HRW: Suriye'deki yeni yasa geri dönüşlere engel

New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Suriye'de Devlet Başkanı Beşar Esad'ın 4 Nisan'da imzaladığı kararnameyle yürürlüğe giren mülk yasasına tepki gösterdi. Örgüt, hükümetin savaşta hasar gören mülklerin bulunduğu bölgelerin yeniden imarı için yürürlüğe soktuğu yasanın; büyük bölümü Türkiye, Ürdün ve Lübnan'da yaşayan Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönmelerine engel olacağını belirtiyor.

 

"10 sayılı kanun" olarak bilinen yasa, "yeniden imar alanları" kapsamına alınmasına karar verilen bölgelerdeki mülklerin hükümetin eline geçmesine imkân tanıyor. Mülk sahiplerinin, arazi, daire ya da binalarını kaybetmemeleri içinse 30 gün içinde söz konusu mülkün kendilerine ait olduğunu gösteren kanıt ibraz etmesi gerekiyor. Kanıt gösteremeyenler herhangi bir tazminat ödenmeksizin mülklerini kaybediyor, itiraz hakkı da tanınmıyor.

 

MÜLK SAHİPLERİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

 

Ancak İnsan Hakları İzleme Örgütü, bölge sakinlerinin 30 gün içinde gerekli belgeleri sunabilmesinin önünde birçok engel olduğuna dikkat çekti.

 

Örgüt, birçok mülk sahibinin, savaş nedeniyle yurt dışına ya da Suriye içinde başka bir bölgeye kaçmak zorunda kaldığını ve tutuklanma korkusuyla geri dönemediğini belirtiyor.

 

Savaştan önce dahi mülklerin sadece yarısının kayıtlı olduğunu veya kayıtların bulunduğu ilgili devlet dairelerinin yıkıldığını ifade eden örgüt, bazı Suriyelilerin de gerekli yasal belgeleri yanlarına almadan evlerini terk ettiklerini hatırlatıyor.

 

İnsan Hakları İzleme Örgütü, "geri dönüşe önemli bir engel" diye tanımladığı yasanın, Birleşmiş Milletler'in (BM) temel insan hakları sözleşmelerinden olan "Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme"ye de aykırı olduğunu belirtti.

 

Suriye lideri Esad ise geçtiğimiz haftalarda Yunan Kathimerini gazetesine verdiği röportajda, "yıkılmış ve yasa dışı bölgelerin yeniden planlanması" olarak tanımladığı uygulamanın "kimsenin malına el koymadığını" savunmuştu.

 

SÜRİYE'DEKİ EVLERİN ÜÇTE BİRİ YIKIK

 

İnsan Hakları İzleme Örgütü, uzun süredir rejim karşıtı mahalleleri yıkma eğiliminde olan hükümetin 2012 yılında da benzer yasalar geçirdiğini belirtti.

 

Suriye'de yedi yılı aşkın süredir devam eden savaşta 11 milyondan fazla Suriyeli evlerini terk etti. Bu kişilerin beş milyondan fazlası ülke sınırları dışına kaçtı. İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre, bu süre zarfında ülkedeki evlerin üçte biri yıkıldı.