EMEK

Oruç: Sa�l�kta �iddeti AKP'nin politikalar� körükledi

�STANBUL (NAD�YE GÜRBÜZ)
28 Temmuz 2022 Per�embe

Sa�l�k emekçilerine yönelik �iddet, AKP iktidar� döneminde ikiye katland�. ETHA'ya konu�an �stanbul Tabip Odas� Genel Sekreteri Ertu�rul Oruç, siyasi iktidar�n uygulad�� politikalar�n sa�l�k emekçileri ile halk� kar�� kar��ya getirdi�ini vurgulad�. Sa�l��n al�n�p sat�l�r meta olmaktan ç�kar�lmas�n� ve basamakl� sevkli sistem önerdi. Sa�l�kta �iddeti önleyecek yasas�n�n bir an önce ç�kar�lmas�n� istedi.

AKP iktidar� 20 y�l içinde uygulad�� sa�l�k politikalar�yla, sa�l�k emekçilerine yönelik �iddeti körükledi. Sa�l�k hizmetlerinin ticarile�tirilmesi, sa�l�k ocaklar� kapat�larak yerine Aile Hekimlikleri'nin kurulmas�, muayene sürelerinin 5 dakikayla s�n�rland�r�lmas�, halk�n hizmete eri�iminin zorla�t�r�lmas�yla acillerde y��lmaya neden olunmas�, dönüp dola��p halkla sa�l�k emekçilerini kar�� kar��ya getirdi.

Türk Tabipleri Birli�i (TTB) ve ba�l� odalar, Sa�l�k ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikalar� (SES) öncülü�ünde sa�l�k emekçileri say�s�z kez soka�a ç�kt�, hizmet üretiminden gelen gücünü kullanarak grev örgütledi. Saray rejimi kitlesel grevler kar��s�nda, sorunlara çözüm üretmek yerine sa�l�k emekçilerini hedef göstermeye devam etti.

Sa�l�k politikalar�n�n �iddetin artmas�na etkilerini ve çözüm önerilerini �stanbul Tabip Odas� Genel Sekreteri Ertu�rul Oruç ile konu�tuk.

SA�LIKTA ��DDET AKP �KT�DARI DÖNEM�NDE ARTTI

Sa�l�kta �iddet daha önce de vard�. Neden bu süreçte bu kadar gündeme getirdiniz?
90'larda da 80'lerde de sa�l�kta �iddet vard� ama mevcut rakamlarla k�yaslanamaz. Esas art��n 2000'li y�llardan sonra yani AKP'nin iktidar olup sa�l�k politikalar�na dair bilinçli bir politik hat çizdikten sonraya denk geldi�ini görüyoruz. Bu da belli bir politikaya denk dü�üyor. Esas sorunu biz Sa�l�kta Dönü�üm Program� ile uygulanan politik hatta buluyoruz.

20 y�lda yükselen sa�l�kta �iddet, son y�llarda iyice t�rman��a geçti. Son iki y�ll�k veri elimizde de�il. Beyaz Kod diye sa�l�k çal��anlar�n�n sa�l�kta �iddeti bildirdi�i bir mekanizma kurulmu�tu Sa�l�k Bakanl�� taraf�ndan. Son 2 y�ld�r veriler aç�klanm�yor. Aç�klanan veriler, 2015-2016 y�l�ndan sonra sa�l�kta �iddetin her y�l neredeyse ikiye katland��n� görüyoruz. Bunun asl�nda buzda��n�n görünen k�sm� oldu�unu söyleyelim. Daha çok fiziksel �iddet düzeyinde olan ba�vurular� görüyoruz. Sözel �iddet de var bunun içerisinde ama sözel �iddetle ilgili ba�vurular�n birço�unun �ikayet edilmedi�ini tahmin ediyoruz. Bunlar� da ekledi�imizde gerçek rakamlar çok ciddi boyutlara ula�m�� oluyor.

DÖNÜ�ÜM PROGRAMI ��DDET� KÖRÜKLED�

�iddeti yaratt��n� söyledi�iniz politikalar neler?
AKP'nin ad�m ad�m uygulad�� bir politika var sa�l�kta. Sa�l��n kamu eliyle verilmesinden ziyade hem özel hastanelere alan açarak, hem de kamuda verilen sa�l�k hizmetinde uygulad�� katk� paylar�yla sa�l�k piyasas�na alan açan bir sa�l�k politikas� yürüttü. Kabaca söylüyorum bu rakamlar� ilk 10 y�lda AKP iktidar� sa�l�kta dönü�üm program�na ciddi bir kaynak ay�rabildi. Özelle�tirmenin, piyasaya aç�lman�n bir maliyeti vard�. Hem sa�l�k çal��anlar� aç�s�ndan özendirme, ikna gerekiyordu. Ba�ta maa�lar olmak üzere çal��ma ortamlar�n�n düzenlenmesi hepsi bir maliyetti. �kincisi, özel hastanelere kamudan kaynak aktar�m� oldu. �lk 10 y�lda döviz kurlar�n�n o dönem ki seviyesi, d��ar�dan finansman bulman�n kolayl��yla AKP bunu finanse edebildi. Türk Tabipleri Birli�i, �stanbul Tabip Odas� çok direndi fakat k�smen bu geçi�i sa�lad��n� söyleyebiliriz.

Daha sonra i�ler ekonomik krizle beraber sarpa sarmaya ba�lad�. Para aktaramayan siyasi iktidar sa�l�k çal��anlar�n� ekonomik krize teslim etti. Enflasyonda giderek eriyen sa�l�k çal��anlar�n�n maa�lar� memnuniyetsizli�i art�rd�.

SA�LI�A BA�VURU KI�KIRTMASI YA�ANDI
Sa�l�k çal��an�n� tatmin edemedi�i ölçüde hastayla sa�l�k çal��an�n� kar�� kar��ya getiren politikalar gütmeye ba�lad�. Bu da bir nevi zor yoluyla ikna mekanizmas� oldu. "Siz hastanelere, aile sa�l�k merkezlerine ba�vurun her türlü tetkikiniz yap�lacak, her türlü �ikayetiniz giderilecek, doktor seçebileceksiniz, önünüze hiçbir engel ç�kmayacak" dedi. Gerçeklikle ilgisi olmayan bir propagandayla sa�l��a ba�vuru k��k�rtmas� ya�am�� olduk. 2000'lerin ba��nda 3 iken y�ll�k ba�vuru oran� ki�i ba�� bugün 10'lara dayanm�� durumda. Buna yetecek bir sa�l�k personel planlamas� olmad��, binalar ve sa�l�k çal��anlar� böyle bir yükü gö�üsleyemedi�i için vatanda�ta olu�an memnuniyetsizlik, o anda oradaki doktora, hem�ireye, sa�l�k çal��an�na �iddet �eklinde yönelmi� oldu. Bu bir sarmala dönü�tü.

SORUMLU SA�LIK BAKANLI�I, S�YAS� �KT�DAR
Biz TTB, �stanbul Tabip Odas� olarak bu politikay� yaratan siyasi iktidar, Sa�l�k Bakanl�� oldu�unu söyledik hep. Bu talebi kar��lamak için 5 dakikada bir muayene s�ras�n�n aç�lmas� �iddeti besleyen bir �eydi. Çünkü 5 dakikada muayene yap�lamaz. Ne doktor ne de hastan�n bundan tatmin olmas� imkans�z. Böyle bir sa�l�ks�zl�k ortam�, ke�meke�, kaos yarat�lm�� oldu.

A�LE HEK�ML�� YETERS�Z KALDI
Sa�l�k ocaklar�n�n aile hekimli�ine dönü�türülmesi ad�m�, sa�l�kta dönü�ümün en önemli ayaklar�ndan bir tanesiydi. Geçmi�te 1960'lara dayanan sa�l�k oca�� sistemi vard�. Daha çok bölgesel planda hizmet verirdi. Sa�l�k oca��nda çal��an sa�l�k çal��anlar�n�n profili çok çe�itliydi. Doktor ve hem�ireden olu�mazd� sadece. Çevre sa�l�k teknisyeninden �oförüne kadar geni� bir yap�lanma vard�. Çok da deneyimli bir kadrosu vard�. Aile hekimli�i sistemi gelince bu çe�itlilik bitirildi. Sadece doktor ve aile sa�l�� eleman� dedi�imiz daha çok hem�ire arkada�lar�n oldu�u iki ki�ilik bir kadro ile sa�l�k hizmeti vermeye çal��t�. Bunun sonucunda çevre sa�l�� ve o bölgeyle ilgili ana çocuk sa�l�� gibi koruyucu hizmetler verme fonksiyonu yasadan kald�r�lmam�� olsa da fiilen çok zorla�t�r�lm�� oldu. Burnunu binadan ç�karamayan bir doktorun o bölgeye koruyucu sa�l�k hizmeti vermesi mümkün de�ildi. Bu ekip i�i idi. Bu ekip da��t�lm�� oldu�u. Vatanda��n da ald�� hizmet aç�s�ndan yaln�zca gidip ilaç yazd�rmaktan ibaret bir �eye dönü�mü� olmas� ne sa�l�k çal��anlar� ile ilgili bir �eydi ne de vatanda�la. Böylelikle küçük rahats�zl�� olan hastaneye gitmesi gerektirmeyen hastalar hastanelerde y��ld�. Bu da kademe kademe sa�l�k hizmetinin niteli�ine dü�ürdü. �iddet ba�lam�n�n en ba��ndaki süreçti asl�nda aile hekimli�inin bu �ekilde kurgulanmas�.

PERFORMANS SA�LIK P�YASASININ HAK�M�YET�N� PEK��T�RD�
Ayr�ca sa�l��n finansman� ile ilgili ad�mlar at�lm�� oldu. Mesela performans sistemi böyle bir �eydi. Sa�l�kta performans sistemi ile yaln�zca bir say� anlam�nda de�er kabul edilmi� oldu hasta. Bir doktor ne kadar çok hasta bakarsa, ne kadar çok tetkik isterse mevcut havuzdan daha fazla pay alabilece�i bir sistem kuruldu. Bu daha fazla hasta bak�p daha fazla tetkik istemeye yol açt�. Bu da sa�l�k piyasas�n�n hakimiyetini peki�tirdi. Ve daha çok hasta bakmak daha niteliksiz bir hizmeti do�uran sisteme götürmü� oldu�u. Ta ki sadece para üzerinden güdüleme mekanizmas� son bulana kadar. Bugün gelinen noktada buraya ay�racak finansman� kalmay�nca hükümetin bu kadar yük alt�nda kar��l��n� alamayan sa�l�k çal��an� sesini yükseltmeye ba�lad�. Sa�l�k çal��anlar�n�n özlük haklar�nda olan a��nman�n sa�l�k hizmetinin niteli�inin a�a�� dü�mesiyle do�ru orant�l� oldu�unu herkesin görmesi laz�m.

SA�LIK H�ZMET� �EH�R HASTANELER� �LE MÜ�TER� DÜZEY�NE �ND�R�LD�
�ehir hastaneleri, düzenin isminin kamu kal�p içinin tamamen özelle�tirilmesi, her bir birimin özel bir firmaya tahsisinin ad�d�r. Yaln�zca doktorlar�n 657'ye tabi k�l�narak görece korunmal� olabilece�i, di�er tüm sa�l�k çal��anlar�n�n sözle�meli düzeye indirildi�i, hem emek rejimini çok ciddi sekteye u�ratan, hem de verilen sa�l�k hizmetini tamamen mü�teri düzeyine indiren bir sa�l�k yap�lanmas�. Henüz tam oturabilmi� de�il. Devasa hastaneler yap�ld� ama çok verimsiz. Doktorlar ba�ta olmak üzere sa�l�k çal��anlar�n�n dirençleri çok fazla bu sisteme. Vatanda�lar da �ehir hastanelerinden çok memnun de�il. �ehir içindeki hastanenin kapat�l�p, �ehirden çok uzak bir hastaneye gitmek istemiyor vatanda�lar. Niye bunu istesin.

AC�LLER POL�KL�N�K H�ZMET� VER�YOR
Aile hekimli�i ve i�yeri hekimli�inde yeterli �ekilde hizmet alamayan veya gün içinde buna eri�emeyen hastalar acil sa�l�k hizmetlerine ba�vuruyor. Esas�nda acil olmayan normal bir poliklinikte görülebilecek hastalar yo�unluklu olarak mesai saati sonras�nda acillere ba�vuruyorlard�. Bu giderek 20 y�lda artt�. En son aç�klanan rakamlar 2020 y�l�na ait. 130 milyona ula�m�� oldu�u y�ll�k acil ba�vuru say�s�. Nüfusun yakla��k 2 kat�na denk dü�üyor. Mevcut sa�l�k sisteminin sorunlar�n�n yamand��, herhangi bir yerde doktor eksikli�inden dolay� veya çe�itli nedenlerle randevu bulamayan hastalar�n gidebilece�i tek mecra acil servisler oldu. Orada da de�i�ik renklendirmelerle s�n�fland�rma yap�l�p, poliklinik hizmeti veriliyor asl�nda acil olmayan hastalara. Bu da hastanelerin acillerinde müthi� bir yo�unlu�a neden oluyor.

Ve esas acil olan hastalar�n h�zl�, etkili �ekilde hizmet alamamas�na neden oluyor. Zaten sa�l�kta �iddetin en önemli nedenlerinden bir tanesi de herkesin çok acil oldu�unu hissetmesi, böyle kabul etmesi. En ufak bir ate�i olanla trafik kazas� geçirmi� bir vatanda� kar�� kar��ya kalabiliyor doktorlar ya da sa�l�k çal��anlar� ile. Sa�l�k merkezlerinde hastanelerde de yeterli bir önlem olmad��, buna ili�kin Sa�l�k Bakanl�� ve hükümetin herhangi bir çal��mas� olmad�� için �iddetin öne aç�lm�� oluyor. Ne kadar isterseniz isteyin böyle bir ortamda nitelikli bir sa�l�k hizmeti vermek mümkün de�il.

BASAMAKLI SEVK S�STEM�

Siz ne öneriyorsunuz?
Önerimiz; basamakl� sa�l�k sisteminin sevk sistemi �eklinde uygulanmas�d�r. Yani �unu demek istiyoruz. Bir vatanda��n 2 kritik yeri vard�r. Bir ikamet etti�i yer, bir de çal��t�� mekan. Bu iki mekanda sa�l�k hizmetinin verilmesi. Bu iki yerin güçlendirilip, sa�l�k çal��anlar� çe�itlendirilip koruyucu hizmetin ba�at k�l�naca�� ve tedavi edici hizmetlerin de verilece�i bir sa�l�k kurgusu.

Ve üst basamaklara yani devlet, e�itim ara�t�rma, �ehir ve üniversite hastanelerine sa�l�k çal��anlar�n�n sevkiyle gidilebilecek bir sistem ana hedefimiz. Buna bugünden yar�na ula�mak elbette çok zor. Öncelikle bu sa�l�k politikalar�ndan dönmek gerekiyor. Sa�l�kta kamucu bir anlay��n derhal yerle�mesi, kökten ad�mlar at�lmas� laz�m. Bunun içinde sa�l�kta özel hastane pay�n�n azalt�lmas� daha sonra da s�f�ra indirilmesi gerekir. Sa�l��n al�n�r sat�l�r bir mal olmas�n�n önlenmesi esas hedef. Bu yolu dö�eyecek ad�mlar�n at�lmas� laz�m.

��DDET YASASI ÇIKARILMALI
Bizim acil taleplerimiz içerisinde son dönemde eylemlerimizde de yer alan etkili bir sa�l�kta �iddet yasas� ç�kar�lmas� bulunuyor. Tutuklaman�n esas oldu�u, cayd�r�c� cezalar�n gelece�i bir yasas�n�n ç�kmas� laz�m.

Onun d��nda sa�l�k merkezleri ve hastaneler, aile sa�l�� merkezlerine elini kolunu sallayarak insanlar�n kesici, delici aletler, silahla girememesi gerekiyor.

Üçüncü olarak; siyasi iradenin sa�l�kta �iddeti k�nayan, sa�l�k çal��anlar�na �iddetin azalmas�, bitmesine yönelik söylemem, görsel, video, afi� çal��mas� yap�l�p di�er politikalarla beraber yürürlü�e konmas� çok etkili olacakt�r diye dü�ünüyoruz.

Oruç: Sa�l�kta �iddeti AKP'nin politikalar� körükledi

�lgili Haberler