GÜNCEL

WWF'den Kanal �stanbul Raporu: Ya kanal ya �stanbul

HABER MERKEZ�
25 Aral�k 2019 Çar�amba

WWF'in Kanal �stanbul projesine ili�kin raporunda "Kuzeye do�ru yo�un büyüme, ekolojik tehditlere yol açarak kentin ayakta durabilme becerisini azaltacakt�r" denildi.

Do�al Hayat� Koruma Vakf� (WWF), "Ya kanal ya �stanbul" ba�l��yla Kanal �stanbul projesine ili�kin uzmanlar taraf�ndan haz�rlanm�� bir rapor yay�mlad�.

WWF, Kanal �stanbul'u ekolojik, sosyo-ekonomik ve siyasal/hukuksal boyutlar�yla irdeleyen raporun, konuyla ilgilenen taraflar�, öngörülmesi gereken riskler hakk�nda bilgilendirmek ve kamuoyunda �effaf bir tart��ma zemini yaratmak amac�yla haz�rlad�klar�n� kaydetti.

Raporda, h�zl� büyüme sürecinin, sürdürülebilir olmayan politikalar�n te�vikiyle bugün �stanbul'u, 15 milyon insan�n plans�z bir �ekilde y��ld��, kaynaklar� art�k kendisine yetmeyen ve bir yandan kendisini di�er yandan etraf�n� tüketen bir "kontrolsüz güç" haline getirdi�i belirtildi.

"�stanbul do�as�n�n kar�� kar��ya bulundu�u en büyük mühendislik operasyonu" olarak nitelenen Kanal �stanbul projesi ise "bu hatalarla dolu sürecin en son ad�m�" olarak de�erlendirildi.

DEN�Z EKOS�STEM�
Kanal �stanbul'un aç�lmas� halinde, deniz ekosistemlerinde �u fiziki de�i�imlerin gerçekle�mesi beklendi�i vurgulanan raporda �unlar belirtildi:

"Birden fazla hidrolik geçi� noktas� sayesinde kom�u denizler aras�nda kontrollü bir de�i�imi sa�layan ve bu denizlerin davran��lar�n� birbirinden oldukça ba��ms�z k�lan maksimum de�i�im ak�m rejimi ortadan kalkabilir.

"Bo�azlardan geçen toplam debinin artt�r�lmas� sonucu, buna kar��l�k gelen deniz seviyesi farkl�l�klar� azalabilir.

"Olu�an yeni rejim, dünyada e�i bulunmayan Karadeniz ve Marmara Denizi'ndeki yüksek yo�unluk katmanla�mas�n� geri döndürülemez bir �ekilde bozabilir.

"Bugün kar�� kar��ya bulundu�umuz iklim de�i�ikli�i gerçe�i alt�nda Karadeniz'i besleyen nehirlerin debileri de azalma e�ilimi gösterece�i için (Arpe ve Roeckner, 1999; Ludwig ve di�., 2009) yukar�daki de�i�imlerin etkileri katlanarak artabilir."

TARIM ARAZ�LER�
Raporda, tar�m arazilerinin, nicelik ve nitelik olarak k�s�tl� oldu�u ve zaten büyük sorunlarla kar�� kar��ya bulundu�u hat�rlat�larak küresel �s�nman�n yaratt�� kurakl��a bir de amaç d�� kullan�mlar�n eklendi�i söylendi.

Raporda, "H�zla büyümeye devam eden ülkemizde 'g�da güvencesi' verimli arazilerinin titizlikle korunmas�na ve daha iyi kullan�lmas�na ba�l�yken, Kanal �stanbul, havaalan�, otoyollar ve yeni �ehirlerle Çatalca Yar�madas�n�n neredeyse tamam�n� �antiyeye çevirmek Türkiye'de ya�anmakta olan tar�msal ürün ve toprak kayb� sorununa yeni boyutlar eklemekten ba�ka bir �ey de�ildir" denildi.

SOSYO-EKONOM�K BOYUT
Kanal �stanbul'un ciddi ekolojik y�k�mlar� beraberinde getirme riski ta��yan bir proje oldu�u da raporda belirtilirken, projeden etkilenecek çevresel de�erler ve insan ya�am� gibi piyasalarda de�er biçilemeyen durumlarda parasal ölçevlerin yeterli olmad�� kaydedildi.

Raporda �u ifadelere yer verildi:
"Projenin sosyo-ekonomik etkileri aç�s�ndan de�erlendirilmesinde, kendi bünyesinde bar�nd�rd�� karma��kl�klar ve belirsizlikler vard�r.

"Proje ile beklenen ekonomik getirilerin k�sa vadede elde edilse bile ekolojik ve sosyal maliyetlerin uzun vadeli gelecekte (örne�in 30 y�l) hissedilmeye ba�lanaca�� durumlarda kararlar�n al�nmas� a�amas�nda gelecek ku�aklar�n ve do�an�n savunuculu�unu kimin yapaca�� önemli bir sorunsal olarak kar��m�zda durmaktad�r.

"Böylesi bir sorunsal� a�man�n en ak�lc� ve do�ru yolu, karar alma sürecine payda�lar�n kat�l�m�n� sa�lamak, farkl� görü�lerin ses bulmas�na imkan sunmak ve projeyle ilgili tart��malar� genel kamuoyunun huzurunda icra etmektir. Ne yaz�k ki, Kanal �stanbul projesi hali haz�rda böylesi bir noktaya çok uzakta durmaktad�r."

KENT SORUNLARI
Projenin kentsel geli�me ve planlama aç�s�ndan da tart��lmas� gereken birçok konuyu gündeme getirdi�i belirtilerek �u bilgilere de yer verildi:

"Kanal ile güçlendirilecek Küçükçekmece-Had�mköy aks� kentin Karadeniz'e kadar uzanmas�, kuzeyde Havaliman� ile birle�erek bölgede Karadeniz sahili boyunca yeni yerle�imlerin geli�imi anlam�na gelmektedir. Böylece kentin, Marmara Denizi'ne paralel do�u-bat� yönündeki lineer yap�s� ve kuzeyden onu ekolojik hizmetleriyle (içme suyu, iklim-hava, rekreasyon, tar�m, sel kontrolü, biyolojik çe�itlilik ve yaban hayat�, vs) destekleyen do�al alanlardan olu�an geleneksel büyüme �ekli sona ermi� olacakt�r.

"Onun yerine, kuzey-güney akslar�n�n güçlenerek Karadeniz sahilindeki geli�melerle birle�ti�i ve zamanla bütün Çatalca Yar�madas�'n� sard�� yeni bir büyüme biçimi ortaya ç�kacakt�r. Yap�lmas� halinde Kanal ile Bo�az aras�nda olu�acak "ada" bu yo�unla�man�n merkezi olacakt�r. Kanal üzerinde do�u-bat� yönünde yap�lacak ve say�s� giderek artacak olan köprüler bu e�i�in a��lmas� için yeni maliyetler getirecektir. Kentin bölgesi ile bütünle�mesini sa�layacak olan, ayr�ca baz� fonksiyonlar�n desentralize edilmesini kolayla�t�ran do�u-bat� eksenindeki geli�me de giderek imkâns�z hale gelecektir.

"Bu �ekilde kuzeye do�ru yo�un büyüme, yukar�da bahsedilen ekolojik tehditlere yol açarak kentin sürdürülebilirli�ini, bir anlamda yetersiz su kaynaklar�, ye�il alanlar� vs ile kendi kendine ayakta durabilme becerisini daha da azaltacakt�r."

�ÇME SUYU
Rapora göre, Kanal �stanbul projesinin en önemli etkilerinden biri de, kentin varl��n� sa�l�kl� bir �ekilde sürdürmesini sa�layacak ya�am destek sistemleri üzerinde olacak:
"�stanbul ve di�er projelerle göller, ormanlar, akarsular, tar�m alanlar� gibi ekolojik koridorlar�n ortadan kald�r�lmas�, niteliklerinin de�i�tirilmesi ve yeni yerle�im alanlar�n�n aç�lmas�yla bu koridorlar üzerindeki ya�am destek sistemleri (Ör. Sazl�dere Baraj�, Küçükçekmece Gölü, Terkos Gölü ve ormanlar�) devre d�� b�rak�lm�� olacakt�r. �stanbul içme suyu bak�m�ndan s�n�rl� imkânlara sahiptir. Yeralt� suyu kaynaklar� hemen hemen yoktur.

"Kanal ile Bo�az aras�nda olu�acak ve Istranca Da�lar�yla ba�lant�s� kesilecek olan adadaki tatl� su kaynaklar� zamanla denizin tuzlu suyu ile doldu�unda kentin tatl�su ihtiyac�n�n nereden kar��lanaca�� en can al�c� sorulardan biridir."

'�NSANA VE DO�AYA DUYARLI B�R YAKLA�IM'
Raporun sonuç bölümünde de projenin ÇED dosyas�ndaki eksikliklere de�inilerek �u ifadelere yer verildi:
"�nsanl��n ortak miras� olan �stanbul'un sekiz bin y�ll�k geçmi�inden gelece�e uzanan maceras�ndaki bu önemli k�r�lma noktas�nda en öncelikli yol göstericimiz bilim ve ortak ak�l olmal�d�r. Oysa projenin ÇED Ba�vuru Dosyas�nda bile konu s�radan bir iç su kanal� in�aat� gibi ele al�nmakta, dosya yaln�zca kara ekosistemine dair analizler içermektedir.

"Önce proje fikri üzerinde kapsaml� ve nitelikli çal��malar�n gerçekle�tirilmesi; deneysel, gözlemsel ve model öngörülerini içeren etrafl� bilimsel çal��malar�n yap�lmas�, gerekli duyarl�k denemelerine tabi tutulmas� ve bilimsel ve toplumsal platformlarda tart��lmas� gerekir.

"Halk da böylece proje ile ne yap�laca��n�, kendisine bedelinin ne olaca��n�, olas� sonuçlar�yla birlikte, görme imkan� bulacakt�r. Ça�da� bir toplumda, insana ve do�aya duyarl� idari yakla��m bunu gerektirir."

WWF'den Kanal �stanbul Raporu: Ya kanal ya �stanbul

�lgili Haberler