Enerji şirketleri 2,5 yıl daha zehir saçacak
2013 yılında özelleştirilen termik santraller, kendilerine verilen sürede çevre yatırımlarını tamamlamadı. Şimdi bu süre 2,5 yıl daha uzatılıyor.
Özelleştirilen termik santrallere 3 yıl daha “çevreyi kirletme hakkı” tanınacak. AKP milletvekillerinin son dakika önergesiyle getirilen madde, ilk yasalaştığında da çok tepki çekmişti.
Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, cuma günü Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Meclis’e 45 madde olarak gelen teklif, önergelerle 54 maddeye çıktı.
Artı Gerçek’ten Derya Okatan’ın haberine göre AKP milletvekillerinin son dakika getirdiği maddelerden bir tanesi, hükümete yakınlığı ile bilinen enerji şirketlerine yeni bir “kıyak” içeriyor. Buna göre, özelleştirilen termik santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamaları için bu yılın sonunda dolan süre 2,5 yıl daha uzatılıyor.
Elektrik Üretim A.Ş.’nin sahip olduğu kömürlü termik santraller 2013 yılında özelleştirildikten sonra Elektrik Piyasası Kanunu’na 4 Haziran 2016 tarihinde Geçici 8. Madde eklendi. Böylece, özelleştirilen santrallerin çevre mevzuatına uyumu için 31 Aralık 2019 tarihine kadar süre verilmiş ve bu santraller her türlü ceza ve yaptırımdan muaf tutulmuştu.
Santraller bu sürede neredeyse hiçbir yatırım yapmadı ve kapanma riskiyle karşı karşıya kaldı. AKP iktidarı, enerji şirketlerini kurtarmak için yeni bir düzenleme getirdi.
2,5 YIL DAHA UZATILIYOR
Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ne Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeleri sırasında eklenen maddeye göre, çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımları tamamlama süresi 30 Haziran 2022 tarihine erteleniyor. Maddeye göre, santrallerin termin planları (çalışma çizelgesi) Çevre Bakanlığı tarafından 4 ayda bir denetlenecek. Termin plana uygun olmayan tesislere Çevre Kanununun 20. maddesinde yer alan ilgili para cezaları yirmi kat artırılarak uygulanacak. Termin planındaki herhangi bir işin yapımının belirtildiği süreye göre bir yıl geciktiğinin tespiti halinde santralin faaliyeti durdurulacak. Verilen idari para cezalarına karşı dava açılması, cezanın tahsil işlemlerini durduramayacak.
MADDE 13 SANTRALİ İLGİLENDİRİYOR
Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeleri sırasında önergeye dair sunum yapan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan, mevzuata göre çevre yatırımlarını tamamlayamayan santrallerin 1 Ocak 2020’de kapatılacağını belirtti. Bu santrallerin ülkedeki elektrik enerjisinin yaklaşık yüzde 17-18’ini karşıladığını, bu nedenle süresinin uzatılması gerektiğini savunan Tancan, “Eğer planda bir aksama söz konusuysa canlarını çok acıtacak şekilde, normal cezai müeyyidenin 20 katı gibi ki hesap ediyoruz, her bir santral için hiçbir şey yapmadıkları takdirde yaklaşık 60 milyon TL’lik bir cezai yaptırıma kadar çıkabilen bir rakam söz konusu” dedi.
ERTELEME KİMLER İÇİN?
Tancan’ın verdiği bilgiye göre; süre uzatımından yararlanacak olan termik santral sayısı 13. Bu santrallerden 3’ünün geçici faaliyet belgesi bulunuyor, 10 tanesinin geçici faaliyet belgesi de yok. Madde kabul edilmezse 13 santral de kapanacak.
Bu santrallerden;
Afşin Elbistan A, Seyitömer Termik Santrali, Tunçbilek Termik Santrali ve Orhaneli Termik Santrali Çelikler Holding’e ait.
Çayırhan Park Termik Santrali Ciner Enerjiye ait.
Kangal Termik Santrali ve Soma Termik Santrali Konya Şeker Enerjiye ait.
Kemerköy Termik Santrali ve Yeniköy Termik Santrali Limak Enerji ve İçtaş Enerji ortaklığına ait.
Çatalağızı Termik Santrali ve Yatağan Termik Santrali Bereket Enerjiye ait.
MUHALEFET ORTAKLAŞTI: İNSAN SAĞLIĞINDAN TASARRUF OLMAZ
Önergeye muhalefet partilerinden tepki geldi.
HDP: HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, sermayeye taviz, vatandaşa ise büyük zarar verildiğini söyledi. Paylan, bu santrallerin etrafında yaşayan yüz binlerce insanın kirlilikten etkilendiğini, doğanın, suyun kirlendiğini vurguladı. Türkiye’nin enerji ihtiyacı olmadığını ve şirketlerin sadece zaman kazandığını dile getiren Paylan, “Şimdiye kadar başlamamış bir şirket, göreceğiz bu yatırımlarını yapmayacak” diye konuştu.
İYİ Parti: İYİ Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz ise santrallerin kapanması durumunda elektriksiz kalma riski olsa da şirketlerin zaman kazanmaya çalıştığını belirterek, önergeye “hayır” dedi.
CHP: CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin, uzun yıllar Yatağan’da Maden-İş Sendikası’nın başkanlığını yaptığını hatırlattı. Yatağan’ın santrallerden dolayı “zehir”le anıldığını ifade eden Girgin, bu santrallerin kapatılmasından yana olmadıklarını ancak özelleştirmeden sonra baca gazı arıtma tesislerinin bile sağlıklı çalışmadığını söyledi. Santrallere verilen sürenin bir daha ertelenmeyeceği sözü verildiğini hatırlatan Girgin, “Şimdi bu söz niye tutulmuyor?” diye sordu. Girgin, ertelemenin kimler için yapıldığını da sorarak, insan sağlığından tasarruf olamayacağını vurguladı.
MHP: MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı ise süre uzatımının asıl gerekçesini merak ettiğini dile getirdi. Kalaycı, “Keyfilik mi var, hakikaten firmaların da bir güçlüğü var da ondan mı yapamıyor? Bunu bilmemiz lazım. Çevredeki vatandaşların baca gazından etkilenmesi söz konusu mu?” diye sordu.
Milletvekillerinin itirazları üzerine yeniden söz alan Bakan Yardımcısı Tancan, yatırımları tamamlamayan şirketlere şimdiye kadar cezai yaptırım uygulanmadığını ancak bundan sonra 20 katı ceza verileceğini, bunun yıllık 60 milyon TL’ye tekabül ettiğini söyledi.
CHP Milletvekili Bülent Kuşoğlu, buna itiraz ederek, olmayan cezanın 20 katının nasıl uygulanacağını sordu. Kuşoğlu, “Ceza uygulanmadı dediniz. Yine, 20 kat da olsa uygulanamazsa. Bir para cezası vardı ama uygulanamaz diyorsunuz. Nasıl bir şey o öyle?” diye tepki gösterdi.
Muhalefet partilerinin itirazlarına rağmen önerge kabul edildi. Teklif genel kurulda kabul edilirse, 13 termik santral zehir saçmaya devam edecek.