GÜNCEL

�HD'den ça�r�: Ba��ms�z heyetler hapishaneleri denetlemeli

ETHA
27 Temmuz 2020 Pazartesi

�HD Ankara �ubesi Hapishaneler Komisyonu'nun haz�rlad�� "�ç Anadolu Hapishaneleri 3 Ayl�k Hak �hlalleri �zleme Raporu"na hapishanelerde i�kence kötü muamele artt�. Raporda, "ba��ms�z" heyetlerin kurulmas� ça�r�s� yap�ld�.

�HD Ankara �ubesi Hapishaneler Komisyonu, Nisan-May�s-Haziran aylar�nda �ç Anadolu Bölge Hapishanelerinden derneklerine yap�lan 165 ba�vurudan olu�an raporunu yay�nlad�. Rapor avukat ziyaretleri, mahpuslar�n yollar� mektuplar, ailelerin aktar�mlar�yla olu�turuldu.

Afyonkarahisar 1 Nolu Tipi Kapal� Hapishanesi, Aksaray T Tipi Kapal� Hapishanesi, Bolu F Tipi Kapal� Hapishanesi, Eski�ehir L Tipi Kapal� Hapishanesi, Karaman T Tipi Kapal� Hapishanesi, K�r�kkale F Tipi Kapal� Hapishanesi, K�r�ehir E T Tipi Kapal� Hapishanesi, Seydi�ehir E Tipi Kapal� Hapishanesi, Sincan Kad�n Kapal� Hapishanesi, Sincan 1 Nolu L Tipi Kapal� Hapishanesi, Tokat T Tipi Kapal� Hapishanesi'nden 123, di�er hapishanelerden 42 ki�i'nin yapt�� ba�rularla haz�rlanan raporda "Hapishanelerde Ölümler", "Sa�l�k Hakk�", "��kence, Kötü Muamele", "Bask�lar, �leti�im Yasaklar�, Di�er Sorunlar", "Sonuç ve Öneriler" ba�l�klar� yer ald�.

Adalet Bakanl��'n�n aç�klamalar�na göre "17 Temmuz itibariyle 355 ceza infaz kurumunda 232.342 hükümlü ve 48.752 tutuklu"nun bulundu�u kaydedilen raporda, en az 604'ü a��r olmak üzere en az 1.605 hasta mahpus bulundu�u belirtildi.

�ç Anadolu Bölge Hapishanelerinde �HD'ye ula�an ba�vuru ve bilgilere göre 27'si kad�n olmak üzere 243 hasta mahpus bulunmaktad�r. Bunlar�n 81'i a��r hasta mahpus.

19 MAHPUS YA�AMINI Y�T�RD�
Raporda sadece 2020 Nisan-May�s-Haziran aylar�nda 19 mahpusun ya�am�n� yitirdi�i belirtilirken, bu konuyla ilgili özetle �u bilgilere yer verildi:

- 1'i çocuk 10 mahpus intihar etti
- 3'ü aç�k hapishanede, 1'i Silivri Hapishanesi'nde olmak üzere 4 mahpus Covid-19 nedeniyle ya�am�n� yitirdi.
- Bahattin K. Vezirköprü M Tipi Kapal� Hapishanesi'nde 11 May�s'ta yata��nda �üpheli �ekilde ölü bulundu.
- Hasta maphuslar Sabri Kaya, Vefa Kartal, Bedri Bozkurt, kalmakta olduklar� hapishanelerde kalkp krizi geçirerek ya�am�n� yitirdi.
- Mustafa Koçak, �zmir/K�r�klar 1 Nolu Kapal� Hapishanesi'nde 23 Nisan'da Adil yarg�lanma talebi ile ba�latt�� ölüm orucunun 297. gününde ya�am�n� yitirdi.

KORUYUCU TEDB�R YOK
Raporun "Sa�l�k Hakk�" bölümünde ise etkisini sürdüren Covid-19 salg�n�na kar�� yeterli önlemlerin al�nmad��na vurgu yap�ld�.

Kalabal�k ko�u�lar ve hijyenin sa�lanmamas� nedeniyle koruyucu tedbir uygulamas�n�n imkans�z oldu�una dikkat çekilen raporda, "Yo�unlu�un ve hapishanelerdeki hareketlili�in de göz önüne al�nd��nda salg�n hastal��n ne kadar h�zl� yay�labilece�i a�ikard�r. Ancak ailelerden ve mahpuslardan gelen bilgilere göre hapishanelerde gereken önlemlerin al�nmad�� anla��lmaktad�r" denildi.

Ba�vurularda sa�l�k hakk�na ula��m konusunda çok say�da bilgi verildi�i kaydedilen raporda, hasta mahpuslar�n sorunlara özel olarak yer verildi:

"24 Ocak 2013 tarihinde �nfaz Yasas�'n�n 'Hapis cezas�n�n infaz�n�n hastal�k nedeni ile ertelenmesi' ba�l�kl� 16. maddesinde yap�lan de�i�iklik ile 'toplum güvenli�i' k�stas� getirilmi�tir. Bu de�i�iklik sonucunda kanser, kalp hastalar� gibi cezaevinde ya�amas� mümkün olmayan mahpuslar�n tahliyesi neredeyse imkâns�z hale gelmi�tir. Büyük bir sorun olan ve kamuoyunun vicdan�n� kanatan hasta mahpuslar�n ya�am�� olduklar� sorunlar çözüm üretilmeden ortada durmaktad�r. Te�his ve tedavisi yap�lmadan adeta i�kence çektirilen, hapishanede hayat�n� kaybeden ya da ölümüne ramak kala b�rak�l�p k�sa sürede hayat�n� kaybeden insanlar�n oldu�u bir toplum, adalete olan inanc�n� da kaybeder. Türkiye hapishanelerinde bulunan hasta mahpuslar�n acil ve kal�c� tedavileri yap�lmal�, hapishane ko�ullar�nda tedavisi yap�lamayan/yap�lmayan hasta mahpuslar�n da acilen infazlar� durdurulmal�d�r."

��KENCE VE KÖTÜ MUAMELE DEVAM ED�YOR
Raporda 32 mahpusun i�kence veya kötü muameleye maruz kald�. Konuyla ilgili �u de�relendirme yap�ld�:

"�HD'nin belirlemelerine göre, 2020 y�l� Nisan-May�s-Haziran aylar�nda �ç Anadolu bölgesindeki hapishanelerde en az 32 mahpus i�kence ve/veya kötü muameleye maruz kald�. Ancak, Adalet Bakanl��'n�n verileri payla�mamas�, hapishanelerle haberle�menin sürekli engellenmesi, s�k� bir biçimde denetlenmesi, özellikle ta�ra hapishanelerinden haber almada ya�anan güçlükler, adli mahpuslar�n ya�ad�klar�n� bas�na, yetkili makamlara ve insan haklar� örgütlerine (ço�unlukla) iletmemesi nedeniyle i�kence ve kötü muameleye maruz kalan mahpus say�s�n�n bunun çok üzerinde oldu�unu ortaya ç�karmaktad�r.

"Raporda anlat�lan olaylar, cezaevi görevlilerinin tip durumlarda soru�turulma, yarg�lanma kayg�s� olmadan hareket ettiklerini göstermektedir. Mahpuslar�n, Adalet Bakanl��'na, cezaevi yönetimlerine, cumhuriyet savc�l�klar�na ba�vurular� ço�unlukla sonuçsuz kalmaktad�r.

"Ya�anan hak ihlalleri ve i�kence iddialar� ile ilgili olarak bölgemizde olan K�r�ehir ve Seydi�ehir Cezaevlerinde mahpuslar taraf�ndan açl�k grevi yap�lm��t�r."

��KENCE VE KÖTÜ MUAMELE SON BULMALI
Raporun "Sonuç ve Öneriler" k�sm�nda ise özetle �u de�erlendirmeler yer ald�:

-Mahpuslar, ulusal ve uluslararas� insan haklar� hukukunda yer alan haklar�n� do�rudan kullanamamaktad�r.

-Yetkililer, hapishane müdürleri, yasal düzenlemelere ayk�r� i�lemler ve uygulamalar yapmaktad�r. Mahpuslu�un bu "a��rla�t�r�lm��" ko�ullar�n� etkin biçimde denetleyecek bir mekanizma bulunmamaktad�r.

-Mahpusun avukat görü�ü, arkada� görü�ü ve aile görü�lerinden mahrum b�rak�lmas�, yine d��ar�yla ileti�im ba�� olan telefon, faks ve mektup hakk�n�n engellenmesi gibi uygulamalar insanl�k onuruna ayk�r� uygulamalard�r. Mahpusun i�kence ve onur k�r�c� ceza i�lemlerine maruz b�rak�lmas� demektir.

-�ç Anadolu Bölgesindeki cezaevlerinde insanl�k onuruna yak��r muamele yap�lmamakta ve mahpuslar �iddet, hakaret ve kötü muameleye ve hak ihlallerine maruz kalmakta, hasta olanlar�n tedavileri aksat�lmakta, ileti�im ve bilgi edinme haklar� engellenmektedir.

KELEPÇEL� MUAYENE UYGULAMASINDAN VAZGEÇ�LMEL�
-Hapishanelerdeki sa�l�k personeli say�s� artt�r�lmal�d�r. Hastalar�n havas�z, k��n so�uk, yaz�n s�cak ringler ile hastaneye sevk edilmesi, hastane önlerinde ringler içerisinde saatlerce bekletilmesi uygulamalar�na son verilmelidir. A��r hastalar�n ring araçlar� ile de�il ambulansla hastanelere sevki sa�lanmal�d�r. Tek ki�ilik ring arac� tamamen kald�r�lmal�d�r.

-Hastalar�n revire ç�kar�lmalar�, hastaneye sevkleri h�zland�r�lmal�d�r. Te�his, tedavi ve kontrollerinin uzman hekimler taraf�ndan yap�lmas� sa�lanmal�d�r.

-Kelepçeli muayene ve tedavi yöntemi uygulamas�ndan vazgeçilmelidir. Bu uygulama nedeniyle birçok hasta mahpusun tedavisi yap�lamamaktad�r.

-Hapishanelere ba��ms�z sa�l�k kurumlar�n�n girmesine ve inceleme yapmas�na izin verilmelidir. Hapishanelerin denetiminde ba�ta meslek kurulu�lar� ve insan haklar� örgütleri olmak üzere ilgili kurulu�lar�n yer alacaklar� �ekilde yasal düzenlemeler yap�lmal�d�r.

-Hapishanelerin infaz sistemi ve hukuk sistemi ile bir bütünlük içinde ele al�narak de�erlendirilmeli, insan haklar�na, evrensel hukuk ilkelerine uygun çözümler üretilmelidir.

-Hakk�nda yasaklama, toplatma karar� olmayan gazetelerin hapishanelere al�nmas�n�n önündeki engeller kald�r�lmal� ve temini sa�lanarak gazeteler mahpuslara verilmelidir.

-Ailelerinden uzakta olan mahpuslar�n, maddi ko�ullar ve hastal�klar nedeniyle gelemeyen ailelerine yak�n cezaevlerine nakil talepleri kabul edilmelidir. Mahpuslar�n bu yöndeki ba�vurular� sonuçsuz kalmaktad�r.

-Cezaevlerinde son dönemlerde art�� gösteren i�kence-darp vakalar�na son verilmeli, sorumlu olan ki�iler hakk�nda soru�turma aç�lmal� ve cezai yapt�r�mlar uygulanmal�d�r.

-Cezaevlerinde meydana gelen intihar vakalar�n�n önüne geçmek için mahpuslar� ruh ve bedensel bütünlüklerine yönelik tehditler ortadan kald�r�lmal�, insan onuruna yara��r uygulamalar geli�tirilmelidir. Gerekli önlemi almayan ve etkisi olan ki�iler varsa etkin soru�turmalar yap�lmal� ve yapt�r�mlar uygulanmal�d�r."

BA�IMSIZ HEYET ÇA�RISI
�HD Ankara �ubesi Hapishaneler Komisyonu, 'ba��ms�z' ulusal denetim mekanizmas�n�n olu�turulmas�n�n gerekli oldu�unu vurgulayarak, tüm hapishanelerde ya�anan hak ihlalleriyle ilgili kurumlar�n görevlerini yapmaya ça��rd�.

�HD'den ça�r�: Ba��ms�z heyetler hapishaneleri denetlemeli

�lgili Haberler