GÜNCEL

�HD: 11 ayda 144 ki�i kaç�r�ld�, ajanla�t�rma tehdidine maruz kald�

ETHA
30 Aral�k 2021 Per�embe

�HD, 2021 y�l�nda bask� ve tehdit yöntemleriyle ifade alma, mülakat ad� alt�nda yasad�� sorgu, i�birli�i, ajanl�k dayatmalar� kaç�rmalara ili�kin rapor haz�rlad�. �HD raporunda, 2021 y�l�n�n ilk on bir ay�nda en az 144 ki�inin kaç�rma, ajanla�t�rma ve tehdide maruz kald�� belirtildi.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD) Genel Merkezi, bask� ve tehdit yöntemleriyle ifade alma, mülakat ad� alt�nda yasad�� sorgu, i�birli�i, ajanl�k dayatmalar� kaç�rmalara ili�kin haz�rlad�� raporu aç�klad�. Raporda, 2021 y�l� Ocak-Kas�m aylar� içerisinde en az 13 ki�inin kaç�larak ajanl�k teklifi ya da tehdidine maruz kald�� ve bu ki�ilerin herhangi bir i�lem yap�lmadan serbest b�rak�ld�� belirtildi. Raporda ayr�ca, en az 66 ki�inin hapishaneler ve gözalt� merkezlerinde ajanl�k ve i�birli�i dayatmas� ve tehdidine maruz kald��, büyük bölümü polis taraf�ndan olmak üzere en az 65 ki�inin tehdit edildi�i, bu ki�ilerden 12'sinin sosyal medya üzerinden tehdit edildi�i kaydedildi.

Sosyal medya yoluyla yap�lan tehditlerin ço�unlukla siyasi parti çal��anlar�, üniversite ö�rencileri ve medya emekçileri oldu�u vurgulanan raporda, 'az�nl�k grup üyeleri'nin bu kimlikleri nedeniyle tehditlere maruz kald�� belirtildi.

18 ya��ndan küçük çocuklar�n da polisin tehditlerine maruz kald�� bilgisine yer verilen raporda, 2021 y�l�n�n ilk on bir ay� içerisinde en az 144 ki�inin kaç�rma, ajanla�t�rma ve tehdide maruz kald�� vurguland�.

2016 darbe giri�iminin ard�ndan devletin bask� politikas� haline gelen kaç�rma, ajanl�k tehdidi, yasad�� sorgular�n artt��na dikkat çekilen raporda, 2021 y�l�n�n ilk on bir ay� içerisinde �HD Genel Merkezi'ne 4, �HD �stanbul �ubesi'ne 36, �HD Ankara �ubesi'ne 10, �HD �zmir �ubesi'ne 7, �HD Diyarbak�r �ubesi'ne 3, �HD Van �ubesi'ne 2, �HD Batman �ubesi'ne 1, �HD Dersim �ubesi'ne 1 ve �HD Mardin �ubesi'ne 1 ki�i olmak üzere toplam 65 ki�i ba�vuru yap�ld�� belirtildi.

Son y�llarda sistematik hale gelen bu bask�lara maruz kalan ki�ilerin savc�l�k ve insan hak ve özgürlükleri konusunda faaliyet yürüten kurumlara ba�vuru yapmaktan çekindiklerine dikkat çekildi, ba�vuru yap�lmamas�n�n gerekçesi, ba�vurular�n sonuçsuz kalmas� olarak belirtildi.

Bu nedenle gerçek verilere ula�amad�� kaydedilen �HD raporunda, Gökhan Güne� 2021 y�l�n�n Ocak ay�nda kaç�r�larak i�kence edildikten 5 gün sonra serbest b�rak�ld�� hat�rlat�ld�. Kamuoyu bask�s� ve yürütülen mücadele sonucu Güne�'in serbest b�rak�ld�� vurgulan�rken, 29 Aral�k 2020'de Ankara'da kaç�r�lan Hüseyin Galip Küçüközyi�it'in k�z�, �HD ve Cumartesi Anneleri'nin çabalar� sonucu Küçüközyi�it'in Ankara Sincan Cezaevi'nde oldu�unun aç�kland�� hat�rlat�ld�.

�HD raporunda, "Küçüközyi�it'in yakla��k sekiz buçuk ayl�k i�kenceden sonra serbest b�rak�lmas� bu alandaki çabalar�n bo�a gitmedi�ini göstermi�tir. Her iki vaka ile ilgili �HD'nin uluslararas� ba�vurular� da olmu�tur. Ancak A�ustos 2019'dan beri kaç�r�larak kaybedilen Yusuf Bilge Tunç'un ak�beti halen bilinmemektedir” denildi.

Bu bask� yöntemlerinin genelde ö�rencilere, siyasi parti üyelerine/aktivistlerine, bas�n emekçilerine, mahpuslara veya mahpus ailelerine kar�� uyguland�� vurgulanan raporda, "Bu bask�lar ço�unlukla kendini istihbaratç� olarak tan�tan kolluk kuvvetlerince veya infaz koruma memurlar� ve güvenlik korucular� (geçici köy korucusu) taraf�ndan gerçekle�tirilmektedir. Neredeyse tamam� resmi görevli olan bu ki�iler, ellerindeki devlet gücü vas�tas�yla bireylerin özel hayat�na ili�kin bilgilere ula�makta ve bu bilgileri kullanarak ki�ilerin hassasiyetlerini istismar etmektedirler" ifadelerine yer verildi.

Ki�ilerin özel hayatlar�ndaki bilgilerin kullan�ld��, yard�m vaadiyle ikna edilmeye çal��ld��, ço�u durumda tehdit yoluyla ajanla�t�r�lmaya çal��ld�klar�, psikolojik i�kence uyguland�� kaydedilen raporda, "Ki�ileri tutuklanmakla, kaç�r�lmakla, ölümle veya i�kenceyle tehdit edilmekte ve yasad�� ajanl��a zorlamaktad�rlar. Baz� durumlarda ki�iler aile üyeleri, çevreleri ya da tutuklu bulunan yak�nlar� ile tehdit edilmektedir. Tehditler ço�unlukla defalarca tekrar edilmekte; ki�ilerin sosyal ve psikolojik iyi olu�lar� olumsuz yönde etkilenmeye çal��lmaktad�r” diye kaydedildi.

Raporda, �stanbul, Ankara ve �zmir metropollerde yayg�n olarak kullan�lan ajanla�t�rma ve kaç�rma yöntemlerinin Türkiye'nin her yerinde sistematik bir yöntem olarak kullan�lmaya devam etti�i vurguland�.

�HD'nin devletin cezas�zl�k politikas�n�n son bulmas� ve bu tür vakalarda sorumlulu�u bulunan faillerin cezaland�r�lmas� amac�yla birçok giri�imde bulundu�u belirtilen raporda, "Bu amaçla derne�imize yap�lan ba�vurular derne�imiz taraf�ndan �çi�leri Bakanl��'na, Kolluk Gözetim Komisyonu'na ve TBMM �nsan Haklar�n� �nceleme Komisyonu'na bildirilmekte buna kar��n etkili bir soru�turman�n halen yap�lmad�� görülmektedir. Maalesef, TBMM �nsan Haklar�n� �nceleme Komisyonu bünyesinde kolluk kuvvetlerini denetlemek için bir alt komisyon kurulmam�� ve 2019 y�l�ndan beri faaliyet yürüten Kolluk Gözetim Komisyonu taraf�ndan �u ana kadar hiçbir faaliyet raporu yay�nlanmam��t�r” diye kaydedildi.

�HD'nin TBMM Güvenlik ve �stihbarat Komisyonu ve �çi�leri Bakanl�� ile de görü�meler yapt�klar� belirtilen raporda, Gökhan Güne�'in ard�ndan uzun süreli kaç�rma olay�na rastlanmad�� bilgisi payla��ld�.

Bu tür olaylar�n münferit de�il sistematik oldu�u vurgulanan �HD raporunda, "�nsan haklar�n�n temel de�erleriyle çeli�en, kanunlar�n ve uluslararas� sözle�melerin yasaklad�� bu tür uygulamalara derhal son verilmesi gerekti�ini bir daha vurguluyor ve bu yöndeki hak ihlallerinin son bulmas� yönündeki �srarl� takibimizin devam edece�ini ifade ediyoruz” denildi.

SONUÇ VE ÖNER�LER
�nsan Haklar� Derne�i taraf�ndan aç�klanan raporda �u öneriler yer ald�.
♦ Cumhuriyet savc�lar�, TCK'da tan�ml� tehdit, hakaret, i�kence, ki�iyi hürriyetinden yoksun b�rakma, görevi kötüye kullanma gibi birden fazla suç te�kil eden kaç�rma ve ajanla�t�rma faaliyetlerine sessiz kalmamal�, �ikayetleri etkili bir biçimde soru�turmal� ve failler tespit edilerek devlet korumas�ndan ç�kar�larak yarg�lanmal�d�r. Bu konuda Adalet Bakanl�� ve HSK üzerine dü�en sorumlulu�u yerine getirmelidir.
♦ TBMM �nsan Haklar�n� �nceleme Komisyonu kollu�un denetlenmesine yönelik olarak bir alt komisyon kurmal� ve ba�vurular� de�erlendirmelidir.
♦ Kolluk Gözetim Komisyonu, bu raporda belirtti�imiz ihlallerle ilgili etkili faaliyetler yürütmelidir.
♦ TBMM Güvenlik ve �stihbarat Komisyonu kanundan kaynaklanan yetki ve sorumlulu�u gere�i alt komisyon kurarak istihbarat örgütlerinin yasa d�� faaliyetleri konusunda ara�t�rma yapmal�, i� bu raporda belirtilen yasad�� faaliyetleri önleyecek etkili tedbirler almal�d�r.
♦ Avrupa Konseyi ��kenceyi Öneme Komitesi'nin Türkiye ziyareti esnas�nda bu konunun üzerine gitmesi sa�lanacakt�r. Ayr�ca, bu konuda BM'nin yetkili mekanizmalar�na da gerekli ba�vurular yap�lacakt�r.

�HD: 11 ayda 144 ki�i kaç�r�ld�, ajanla�t�rma tehdidine maruz kald�

�lgili Haberler