ÇEVİRİ | Şili'deki seçim sonuçlarının komünist analizi: Yenilginin nedenleri, mevcut senaryo ve devrimci siyaset için yeni zorluklar
Apruebo'nun yenilgisinin solun yenilgisi değil, sosyal demokrasinin, kendilerini sol olarak kamufle eden ancak kapitalizm için işlevsel olan, oldukça savaş çığırtkanı, sefil ve Boric'in neoliberal hükümetine katılarak yolu kısaltan bir siyaset biçimine sahip olan kesimlerin yenilgisi olduğunu bir kez daha teyit ediyoruz.
Şili'de sosyal demokrat başkan Boric'in seçilmesinden kısa bir süre sonra, 2019'daki ayaklanmanın kazanımı olarak ortaya çıkan anayasanın büyük bir farkla reddedilmesi kimi kesimler için sürpriz olsa da devrimci olmayan bir programa sahip hükümetteki reformcu çizginin uzun süre bu ara yoldan ilerleyemeyeceği bir kez daha görüldü. Daha önceki dönemde ICOR üyesi olan, ancak daha sonra üyelikten çıkan Şili Komünist Partisi (Proleter Eylem), PC (AP), Rus emperyalizminin Ukrayna'yı Nazilerden arındırma ve Donetsk halkının mücadelesini destekleme gerekçeleriyle Rusya-Ukrayna savaşında yalnızca NATO ve Batı emperyalizmini hedef alan bir pozisyon almıştı. Parti, aynı zamanda Kore Halk Cumhuriyeti'ne olan desteği ve ülkeyi heyet olarak ziyaretiyle de biliniyor. Partinin anayasa plebisitine dair değerlendirmeleri ülke içindeki siyasi koşullara dair veriler içeriyor. Değerlendirme aynı zamanda yaklaşan seçimler öncesi Türkiye'deki emekçi solun nasıl bir mücadele yürütmesi gerektiğine dair sonuçlar da barındırıyor. (Ç.N)
Komünistler maddi gerçekliğin diyalektiğe, sınıf mücadelesinin gelişiminde meydana gelen değişimlere, gelgitlere ve akışlara dayanan bir analizle hareket eder. Siyasi mücadelede, halktan yeni güçler biriktirmek, önemli değişimleri yaratabilecek bir konumda olmaları için proleter sınıfa ve ezilen kesimlere gerekli olan sınıf bilincini ve parti örgütlenmesini sağlamak amacıyla, ilgili döneme göre farklı taktikler kullanırız: Siyasi iktidarın ele geçirilmesi ve Şili'de neoliberal kapitalizmin devrimci bir şekilde aşılması, daha iyi bir toplumun kurulması: Sosyalizm.
Tüm mücadele alanlarının kullanımı bizi gerçekliğe göre hareket etmeye zorlamaktadır; bu nedenle, bir dönem için, topluma dair projemizi ve gerekli örgütlenme biçimlerini anlatabilmek için bir alan olarak seçim yarışına katıldık; örneğin, duyurusu geniş çaplı bir şekilde yapılan ve Boric'in neoliberal hükümetinin teslimiyetine bir yanıt olan "Apruebo sin ilusiones" (İlüzyona kapılmadan onaylıyorum) kampanyası aracılığıyla, Frente Amplio (Geniş Cephe)¹, PC² ve onun iktidar partisindeki temsilcilerine, yani yapısal değişiklikler için toplumsal seferberliğin başatlığını ortadan kaldırmaya, onları parlamentonun mutfağına taşımaya, retçi kesimlerin sağ kanadıyla bir anlaşma yapmaya ve böylece yeni bir anayasa için halkın tüm isteklerini raydan çıkarmaya çalışan sistemin iktidardaki sosyal-demokrat bloğuna karşı başarılı bir çalışma yürütüldü.
Biz komünistler seçim alanlarını asla bir amaç olarak kullanmayız ve aynı nedenle, kapitalizm çerçevesinde gerçekleşen oylamaların sonuçlarından hayal kırıklığına uğramayız, çünkü buralarda proleter sınıf, halk tabakaları ve Şili halkları lehine gerçek devrimci zaferler elde etmek imkansızdır; ancak en fazlasından, kısa vadede gerçekleşen, Apruebo sin ilusiones'in zaferi ve mücadelenin sürekliliğinin sağlanması gibi daha iyi koşullarda mücadele etmemizi sağlayan küçük alanlar ve reformlar elde edilebilir sadece.
Partinin sokaklarda, eylemlerde, mitinglerde, uzun bildiri dağıtma ve propaganda günlerinde yorulmak bilmeden çalışmasını, halk kitlelerini yanılsamalardan uzak, halkçı, sağlam, örgütlü bir onayın öneminin farkına vardırmak için yürüttüğü kampanyanın büyük kapanış eylemini önemsemeliyiz. Parti olarak ilk günden itibaren plebisit sonrasında da mücadelenin devam ettiğine, neoliberal kuşatmanın çok daha fazla sıkılaştırılması gerektiğine ve halk seferberliğinin toplumsal değişimin motoru olduğuna işaret ettik; "Apruebo" (Onaylıyorum) oylarının satılık olmadığını, sınıf uzlaşmaları için verimli zemin ya da neoliberal tariflerin pişirileceği mutfak olmadığını belirttik.
Seçim sonuçları nedeniyle işçi sınıfını, halk katmanlarını ve Şili halklarını hakir görmemeliyiz, çünkü Apruebo'nun yenilgisinin nedenlerinin esas olarak Boric hükümetinin, Frente Amplio'nun, PC'nin ve onun resmi temsilcilerinin eylemlerinde yattığını görüyoruz. Bu seçim sonuçları ve halk katmanlarındaki ret oyu verenlerin mücadeleye kazanılması, Şili Komünist Partisi'nin (Proleter Eylem), halk mücadelelerini zafere götürebilecek olan proleter sınıfın öncüsü olarak, bu mücadelelerin liderliğinin tüm alanlarında, büyük sendika ve toplumsal örgütlenmelerde bulunan, halk hareketinin kalbindeki küçük burjuva, liberal ve tasfiyeci görüşlerle mücadelede çok daha güçlü olması ihtiyacını ortaya koymaktadır.
Temelini marksizm leninizmin bilimsel fikirlerinden alan devrimci Partimiz, her militan ya da militan adayının, sürekli hücre çalışması temelinde ve kitlelerin tüm mücadele cephelerinde devrimci örgüte itibar ve güven kazandırması gibi zorunlu bir göreve sahiptir; bu, komünist ideolojiyi devrimci pratikle birleştirmek anlamına gelir. Bu, Partinin siyasi çizgisini kitle çalışmasını planlama göreviyle birleştirmek anlamına gelir.
ONAY SÜRECİNİN YENİLGİYE UĞRAMASININ KAYNAĞI 15 KASIM'IN NEOLİBERAL MUTFAKLARIDIR
Halk ayaklanması, gerçek bir kurucu meclis aracılığıyla yeni bir anayasa ihtiyacı seçeneğini güçlendirmek için bir alan açtı, ancak sistemin aynı savunucuları hızla soğuk maskelerini takmaya, halkın hoşnutsuzluğunu parçalara ayırmaya, gösterilerin ve halk protestolarının tarihi günlerinin ortaya çıkardığı tüm sosyal çelişkilere kurumsal bir çözüm getirmeye çalıştı.
15 Kasım'ın³ neoliberal dayanakları yeterli değildi; ülkenin doğal varlıkları üzerindeki egemenlik, yeni bir üretim düzenlenişi ve hammaddelerin işlenmesiyle katma değer yaratılması gibi temel unsurları tartışmanın merkezine koymadan önce kendi çıkarlarını öne çıkarmaya çalışan kurucu kongre üyeleri üzerinden yeni anayasa seçeneği çarpıtılmaya devam etmek zorundaydı, çünkü büyük toplumsal talepleri finanse edebilmek için açıklamalar ve iyi niyet yeterli değildi.
Başından beri Boric, Frente Amplio, PC ve onların iktidar partisindeki temsilcileri, "Apruebo"nun büyük bir oy almasını ve zafer kazanmasını istemediler, çünkü bu, onları toplumsal talepleri karşılamak ve yeni bir anayasa taslağı hazırlarken korumak için çok uğraştıkları ekonomik modelle yüzleşmek zorunda bırakacaktı, bu nedenle bu kesimler her zaman için bir pozisyonun diğerinden ayrışmadığı azınlıkta kalacak bir "Apruebo" için çalıştı, neredeyse teknik bir eşit oy durumu ya da az bir farkla onay sonucunun çıkması neoliberal mutfağı desteklemeyi sürdürmelerini sağlayacaktı. Ancak sonuç tam tersi oldu, onay seçeneği halk kitlelerinin gözünde tamamen gayrimeşrulaştı ve toplumsal seferberlik ve kitlelerin özneleşmesi yerini "yeni parlamento anlaşmaları"na bıraktı.
Başından beri hükümet bloğunda, onay sonuçlarıyla ilgili 5 milyon 886 binden fazla oyun bir sonraki seçimi kazanmak için yeterli olduğunu düşünmelerine yol açan bir rahatlık vardı, ancak düzensiz hesaplamalar ve halk karşıtı önlemler, 1 milyondan fazla oy kaybederek Onay'ı yüzde 20 oranında düşürerek tamamen ters sonuçlar belirledi. Öte yandan, başlangıçta 1 milyon 634 bin oy alan Ret, hükümetin tüm hatalarından ve Boric'in önlemlerinden yararlanarak 6 milyon 245 binden fazla oya ulaştı. Kuşkusuz Ret oyları, yeni seçmenler arasında yaklaşık yüzde 500'lük bir artışla yeni seçmenlerin büyük bir kısmını bünyesinde toplamıştır.
Zorunlu oy uygulamasının getirilmesiyle ortaya çıkan yeni seçmen kitlesinin yapısı, plebisite ilişkin siyasi ve tarihi anlayışını ortaya koyacak somut tedbirlerden yoksun bir hükümet tarafından sistematik olarak inkar edildi. Hoşnutsuzluk, kayıtsızlık, ilgisizlik ve işlerin düzeleceğine dair herhangi bir inancı olmadığı için oy kullanmayan halktan milyonlarca insan ve bunların aksine tamamen depolitize olmuş, önyargılarla dolu, ideolojiden yoksun, olumsuzlayıcı, karamsar ve siyasi, sosyal mobilizasyona katılımı çok az olan önemli sayıda yeni seçmen, ret için yapılan yalan kampanyaları için çok verimli bir zemin haline geldi.
Böylece, Boric hükümeti, Frente Amplio, PC ve iktidar partisinin temsilcileri, programın yerine getirilmesini, dolayısıyla siyasi değerlendirmesini, acil ail gelirinin (IFE) reddedilmesi, emeklilik fonlarının geri çekilmesinin reddedilmesi, işsizlik, uyuşturucu kaçakçılığı ve kriminalizasyon gibi halkın acil taleplerine cevap verilmemesi gibi tamamen halk karşıtı önlemler yönünde yaptı. Halkın hoşnutsuzluğunu artıran bu durum Apruebo'nun zaferine koşullandırmak yerine Rechazo'nun (Ret) desteklenmesini getirdi; Böylece milyonlarca yeni seçmen, hayır oyu vererek Boric'in halk karşıtı hükümetini cezalandırdıklarını düşündüler; bu, gerici kesimlerin ve bir bütün olarak oligarşinin lehine bir durum. Buna ek olarak, halk oylamasından önce hükümetin hiçbir zaman açıklamayı ve irade toplamayı başaramadığı bir vergi reformu tanıtıldı ve bu da ret oylarına daha fazla yakıt taşıdı. CODELCO'nun (Ulusal Bakır Şirketi) önemli bir işçi kesimini etkileyen bölümlerinin kapatılması çağrısı, aynı zamanda Kanadalı şirketlere egemenliği ve zenginliği çarçur eden yeni madencilik projeleri teklif edildiğinde, halkın hoşnutsuzluğu daha da arttı.
Hükümet bloğundan resmi güçler tüm halk hareketinin demobilizasyonu için çağrılar yaptığında, toplumsal önderlerin büyük bir kısmını yoğun çabalarla uzlaştırdıklarında, toplumsal değişimin motoru olarak mobilizasyonun önemini anlayan o liderleri etkisizleştirip izol ettiklerinde ret sonucu için çalışmaya başlamışlardı. Hükümeti eleştiren toplumsal önderler dışlandı; bilgiye, katılıma ve örgütlenmeye ihtiyacı olan halk kitleleriyle bunlar arasında mesafe konuldu. Bu durum CONFECH (Şili Öğrenci Konfederasyonu), lise hareketi, CUT (Birleşik İşçi Merkezi) (1 Mayıs eylemlerini, işçi hakları ve toplu pazarlıkta ilerleme taleplerini güçlü bir şekilde gündeme getirmek için bu andan yararlanmak yerine, bir hükümet etkinliğine dönüştürdü) gibi yapılarda ve diğer eylemlerde de kendini gösterdi.
Hükümet, Frente Amplio, PC ve onların resmiyetteki temsilcileri, bu gerici sağcı güçler tamamen köşeye sıkıştıklarında ve önerileri olmadığında, Concertación'un⁴ çaresiz neoliberalleriyle birlikte ayrıcalıklarının bir kısmını kaybedeceklerini gördüklerinde, ret seçeneğini desteklediler ve bunun için çalıştılar. Boric, "reformu reddetme"nin uygulanabilir olduğunu teyit ederek, tutarlılığı olmayan bir seçeneğe daha fazla oksijen ve meşruiyet kazandırmış, "Apruebo"nun meşruiyetini iyice elinden almıştır.
Boric'in hükümet bloğu, anayasa metni sahte haberler, ret kampanyasının yalan zilleri ve finansman şirketleri tarafından önyargıyla ve temelsiz olarak sorgulanmaya başladığında, plebisiti ve sonucunu güçlendirmek yerine ret seçeneği için çalıştı; anayasa metnini yeniden düzenlemek için küçük bir mutfak kurma çağrısında bulundu ve dört duvar arasında bir anlaşma imzaladı; bu, kesinlik veya sakinlik yaratmak yerine, yeni anayasanın kötü olduğu ve en iyi seçeneğin onu reddetmek olduğu fikrini pekiştiren sağcı terör kampanyasını şüphesiz besledi.
Milyonlarca dolarlık ret kampanyasının, ki bunlar da büyük özel medya zincirlerini kontrol edenlerle aynı kişilerdir, bariz yalanları, sahte bilgileri, boş ifadelerle dolu ve hiçbir gerçek öneri içermeyen dezenformasyonu biliniyordu. Karamsarlık bir kampanya olarak kullanıldı: hiçbir şey işe yaramıyor, kimse işe yaramıyor; bunlar sosyal medya ağlarındaki her ücretli reklamda tekrarlandı.
Ret cephesinde yer alan oligarşi ve egemen sınıfları temsil eden örgütler ve partiler, giriş plebisitinden çok farklı olarak çıkış plebisitinin bu kampanyasını birlikte yürüttüler. Ret cephesinde yer alan birçok neoliberal, kendilerini beyaz güvercin olarak sunmak ve seçmen olarak seçilmek için "onaylıyorum" seçeneğinde kamufle oldular, ancak daha sonra anayasanın önüne engeller koydular ve asla çözüm sunmadılar. Öte yandan, Apruebo örgütlerinde, hükümet güçlerinin yönlendirmesiyle, çıkış plebisitinde daha az koordinasyon ve birlik vardı, halk ayaklanmasının duygularıyla tamamen çelişen jestler yapıldı: Siyasi tutuklular serbest bırakılmadı, insan hakları ihlallerinin mağdurları için adalet ya da tazminat sağlanmadı, Sebastián Piñera doğrudan sorumlu kişi olarak hiçbir zaman yargılanmadı, Concertación'dan kalma "cesetleri" ve o modelin savunucularını, Apruebo kampanyasını tamamen çarpıtan itibarsız Lagos, Frei ve Bachellet gibi tipleri dahil etmeye çalıştılar.
SEÇİM SONUÇLARININ ARDINDAN MEVCUT DURUM
Sonuçlar, reformist sosyal demokrasinin ekonomik, siyasi ve sosyal modelde mümkün olduğunca değişiklik yapmaya yönelik eylemlerinin tamamen başarısız olduğunu doğrulamaktadır.
Bu gerici ve can çekişen sağ kanat bugün kendisini demokrasinin, kurumsal yasallığın jandarması olarak ilan etmekte, ret sonuçlarının Şili'nin yeni bir kongre ve yeni bir anayasa istemediğinin ifadesi olması gerektiğini talep etmekte ve "reformu reddet" yalanlarının ötesine geçmektedir. Bundan böyle, tüm siyasi tartışmaları parlamentoya taşımaya çalışacaklar, parlamentoyu 4 duvar arasına hapsedecekler, sırtlarını halka dönecekler, ama egemen sınıfların ayaklarına dayayacaklar.
Boric'in neoliberal hükümeti, Frente Amplio, PC ve onların resmi ajanları, geldikleri ve onları tanıdığımız şekliyle, solcu döneklerden gerçek ve bariz neoliberallere kadar bitmiştir. Şimdi hükümete süreklilik kazandırmak için Concertación'un "deneyimli" üyelerine yol vermek zorunda kalacaklar, yeni bakanlar mümkün olduğunca değişiklik yapmaktan muaf tutulacaklar, çünkü parlamentoda çoğunlukları yok, çünkü bugün onları masada yenen gerici bir sağ kanatla anlaşmaya varamazlar.
Toplumsal talepler için harekete geçen herkese, Mapuche topluluklarına, halk meclislerine karşı, halk muhalefeti niteliği taşıyan her şeyi ortadan kaldırmaya devam etmek için acımasız ve cezai baskı politikasını sürekli bir şekilde sürdüreceklerdir.
Toplumsal hareketleri silahsızlandırmaya yönelik tüm çalışmaların bir sonucu olarak, bugün Şili halkı ve işçileri, yurtsever, halkçı ve devrimci bir projeyi sürdürebilecek kitle örgütleriyle eklemlenmiş, tüm haklı talepleri alıp sosyalist bir perspektifin arkasına koyan gerçek bir sol kutba sahip değildir.
Güçlerimiz hala yetersizdir ve haklı olduğumuzu iddia etmek yeterli değildir, partimiz şimdiye kadar yanılsamalara kapılmadan veya o anki mücadele koşullarının ötesine geçmede öncü bir rol oynamıştır. Unión Patriótica ile yapılan çalışmalar ve Apruebo sin ilusiones'in yön vericiliği tamamen doğruydu ve mücadele devam ediyor, ancak en büyük özeleştirimiz, birçok çabaya rağmen, "sol güçlerin" ideolojik dağınıklığı, küçük burjuva düşüncesinin etkisi, liberalizm ve halk kitlelerinin büyük bir kısmındaki bilinç eksikliği göz önüne alındığında, halk muhalefetinin önemli bir kesimini sağlamlaştıramamış olmamızdır.
Apruebo'nun yenilgisinin solun yenilgisi değil, sosyal demokrasinin, kendilerini sol olarak kamufle eden ancak kapitalizm için işlevsel olan, oldukça savaş çığırtkanı, sefil ve Boric'in neoliberal hükümetine katılarak yolu kısaltan bir siyaset biçimine sahip olan kesimlerin yenilgisi olduğunu bir kez daha teyit ediyoruz.
İLERİYE GİDEN YOL
Parti ve müttefik örgütlerinin güçlerinden gerçekten sol bir kutup inşa etmeliyiz; bu nedenle, yurtsever, halkçı ve devrimci bir projeyi anlayabilmeleri, üstlenebilmeleri ve sürdürebilmeleri için genel olarak işçilerin, göçmenlerin, öğrencilerin, köylülerin, yerli halkların vb. örgütlerine önerilerle, fikirlerle ulaşmalı ve kök salmalıyız. Süreğen ve tutarlı çalışmalarımızla geniş toplumsal kesimlerin saygısını kazanmalıyız.
Eski Pinochetci sağın neoliberalleri ile yeni Concertacioncu sağcılar ellerini ovuşturarak yeni bir katılımcı anayasa sürecine izin vermemeye hazırlandıklarını söylüyorlar, tam tersine, pratikte yeni bir mutfak olacak, ulusal anayasanın yönlendirici ekseni olarak ekonominin neoliberal bileşeni daha da derinleştirilecek, bu süreçte halk muhalefetini dışlayan, atanmış bir uzmanlar komisyonu seçeneğini dayatmaya çalışacakları bilinmelidir.
Bu yeni durum karşısında, tüm halk güçleriyle birlikte, gerçekten de ulusal ve halk egemenliğinin müzakere mekanizması olması için, halkın sürekli seferberliği ile desteklenen ve sürdürülen gerçek bir anayasa meclisinin doğru politikasını iki katına çıkarmak ve yükseltmek kesinlikle gereklidir. Bizi, halen askıda olan ve bu plebisitte oylanan anayasa taslağının bile göz ardı ettiği pek çok talebin aşamalı olarak karşılanmasına götürebilecek tek yol budur: Tam egemenlik, doğal kaynakların stratejik kullanımı ve ulusal sanayileşme.
Biz komünistler, mevcut ekonomik modelin ve destekçilerinin üstesinden gelmeyi amaçlayan yeni bir yurt talebini merkeze koyan yeni bir anayasa için gerçek bir Kurucu Meclis sürecinin yürütülmesini ancak yurtsever bir halk hükümetinin sağlayabileceğini anlamalıyız. Halk karşıtı, korkak reformist ve emperyalizm yanlısı neoliberal bir hükümet altında yeni bir anayasa asla kazanılamayacaktır.
Yol giderek netleşiyor ve zorluklar çok fazla, Şili Komünist Partisi'nde (Proleter Eylem) birleşen komünistler bilimsel bir analiz yaparken koşullar bizi, zorlu bir sınava ya da acı bir hapa dayanamayan bir bireycinin öfke nöbetine özgü moral bozukluğuna ve baygınlığına sürükleyemez, aksine proleter sınıfın siyasi iktidarı alması, Şili'de neoliberal kapitalizmin devrimci bir şekilde üstesinden gelmesi, daha üstün bir toplumun, sosyalizmin kurulması gerektiğine olan bağlılığımızı yeniden teyit ediyoruz.
Şili'nin Yeniden Kuruluşu için mücadele devam ediyor ve mücadele her zamankinden daha geçerli!
Yeni, Egemen, Halkçı ve Sosyalist Vatan!
Yeni bir anayasa için Kurucu Meclis!
Şili Komünist Partisi (Proleter Eylem) Merkez Komitesi Siyasi Sekreterliği
5 Eylül 2022
DİPNOTLAR
1) Frente Amplio içinde Revolución Democrática, Convergencia Social (Boric'in lideri olduğu parti), Comunes, Movimiento Unir, Fuerza Común partileri yer almaktadır. 2019'da Değişim için Birlik adıyla kurulan ve 2020'de adını Chile Digno (Değerli Şili) olarak değiştiren bir diğer ittifakta ise Partido Comunista (PC, Şili Komünist Partisi), Federación Regionalista Verde Social, Acción Humanista ve Izquerda Cristiana de Chile yer almaktadır. Bu iki ana ittifak Mayıs 2021'deki seçimler için Apruebo Dignidad (İtibarı Onayla) adıyla bir seçim ittifakı oluşturmuşlar ve Gabriel Boric'in ikinci turda yüzde 55,87 ile seçilmesini sağlamışlardı.
2) Açıklama boyunca Şili Komünist Partisi'nin kısaltması P"C" şeklinde "Comunista" (Komünist) ifadesi tırnak içine alınarak yazılmıştır. Okunma kolaylığı açısından kısaltma çeviride PC şeklinde kullanılmıştır.
3) 15 Kasım 2019'da Ulusal Kongre yeni bir anayasa yazılıp yazılmamasıyla ilgili bir referandum kararı almıştı.
4) Uzun adı Demokrasi için Partiler Koalisyonu olan, 1988'de kurulmuş bir merkez partiler ittifakı. Askeri yönetimin bittiği 1990'dan 2010'a kadar olan tüm seçimlerde adayları başkan olarak seçildi. 2013'te yerini Yeni Çoğunluk adıyla başka bir ittifaka bıraktı. Yeni Çoğunluk 2018'de dağılırken içinde yer alan partiler İlerici İttifak (Convergencia Progresista) adıyla başka bir ittifak kurdu. Başka partilerin de katılımıyla 2020'de ise Anayasal Birlik adında bir ittifak kurarak seçimlere katıldılar.
*Şili Komünist Partisi (Proleter Eylem) Merkez Komitesi Siyasi Sekreterliğinin Şili'deki referanduma ilişkin değerlendirmesini Ivana Benario ETHA için Türkçeye çevrilmiştir. Yazının aslına buradan ulaşabilirsiniz.