köprüsü olmak üzere toplam 10 eser bulunduğu belirtildi. Bu eserlerin korunması için bilimsel veriler ışığında hareket edildiği öne sürüldü. Ilısu Barajı'ndan etkilenecek olan diğer 9 anıt eserin korunması ve kurtarılmasına ilişkin ihalelerinin ise yine uzmanlar tarafından yürütüldüğü iddia edildi.
Tarihi eserlerin bulunduğu yerde miras olması kalması gerektiği gerçeğini gözardı edilerek, taşıma usulüyle Arkeoparka götürülen yapılarda herhangi bir zararın olmadığını savunuldu, eserlerin koruma altında olduğunu belirtildi.
BAKANLIĞIN İDDİASININ AKSİNE TARİH VE KÜLTÜREL MİRAS YOK EDİLDİ
Baraj suları Hasankeyf'e ulaştı ve yüz küsur kilometrelik bir alanda gölet oluştu. Milyonlarca canlı mikroorganizmanın yaşadığı alan yok edildi. Öte yandan Hasankeyf'ten Arkeopark'a taşınan eserler İslam dönemine ait. Yani Hristiyanların bütün hafızası suların altında kalma tehlikesi ile karşı karşıya. Öte yandan Süryani halkı için çok önemli bir mekanken Hasankey, kepçelerle, dinamitlerle yok edilmek isteniyor. Süryani halkının mezarlıkları yok edildi. Bakanlığın iddia ettiğinin aksine kütürel miras korunmuyor, kurtarılmıyor.
Su tutma işlemi devam ettiği takdirde 400 kilometrelik bir alanda ciddi göletin oluşması ve aynı zamanda 5 kente atık suların gelmesi bekleniyor. Bu beş kentte yaşayan milyonların üzerinde ciddi sağlık sorunları yaşanacak.