GÜNCEL

'Ölüye ve mezarl�klara sald�r� dinle ve inançla de�il insanl�kla alakal�'

�STANBUL - ETHA
8 May�s 2021 Cumartesi

Ölüye Sayg� ve Adalet Paneli'nin ikinci serisi Farkl� �nançlar Cenazelere ve Mezarl�klara Yönelik Sald�r�lar� Konu�uyor ba�l��yla gerçekle�ti. Cenazelere ve mezarl�klara yönelik sald�r�lar�n dinle ya da inançla alakas� olmad�� vurgulanan panelde, �slamiyet'te ölüye sayg� oldu�unun alt� çizildi. Özellikle Müslümanlar�n bu sald�r�lar� gerçekle�tirdi�i belirtilen konu�malarda, "Ne �slamiyet'le, ne Türklükle ne de sava� hukukuna s��m�yor" denildi.

Türkiye'de ölülere kar�� uygulanan �iddet devam ediyor. Ölülere yönelik uygulanan katmanl� �iddetin kamusal alanda konu�ulmas�, �iddetin son bulmas� ve bu alanda adaletin yerini bulmas� amac�yla ba�lat�lan Ölüye Sayg� ve Adalet Paneli serisinin ikincisi gerçekle�ti.

�lk panel 10 Nisan'da gerçekle�mi� ve Türkiye'de ölüye yönelik �iddet tart��lm��t�.

Farkl� �nançlar Cenazelere ve Mezarl�klara Yönelik Sald�r�lar� Konu�uyor ba�l��yla gerçekle�en ikinci panelde; �slamiyetten, Hristiyanl��a ve Musevili�e, Êzidîlikten Alevili�e kadar bu topraklarda ya�ayan kadim kültürlerin ve inançlar�n yakla��m� ele al�nd�.

HDP Milletvekili Hüda Kaya'n�n moderatörlü�ünü üstlendi�i panelde, Navenda Mal û Komele Êzidîya (NAVYEK) E�ba�kan� Hecî Çelîk, Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) üyesi Men�ure Do�an, Din Alimleri Yard�mla�ma ve Dayan��ma Derne�i (D�AYDER) üyesi Mele Ali Fuat Hatipo�lu, Ermeni Gazeteci Yazar Pakrat Estukyan ve �lahiyatç� Recep �hsan Eliaç�k konu�mac� yer ald�.

Panele, Halklar�n Demokratik Kongresi (HDK) E� Sözcüsü �dil U�urlu, �nsan Haklar� Derne�i (�HD) E� Genel Ba�kan� Eren Keskin, �HD �stanbul �ube Ba�kan� Gülseren Yoleri, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) E� Genel Ba�kanlar� Saliha Aydeniz ve Keskin Bay�nd�r, HDP milletvekili Hi�yar Özsoy, Fatma Kurtulan, Mehmet Rü�tü Tiryaki, Remziye Tosun, Nuran �mir, Kemal Bülbül, Meral Dan�� Be�ta�,Tülay Hatimo�ullar�, Hüseyin Kaçmaz, HDP Parti Sözcüsü Ebru Günay, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Milletvekili Ali �eker, Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) E� Genel Ba�kan� Saime Topçu, Bar�� Anneleri, Cumartesi Anneleri, Bar�� Vakf� Ba�kan� Hakan Tahmaz, Anadolu Yak�nlar�n� Kaybedenlerle Yard�mla�ma ve Dayan��ma Derne�i (ANYAKAY-DER) E� Ba�kan� Sultan Karasu, çok say�da hukuk kurumu, sivil toplum örgütü temsilcisi ve yöneticisi, gazeteciler, insan haklar� aktivistleri kat�ld�.

HDP Milletvekili Hüda Kaya, Ölüye Sayg� �nisiyatifi'nin 10 Nisan'da panelin ilkini yapt�klar�n� hat�rlatt�. Türkiye'de ölüye yönelik �iddet konusunu i�lediklerini belirten Kaya, bugün de toplumsal bir sorun ve yara olan bu soruna inançlar�n yakla��m� tart��acaklar�n� kaydetti.

KAYA: AKP �KT�DARI CENAZELER� KAÇIRAN B�R �KT�DAR OLARAK TAR�HE GEÇECEK
"Akp iktidar� cenazeleri kaç�ran bir iktidar olarak tarihe geçecektir" diyen Kaya, aç�l�� konu�mas�nda Aysel Tu�luk'un annesinin cenazesinin ba��na gelenleri, Kürdistan'da Taybet �nan'�n günlerce sokak ortas�nda tutulmas�, Cemile'nin cenazesinin buzdolab�nda tutulmas�, gerilla cenazelerinin sokaklarda te�hir edilmesi örneklerini hat�rlatt�. Kaya, "Cenazeler dini görevleri yerine getirilmeden, helallik al�nmadan, namaz� dahi engellenerek korsan olarak gömülmek zorunda b�rak�ld�. Günler sonra mezarl�k ziyaretleri dahi engellendi" diye konu�tu.

Cumartesi Anneleri'nin bu ülkede ya�anan haks�zl�klara en iyi örnek oldu�unu hat�rlatan Kaya, yar�n Anneler Günü oldu�unu ancak Cumartesi Anneleri'nin evlatlar�n� ziyaret edecek bir mezar yeri olmad��n� dile getirdi.

ÇEL�K: ÊZ�D�LER, HEM DO�UMDA HEM DE ÖLÜMDE KUTSANIR
�lk söz alan Navenda Mal û Komele Êzidîya (NAVYEK) E�ba�kan� Hecî Çelîk, Êzidîlerin, 73 Ferman'a maruz kald��n� hat�rlatt�. Özellikle Mezopotamya'n�n kadim halklar�ndan olan Êzidîler hakk�nda, Türkiye'de özel olarak Diyanet taraf�ndan yanl�� bilgiler verildi�ini kaydetti.

Türkiye'de Êzidîlerin kalmamas�n�n çok ac� oldu�unun alt�n� çizen Çelîk, Êzidî inanc�nda insan�n hem do�umda hem de ölümde kutsand��n� kaydetti. Çelîk, "Êzidîler ölümü ölüm saymazlar. Ölen biri defin edilir evet ama ruhun ölmedi�ini söyler. Beden öbür dünyaya gider ama ruh ya�ar. Onun için Êzidîler hem do�um da hem de ölüm de ayn� sayg�y� gösterirler. Êzidîler ba�ka toplumun ölülerine de sayg� gösterirler. Genel anlamda Êzidîler ya�ad�� topraklarda Müslümanlar, Hristiyanlar, Asuriler, Ermeniler... içi içe ya�ayan toplumuz" dedi.

'BU TOPRAKLARIN EN KAD�M HALKLARINDAN B�R�Y�Z'
Özellikle 3 A�ustos 2014'ten bu yana Êzidîler'in u�rad�� zulme dikkat çeken Çelîk, "�engal'de inanç yerlerini b�rakmad�lar, Afrin'de inanç yerlerini bombalad�lar, camiye çevirilen yerler oldu. Serekaniye'de hakeza onlarca Êzidî köyü ortadan kald�r�ld�, mezarl�klar tahrip edildi. Batman'da mezarlar� açt�lar, tahrip ettiler. Nusaybin'de 300 y�ll�k bir mezar� özellikle sembolleri tahrip ettiler" diye belirtti. "Bu topra��n en kadim halklar�ndan biriyiz" diyen Çelîk, �öyle devam etti: "Ben bu sald�r�lara di�er inançlar�n izin verdi�ini dü�ünmüyorum. Ama hali haz�rda iktidarlar, elinde mevki bulunanlar insanlar�n belleklerini, tarihi silmeye çal��an bir noktaya geldiler. �nançlar�n kendi aras�nda dayan��may� geli�tirmesi gerekti�ini kaydetti."

HAT�PO�LU: HZ. OSMAN'IN CENAZES�NE YAPILANLAR BUGÜN DE YAPILIYOR
Din Alimleri Yard�mla�ma ve Dayan��ma Derne�i (D�AYDER) üyesi Mele Ali Fuat Hatipo�lu, ya�anan durumun bir inanç sorunu de�il insanl�k sorunu oldu�unu vurgulad�. Cenazelerin defnine izin verilmemesi, mezarlar�n tahrip edilmesi ve cenazelere sald�r�lar�n Müslümanlar�n içinde ba�layan bir durum oldu�unu belirten Hatipo�lu, asilerin Hz. Osman'�n cenazesini engellemeye çal��t�� hikayeyi aktard�. Hatipo�lu, "�slam'�n 3. Halifesi olarak görev yapm�� ve isyanc�lar cenazesini defnedilmesine izin verilmiyor ak�am ve yats� aras�nda say�l� ki�ilerle defnediliyor. Bugün ayn�s� ya�an�yor. S�n�rl� say�da insanlar kat�labiliyor cenazeye. Hz. Osman'�n cenazesinin Müslüman mezarl��na de�il Yahudi mezarl��na gömülmesi için �srar ettiler" dedi.

'YA�ANANLARIN NEDEN� EMEV� DEVLET�N�N GET�RD�� SLAM�YET'T�R'
Hac� Çelîk'in "�nsanlar topraktan gelir, topra�a gider ve ruhlar� ölmez" sözüne dikkat çeken Hatipo�lu, bunun ayn� zamanda da Kuran'da da geçti�ini belirtti. Gerilla cenazelerinin ç�r�lç�plak sokakta gezdirildi�ini ve halk�n izlemeye zorland��n� an�msatan Hatipo�lu, "Bingöl Karl�ova'da bir Ermeni vard� demirciydi. Cenazesini Karl�ova'ya gömüyorlar ertesi gün bak�ld��nda cenazesi dimdik duruyor, neden Ermeni diye? O gün bunu yapanlar kendisine Müslüman diyenlerdi. Bask�lar sonucu onun cenazesi Karl�ova mezarl��n�n yan�na gömdüler. �u yaz�yordu; 'Ruhlar� için El Fatiha, Markan hariç'. Bunun ya�anmas�n�n nedeni Emevi devletinin getirdi�i �slamiyettir. Bir mezarl��a gittim bombalarla mezarl�k tahrip edilmi�. Haf�zam�z� yok etmeye çal��t�lar buna izin vermemiz laz�m" diye konu�tu.

DO�AN: TÜM ALEME AYNI NAZARDAN BAKIYORUZ
Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) üyesi Men�ure Do�an da, mezarlara ve cenazelere bak��n insanl��a, do�aya bak�� oldu�unu dile getirdi. Do�an, "�nsani de�erlere verdi�imiz de�eri aynen ölmü� ki�ilere veriyoruz biz ölüm kelimesini kullanm�yoruz 'hakka yürüme' diyoruz. Ayn� görülmeli. Ya��yorken verilen de�eri o anlay��la ta��mak gerekir. Biz Aleviler olarak tüm aleme ayn� nazardan bak�yoruz derken, kar��m�zdan insan�n, dilini, rengini, �rk�n� sorgulamadan, Tanr�n�n yaratt�� varl�kt�r, hakk�n onda zerresi var bizim için ayn� derecede makbuldur. Fakat bunu söylerken i�kence yapan, zulmeden ki�iyi ayn� kefeye koyamay�z ama insana bak��m�z niyet okumadan onu de�erli görürüz" ifadelerini kulland�.

Bu nedenle ölenin hangi inançtan oldu�una bak�lmamas� gerekti�ini kaydeden Do�an, beden topra�a verilse de ruhun ölmedi�ini dile getirdi. Do�an, "Bu sorun herhangi bir inanc�n sorunu de�il insanl�k sorunudur. Savunmas�z bir durumdad�r" diye konu�tu. Do�an, herkese vicdanl� davranma ça�r�s� yapt�.

ESTUKYAN: ÖLÜLERE ZARAR VEREMEY�Z AMAÇ GER�DE KALANLARA IZDIRAP VERMEK
Program Ermeni Gazeteci Yazar Pakrat Estukyan konu�mas�yla devam etti. Dinsel anlamdan öte insan� anlamaya dikkat çekmek istedi�ini belirten Estukyan, "Ölülere zarar veremeyiz böyle bir gücümüz yok. Olay geride kalanlara ac� vermek, �zd�rap ya�atmakt�r. Ölenin yak�n çevresinde bir kay�p duygusudur. Bu duygu, yasla ifade edilir. Bu yas�n ötesinde de hem insani olarak hem de dinsel olarak ölüye dokunulmazl�k kavram� vard�r. Örne�in Ermenilerin defin i�lemlerinde, cenaze topra�a verilip üzeri toprakla örtüldükten sonra, Papaz'�n son dile�i �udur, 'Tanr�n�n mühürü dokunulmaz olsun.' Dokunulmamas�n� niyaz eder bu san�yorum ki tüm dinler için böyledir" diye konu�tu.

'NEFRET�N K�NE DÖNÜ�MÜ� HAL�'
1915'te gömülemeyen cenazelere yap�lan "oyun" haline gelen i�kenceleri hat�rlatan Estukyan, "Cenaze �i�mi� ve su üzerinde. Çocuklar üzerine ta� atarak patlat�yorlar ve sevinç naralar� at�yorlar. Daha yak�n tarihte 1955 6-7 Eylül Pogromunda, i� yerleri, evleri d��nda kiliseler ve mezarl�klar da sald�r�ya u�rad�. Rum mezarl��nda yeni gömülmü� bir naa�, gömüldü�ü yerden ç�kar�ld� çarm��a gerilmi� gibi bir ta�a yaslan�ld� gö�süne de Türk bayra�� tak�ld�. Bundan zafer elde eden insanlar barbar tan�m�n� hak ediyorlar. Ama arkas�ndaki duyguyu anlamak zor de�il, nefret. Nefretin kine dönü�mü� hali. Günümüzde ise Garzan mezarl��nda yap�lanlar, Aysel Tu�luk'un annesinin gömüldü�ü yerden zorla ç�kar�ld��nda iktidar�n güttü�ü dindar ve kindar nesil yeti�tirme siyaseti belli bir potansiyeli yakalam��. Bunlar hakikaten insan�n, insan onurunun kabul edemeyece�i �eylerdir. Ne yaz�k ki bunlara muhatap oluyoruz" ifadelerini kulland�.

'B�R ADIM GER� ATMAK ÖLÜLER�M�ZE HAKSIZLIKTIR'
Bu durumun böyle gitmesinin olas� olmad��n�n alt�n� çizen Estukyan, insanl�k onurunun muhakkak insanl�� yenece�ini vurgulad�. Estukyan, "Bu �artlar alt�nda her �eyi biraz daha iyi yapabilmek için dönmemiz gereken tek de�er insanl�kt�r. Karanl�kla mücadele etmeliyiz. Zaten karar verdik, mücadele ediyoruz bir ad�m bile geri ad�m atmak bütün ölülerimize haks�zl�k, onlar�n kar��s�nda utanç kayna�� olacakt�r. Barbarl�� yenmek zorunday�z ba�ka türlü medeni olamayaca��z, insan olamayaca��z. Yar�nlara yönelik borcumuz varsa bu bizim boynumuzun borcudur" diye vurgulad�.

EL�AÇIK: �SLAM�YET'�N HÜKÜMLER�N� Ç��NEMEDEN BUNLARI YAPAMAZSINIZ
Son olarak �lahiyatç� Recep �hsan Eliaç�k konu�tu. Ölülere sayg�ya ili�kin yapt�� konu�malardan dolay� hakk�nda dava aç�ld��n� belirten Eliaç�k, "Birçok insan gibi ben de 'terörist ölülerini savunuyorsun' diye 'terör propagandas� yapmak' suçlamas�yla üst seviyeden 6 y�l 3 ay hapis cezas� verdiler. Eli kula��nda Yarg�tay'da bekliyor" dedi. Ölüye kar�� i�lenen suçlar�n TC. Yasalar�na göre suç oldu�unu dile getiren Eliaç�k, ölüye kar�� suç i�lemenin �slamiyet'te de haram k�l�nd��n� vurgulad�. "Ölü kald�r�l�rken bile sayg�yla kald�r�lmas� gerekir" diyen Eliaç�k, Hz. Muhammed'in bir Yahudi'nin cenazesi geçerken aya�a kalkt�� örne�i hat�rlatt� ve "Cenazenin bir Yahudi'ye ait oldu�unu söyleyen ki�iye diyor ki, 'olsun insan de�il mi?'" dedi. Ölüye sayg� göstermeyenlerin �slamiyet'le Kur'an'la alakas� olmad��n�n alt�n� çizen Eliaç�k, "Aksi halde hepimiz �slamiyet'i terk etmeliyiz. 20 y�ld�r iktidar�n yapt�klar�na bakarsan akl� olan �slamiyet'i terk eder. �slamiyet'in hükümlerini çi�nemeden bunlar� yapman�z mümkün de�il. Bu Emevilerin yapt��d�r" ifadelerini vurgulad�.

'NE TÜRKLÜ�E NE MÜSLÜMANLI�A NE DE SAVA� HUKUKUNA SI�MIYOR'
Meselenin dindarl�k olmaktan ç�kt��n�n alt�n� çizen Eliaç�k, "Mesele insanl�k meselesidir, a�a�� barbarl�k seviyesine dü�enlerle insan kalmak isteyenlerin mücadelesi var" dedi. Yap�lanlar�n Türk ordu kültürüne de ayk�r� oldu�una dikkat çeken Eliaç�k, "Bütün geli�mi� ordularla bir töre vard�r. Sava� hukuku üretir. Öldürdü�ü insanlara sayg� göstermek zorunda, ölen insana de�il bak�n öldürdü�ü insana. Buna da ayk�r�d�r yap�lanlar. Ne Türklü�e, ne Müslümanl��a ne de sava� hukukuna hiçbir �eye s��m�yor. Bunlar memleketi a�a�� barbarl�k seviyesine dü�ürdüler. Ak�n ak�n insanlar, '�slamiyet buysa ben yokum' diyor. Bir �ey diyemeyiz. �slam'�n gerçeklerini anlatmaya devam edece�iz. �nsanl�k temelinde tekrara yorumlay�p, mazlum insanlarla ezilenlerle beraber olup onlar�n yan�nda durarak ifade etmek durumunday�z" dedi.

15 Temmuz darbe giri�imi sonras� ihraç edilen ve gözalt�nda i�kencede katledilen Gökhan Aç�kkol'un e�i Türkan Aç�kkol söz ald�. "Zulm üzerine kurduklar� otoritelerini ac� ya�atarak devam ettirmeye çal��yorlar. E�imin cenazesini 'hainler mezarl��na' kald�r�lmas� için dayatt�lar" dedi. Aç�kkol, ac�yla dayan��ma ile ba� edilece�ini belirtti.

Panel, soru ve cevaplarla devam etti.

'Ölüye ve mezarl�klara sald�r� dinle ve inançla de�il insanl�kla alakal�'

�lgili Haberler