Rojava-Suriye arasında görüşmelerin düğüm noktası

Görüşmelerin düğüm noktası statü meselesidir. Bu süreçteki görüşmelerin karşılığını bulabilmesi için her şeyden önce Suriye rejiminin Özerk Yönetime ve devrimin kazanımlarına karşı tutumu belirleyici olacaktır. Önemli olan devrimi ve kurumlarını kabul etmek ve Rojava'nın statüsünü yapılacak olan yeni Anayasada belirtmektir.

Bir süredir kesilen Kuzey Doğu Suriye Özerk Yönetimi ile Suriye arasında görüşmelerin yeniden başladığı açıklandı. Demokratik Suriye Meclisi (DSM) Yürütme Kurulu Başkanı İlham Ehmed'in Rusya'nın garantörlüğünde Suriye rejimi ve Rojava yönetimi arasında görüşmelerin başladığını duyurdu.

Şubat ayının ilk haftasında, Rusya'nın arabuluculuğu ve garantörlüğünde, Lazkiye'nin Hmeymim havaüssünde bu görüşmenin yapıldığı belirtildi. Aynı açıklama, MSD heyetinden (Yekiti) Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Meşayin tarafından da yapıldı. Açıklamalar Şubat 2020'le birlikte, Suriye ve Rojava Özerk Yönetimi arasında yeni bir sürecin başladığının somut işaretleri.

Bu yapılan ilk görüşme değil. Son bir yıl içinde birden çok temas ve görüşmeler oldu. Bu görüşmelerden ilki 2019 Ocak'ta yapıldı. Rojava Özerk yönetimi bu görüşmeler için 10 maddelik bir yol haritası hazırladı. Bu maddeler üzerinden görüşmeleri sürdürmek istedi. Fakat Esad yönetimi buna karşılık vermedi.

Faşist Türk devletinin 9 Ekim 2020'deki Girê Spî ve Serêkaniyê işgal saldırısının devam ettiği süreçte de Rusya ile Özerk Yönetimi arasında bir görüşme yapıldı. Ruslar ve Suriye, Rojava Özerk yönetiminin saldırı ve işgal altında olduğu bir süreçten yararlanmak istedi. Koşulsuz olarak teslimiyet dayattılar. Bu fırsatçı yaklaşım ve talepler Rojava Özerk Yönetimi tarafından kabul edilmedi.

Suriye Ulusal Güvenlik Danışmanı Ali Memluk, Aralık 2019'da Suriye İlerici Demokratik Partisi (Peşveru) ve Kürt Ulusal İttifakı (Hevbendi) üyelerini Şam'a davet etti. Özerk yönetimden de 'sadece Kürt temsilcilerden oluşan ve içinde Arap ve Süryani temsilcilerinin olmaması' koşuluyla davet ettiler. Suriye rejimi özerk yönetimin tüm bileşenleri yerine sadece Kürt temsilcileriyle sınırlandırılmış bir muhataplık politikası güdüyor. Bu yaklaşımıyla Suriye rejiminin devrim sonrası ortaya çıkan durumu kabul etmek veya tanımak diye bir politikasının henüz olmadığı görülüyor. Sömürgeci zihniyet devam ediyor.

Ali Memluk, Qamişlo'da da Arap aşiretleri ile bir görüşme yaptı. Memluk, aşiret reislerinden 'DSG içinden çekilin' teklifini yaptı. Suriye devletinin bu girişimi de sonuç getirmedi. Arap aşiretleri bu talepleri yerine getirmeyeceklerini belirterek devrimin ortaya çıkardığı demokratik yönetimle hareket etmeyi sürdürdü.

Yine Aralık 2019'da, Suriye hükümetinden bir heyet içinde; Sosyalist Baas Partisi, Suriye Sosyal Nasyonalist Parti, Barışçıl Geçiş Partisi, Dayanışma Partisi ve Değişim ve İnşa İçin Gençlik Partisi'nden delegeler Qamişlo'ya geldi. Bu partilerin temsilcileri ile Rojava'dan Suriye Birlik Partisi, Demokratik Birlik Partisi, Kürt Sol Partisi ve Birlik Partisi temsilcilerinin katıldığı bir toplantı yapıldı. PYD sözcüsü Salih Müslim'in başkanlık yaptığı bu görüşmede sorunun nasıl çözüleceği üzerine konuşuldu.

Bu yapılan anlaşma ve görüşmeler dışında, DSG ile de bir yıl içinde değişik zamanlarda kimi görüşmeler yapıldı. Ama bu görüşmelerden istenilen bir sonuç çıkmadı. Esas olarak Suriye devleti, özerk yönetimi yok sayan bir tutum içine girdi. Devrimi tasfiye etmek için hareket etti. Bu yaklaşımın kendisi görüşmelerin sonuçsuz kalmasına neden oldu.

DSM Yürütme Kurulu Başkanı İlham Ehmed yeni bir sürecin başladığını kamuoyuna açıkladı. İlk olarak Lazkiye'nin Hmeymim Üssü'nde Şubat ayı içinde yapılan görüşmede belli tartışmalar yapıldı. DSM'nin içindeki parti temsilcilerinin delegeleriyle, Ali Memluk başkanlığındaki Suriye delegeleri bu görüşmeyi Şam'da Rusya'nın garantörlüğünde devam ettirdi. Bu toplantıda Suriye devleti ve DSM, Rusya'nın da içinde olduğu resmi görüşmeler yapılmasını kabul etti. Sonraki görüşmelerin sağlıklı yürümesi için, üst bir komite kurulmasına karar verildi. Bu komite için, 'yerel yönetimler yasasını düzenlemeyi ve yerel yönetim sisteminin oluşturulması için daha sonraki görüşmelere zemin hazırlama koşullarını düzenlemekle görevli olacak' görev tanımlaması yapıldı.

Şam'da yapılan görüşmelerde heyetler; anayasa, idare, eğitim, askeri konular, petrol meselesi ve başkaca konuları ele aldıklarını belirtti. Daha önce Cenevre'de yapılan anayasa görüşmelerine Özerk Yönetim çağrılmadı. Yeni dönemde Özerk Yönetim de anayasa çalışmalarına katılacak.

İlham Ehmed'in verdiği bilgilere göre görüşmeler daha yeni yeni başlıyor.

Anayasa nasıl olacak? Rojava Özerk bir sistem olarak anayasada yer alacak mı? Kürtlere ve Rojava devrimine bir statü tanınacak mı? Rojava'nın eğitim dili nasıl karara bağlanacak?

Şu anda birden fazla dille eğitim yapılmakta. Devrim kurumları da birden fazla dille hizmet veriyor. Bu, bütün Suriye için temel olmalı ve okullarda, kurumlarda çok dilli hizmet verilmeli.

Görüşmelerin düğüm noktası statü meselesidir. Ayrıca petrol paylaşımı, askeri kuvvetin durumu ve sınırların güvenliği vs. hepsi yapılacak olan görüşmelerle sonuca bağlanabilir. Tüm bu süreçteki görüşmelerin karşılığını bulabilmesi için her şeyden önce Suriye rejiminin Özerk Yönetime ve devrimin kazanımlarına karşı tutumu belirleyici olacaktır. Önemli olan devrimi ve kurumlarını kabul etmek ve Rojava'nın statüsünü yapılacak olan yeni Anayasada belirtmektir.

Rojava ve Kuzey Doğu Suriye halkı da rejimi eskisi gibi kabul etmiyor ve etmeyecektir. Devrimle elde ettiği özgürlüğünü ve kazanımlarını korumakta kararlı olduğunu her fırsatta göstermektedir.

Suriye ve Rojava'daki politik süreç çok şeye gebedir. Bu adımların sürüp sürmeyeceğinin de güvencesi yoktur. Her an başka bir seyir izleyebilir. Dolayısıyla bir taraftan diplomatik alanda atılan ve atılacak bu adımları önemsemek, diğer taraftan sahada daha büyük savaşların olacağı gerçeğine göre hazırlıklarımıza hız katmak ve bunu işgal altındaki topraklarımızı özgürleştirmenin olanağına dönüştürmeye odaklanmalıyız.