GÜNCEL

'45 y�l önce katledilen �rfan Çelik'i unutturmayaca��z'

�STANBUL - ETHA
12 Eylül 2025 Cuma

12 Eylül askeri fa�ist darbesinde, tutsak edildi�i Davutpa�a K��las�'nda katledilen devrimci �rfan Çelik'in yolda�� Mukaddes Erdo�du Çelik ve dava avukat� Özlem Gümü�ta�, 45 y�lda ya�ananlara dair bas�n toplant�s� düzenleyerek, �rfan Çelik'i unutturmayacaklar�n� vurgulad�.

12 Eylül askeri fa�ist darbesinin 45. y�ldönümünde, 45 y�l önce tutsak edildi�i Davutpa�a K��las�'nda katledilen devrimci �rfan Çelik'in yolda�� Mukaddes Erdo�du Çelik ve dava avukat� Özlem Gümü�ta�, �nsan Haklar� Derne�i (�HD) �stanbul �ubesinde bas�n toplant�s� düzenledi. Bas�n toplant�s�na Çelik ve Gümü�ta�'�n yan� s�ra Özgürlük için Hukukçular Derne�i (ÖHD), �stanbul Barosu �nsan Haklar� Merkezi, dönemin tan�klar� ve çok say�da ki�i kat�ld�.

12 Eylül askeri fa�ist darbesini ve hala süren darbe zihniyetini asla unutmayacaklar�n� ve unutturmayacaklar�n� vurgulayan dava avukat� Özlem Gümü�ta�, "Hesab� sorulmam�� siyasi cinayetlerden birisi �rfan Çelik. Zaman a��m�yla, yarg�n�n cezas�zl�k z�rh�yla kapat�lm�� bir ölüm ama an�s� hep 12 Eylül'le yüzle�me mücadelesinin içerisinde var olacak" dedi.

Dosyada y�llarca tek bir ilerleme katedemediklerini anlatan Gümü�ta�, "12 Eylül'ün bütün suçlar�yla birlikte karanl��a gömülüp unutturulmak istenmi�, ama siyasal ve toplumsal mücadelenin içerisinde ad� hep ya�am�� bir ki�i �rfan Çelik" ifadelerini kulland�.

�rfan Çelik'in 45 y�l önce bugün tutsak edildi�i askeri hapishane ko�u�undan Binba�� Adnan Özbay'�n komutuyla sorguya al�nd��n� ifade eden Mukaddes Erdo�du Çelik, �rfan Çelik'in bu sorguda i�kence gördü�ünü, ölümle tehdit edildi�ini ve ko�u�una geri götürüldü�ünü aktard�. Ak�amüzeri tekrar i�kenceli sorguya al�nan �rfan Çelik'in 13 Eylül ak�am� eski ko�u�una götürüldü�ünü ve burada bir di�er tutsak Hüseyin Karaku�'la ya�ad�klar�n� payla�t��n� anlatan Çelik, "�ki tutsak ya�ad�klar�n�n bilgisini payla�m��, darbe üzerine konu�mu� ve sonunda ve nöbetle�erek yatmaya karar vermi�ler. �lk nöbete talip olan �rfan, Karaku�'un yerine de nöbete devam etmi�. Hüseyin 14 Eylül sabah� 7'de karavana gürültüsüne kalkt��nda �rfan'� iç kap�n�n önünde as�l� bulmu�, askerleri haberdar etmi�" dedi.

'ÖLÜMÜNDE ÜÇÜNCÜ �AHISLARIN ROLÜ YOKTUR' �DD�ASI
�rfan Çelik'in revire kald�r�ld��n� ancak ard�ndan ölüm tespiti yap�larak tutanak tutuldu�unu belirten Mukadde Çelik, �rfan Çelik'in "intihar etti�inin ve ölümde üçüncü �ah�slar�n rolünün olmad��n�n" iddia edildi�ini aktard�.

Mukaddes Çelik, �öyle devam etti: "15 Eylül günü, bulundu�um 1. Ordu Komutanl�� tutukevinde sabah yoklamas�nda gelen askeri ekip taraf�ndan götürüldü�üm cezaevi müdürü odas�nda bana e�imin öldü�ü bildirildi. Savc� Sava�eri ile tart��mal� bir görü�menin ard�ndan ifademi ya da yaz�l� itiraz�m� almad� ve itiraz�n�z�, 'Adli T�p Meclis'in son incelemesine yapabilirsiniz ancak' deyip görü�meden ayr�ld�. O gün talebim üzerine 1. Ordu komutanl��n�n bilgisi dahilinde cezaevi yönetimi taraf�ndan Gülhane'deki morga gönderildim. E�imi bir battaniyeye sar�l� olarak yere koymu�lard�. Yüzü aç�k, buz gibi so�uk beden pek çok yerden kesilip biçilmi�, kal�n iplerle dikilmi�ti. Bakabildi�im kadar�yla yüzünde, sa��nda solunda pek çok yara-bere, morluk ve dayak izleri vard�. Oradaki görevliler de bana, kesin sonucun Adli T�p Meclis raporunda yer al�r, dediler."

'YA KONU�ACAKSIN YA ÖLDÜRECE��Z' TEHD�D�
E�ini u�urlama hakk�n�n da gasp edildi�ini belirten Çelik, "Davutpa�a Cezaevi idaresinin ba� tan�� Hüseyin Karaku� ile görü�me talebim de uzun süre gerçekle�medi. Aylar sonra kap� önü bir görü�me sa�land��nda Hüseyin'den, gece nöbeti meselesini ve 13 Eylül günü i�kenceden getirilen �rfan'�n kendine ertesi sabaha kadar dü�ünme pay� verilerek 'ya konu�acaks�n ya da öldürece�iz seni, kar�n� da ald�k, o da elimizde' denilerek tehdidin katmerlendi�ini ö�rendim. Art�k senaryo tamamd�, �rfan Çelik'in ölümüne dair yap�lacak tek i�lem, Adli T�p Kurumunun raporunun ç�kmas� olacakt�. Böyle bir rapor bana ayn� savc�l�kta gösterildi. Rapor ölüm gerekçesini ayn� kabul ederken, vücuttaki ekimoz ve benzeri i�kence izlerini tespit ediyor ve 'ölümde üçüncü �ah�slar�n dahli olmam��t�r' fikrini teyit ediyordu" ifadelerini kulland�.

'�RFAN'I B�Z ÖLDÜRDÜK, KONU�MAYAN HERKES� ÖLDÜRECE��Z'
Dosyay� inceledikten sonra ATK ve savc�l�k i�lemlerine itirazda bulundu�unu belirten Çelik, �u ifadeleri kulland�: "O s�ralarda avukat�m yoktu sonra Metris'e sevk edildim ve uzun zaman itiraz�m�n sonucunu takip edemedim. Cezaevi yönetimi ve savc�l�k tam bir sessizli�e gömüldü. �rfan Çelik'in ölümü için devletin diyece�i her söz bitmi� demek ki, bana hiçbir yan�t verilmedi. Ta ki, Savc� Sava�eri, 14-15 Eylül 1980 tarihli ilk ifade ve ölüm tutana��n� kal�c� belge haline getirip 1982 y�l� Kas�m ay�nda 'kovu�turmaya yer olmad��' karar� verene kadar. Sava�eri, iki y�l dört ay sonra ilk iki günkü i�lemleri ve ilk otopsi raporu d��nda hiçbir yeni soru�turma yapmam��ken niye karar� bu kadar geciktirmi�ti? Oysa Davutpa�a Cezaevinde kalan pek çok tutuklunun, �rfan'�n öldürüldü�üne dair iddialar� vard�, ifadesi al�nanlar tehdit edilmi� miydi diye �üpheleri vard�. Hatta o gece görevli ba�kaca askerler, 'o gece bir arkada��n�z öldürüldü' iddialar�n� devrimci tutuklulara vermi�ti. Dahas�, cezaevi yönetimi, bütün ko�u�lara girerek, '�rfan'� biz öldürdük, konu�mayan herkesi böyle öldürece�iz' diyerek tehdit etti�ini, çok say�da tutuklu aç�klam��t�r."

ADNAN B�NBA�I: YAKINDA GÖRÜ�ECE��Z, HESAPLA�ACA�IZ
�rfan Çelik'in son günlerde gizlice kendisine yollad�� mektupta "Bu adam- Adnan Binba��- dü�man bellediklerini çekip vurduran bir tip. Benim durumum belli de�il. Seni seviyorum ve yine seninle ya�amak istiyorum. Ama kendini her türlü sona haz�rlamal�s�n" dedi�ini belirten Mukaddes Çelik, Hüseyin Karaku�'un da, �rfan Çelik'le birlikte hapishane idaresiyle yapt�� görü�meyi "Hava çok sertti. �rfan ile bir gün görü�meye gidip dönemeyece�imizi dü�ünüyorduk hep. Görü�melerde Adnan Binba�� bize: 'Yak�nda göreceksiniz. Yak�nda görü�ece�iz, hesapla�aca��z. Sizden çok çektim. Bunlar yan�n�za kalmaz' diyor. 'Siz çarp�t�yorsunuz gerçe�i, temsilcilik yapm�yorsunuz. Buraya ba�ka amaçlarla geliyorsunuz… Allah bana o günleri gösterecek' gibi �eyler söylüyordu" diye aktard��n� kaydetti.

'BU GECE B�R ARKADA�INIZI ÖLDÜRÜP ASTILAR'
Bu ko�ullar alt�nda 12 Eylül askeri fa�ist darbesinin gerçekle�ti�ini belirten Mukaddes Çelik, "�rfan Çelik'in ölü bulundu�u 14 Eylül sabah�n nöbetçi askerlerinden biri, 'bir tutuklunun o gece öldürüldü�ü' haberini veriyor. Tutuklu Hüseyin Yurtsever: 'O gecenin son nöbetçisi, çorba da��t�m�ndan önce bizi uyand�rd�. 'Bu gece bir arkada��n�z� öldürüp ast�lar' dedi bize. Biri Trabzonlu bir çavu�, di�eri Bingöllü bir asker" dedi.

�rfan Çelik'in özel olarak hedef al�nd��n� belirten Çelik, "Sadece tutuklular�n beyanlar� de�il, Davutpa�a Cezaevinin yetkili subaylar�n�n ifadeleri de �rfan Çelik'in i�kenceli sorgulardan geçti�ini, tecrit ko�u�una da özel hedef seçilerek al�nd��n� kan�tlamaya yeter niteliktedir. En ba�ta Adnan Binba��; 'tutuklular� istedi�i gibi yönetmesini engelleyen, di�erlerine bask� uygulayan' temsilci adl�lar� genelden ay�rmak istedi�ini, 20-21 A�ustos tarihli operasyonu o yüzden yapt�klar�n�, buna kar�� geli�en açl�k grevini, buna sürükleyenleri tecride almak istediklerini izah ediyor ve 'Bu maksatla Hüseyin Karaku� ve �rfan Çelik'i ilk etapta 5. ko�u�a ald�m' diyor" ifadelerini kulland�.

Savc�l��n hapishane idaresinin beyanlar�n� bile soru�turmad��n� kaydeden Çelik, "Bir de meselenin ba�lang�c�nda tutuklanma gerekçelerimizin uydurma oldu�unu bile bile bizi tutuklad�. Biz 25 Haziran'� 26 Haziran'a ba�land�� saatlerde '�üpheli �ah�slar' diye gözalt�na al�nd�k. 24 Haziran'da �stanbul'da MHP'li bir aileye silahl� sald�r� düzenlenmi� ve üç ki�ilik aile ölmü�. Emniyet, bu olay�n failleri diye bas�na isimsiz olarak bizi lanse etmi�! Biz bunu bilmiyordu ve a��r i�kenceli sorgularda bu iddiay� polis hiç gündeme getirmedi. Yaz�l� ifademiz al�n�rken bile soruldu�unu hat�rlam�yorum. Ancak arada herkes gibi bizi de gözlerimiz kapal� bir-iki te�hise ç�kard�lar. Yine de ne oldu�unu anlamad�k. Nihayet savc�l��a getirildi�imiz 7 Temmuz günü, 1. �ubede, 'sizi çözemedik ama sizleri adam öldürme ve yaralamadan tutuklatacak tan�klar bulduk, fezleke haz�rlad�k' diyorlard�" ifadelerini kulland�.

'CEZASIZLIKLA ÜSTÜ ÖRTÜLDÜ'
"20 Ocak 1983 tarihinde Selimiye'de S�k�yönetim Mahkemesinde görülen bu ilk duru�mada verdi�im, yeni soru�turma dilekçemi kabul etmemi�lerdi. Daha sonra avukat�m Kemal Kele�o�lu'nun yeni ba�vuru dilekçesi do�rultusunda da ilk KYO dosyas� üzerinden, 1. Ordu Mahkemesi ayn� �ekilde karar vermi�tir. Karar öncesi avukat�m Kele�o�lu Adli Mü�avir Albay Hanefi Öncel ile bir görü�me yapm�� ve ondan 'Bir komünist öldü diye subaylar�m� yarg�lataca��m� m� san�yorsun' tehdit cevab�n� alm��t�. Yani devlet, devlet görevlileri aç�kça i�ledikleri bir suçu örtbas etmek için el birli�iyle çal��arak hem amans�z i�kenceleri hem de cezaevlerindeki ilk siyasi cinayetini yarg�dan kaç�r�p üstünü örtecek her �eyi yapm��t�r" diyen Çelik, 2009 y�l�nda aç�lan yeni davan�n da AYM taraf�ndan reddedildi�ini belirtti. Çelik, A�HM ba�vurular�n�n ise, "zaman�nda harekete geçmedikleri" gerekçesiyle reddedildi�ini belirtti.

Ya�ananlar�n 12 Eylül askeri fa�ist darbesinin devrimci güçleri imha politikas�n�n eseri oldu�unu belirten Çelik, "�rfan Çelik, tan�k beyanlar� yan�nda yetkili beyanlar�nda da aç�kça görüldü�ü üzere, bilinçlice hedef seçilmi�, onun etraf�ndan, ondan ba�lamak üzere, 12 Eylül ve 13 Eylül günlerinde 'ya konu�acaks�n ya öleceksin' aç�k tehdidi, i�kence alt�nda tutmu� ve üstelik e�i olan benim de i�kence oldu�um gibi bir tehdidi ikinci bir ölüm çemberine sokmu�tur" dedi.

Ard�ndan dönemin tan�klar� Volkan Yara��r, Hikmet �enses ve �smet Yurtsever söz ald�.

YARA�IR: HAP�SHANELER FA��ZME KAR�I D�REN�� ODAKLARIYDI
O dönem Davutpa�a K��las�'nda tutulan Volkan Yara��r, �rfan Çelik dosyas�n�n 12 Eylül fa�izmiyle hala hesapla��lmad��n�n somut göstergesi oldu�unu söyledi. O dönemde 12 Eylül fa�izminin stratejik hamlelerinden birinin hapishaneler oldu�unu ancak hapishanelerin fa�izme kar�� önemli direni� odaklar� haline geldi�ini aktaran Yara��r, 17 ya��nda bir devrimci olarak tutuklan�p Davutpa�a'ya götürüldü�ünü söyledi. Türkiye'de ilk büyük açl�k grevinin Davutpa�a'da gerçekle�ti�ini, 12 Eylül'e kadar ya�anan sistematik bask� ve operasyonlar�n direni�i harlad��n� ifade eden Yara��r, hapishanede direni�e öncülük eden 40 ki�inin özel olarak hedef al�nd��n� ve �rfan Çelik'in de bu isimlerden biri oldu�unu belirtti.

�ENSES: �RFAN'I ÖLDÜRDÜK, S�Z DE KONU�MAZSANIZ S�Z B�L�RS�N�Z DED�LER
O dönem Davutpa�a K��las�'nda, �rfan Çelik'le ayn� ko�u�ta tutulan Hikmet �enses, hapishanede 12 Eylül darbesi öncesi askerlerin bir haz�rl�k içerisinde oldu�unu sezdiklerini, çok ciddi bask� ve i�kence gördüklerini ve buna kar�� açl�k grevine girdiklerini anlatt�. Açl�k grevi ve i�kence sonucu birkaç günlü�üne hastaneye kald�r�ld��n� belirten �enses, hapishaneye dönünce Adnan Binba��'n�n kendisini tekrar sorguya ald��n� ve "Bak �rfan'� öldürdük, siz de e�er konu�mazsan�z siz bilirsiniz" diyerek tehdit etti�ini kaydetti.

YURTSEVER: SEN� DE �RFAN G�B� ÖLDÜRECE��Z DED�LER
O dönem Davutpa�a K��las�'nda tutulan tutsak Hüseyin Yurtsever'in yak�n� �smet Yurtsever, "Cunta sonras�nda ilk görü�meye gittik. Kap�da içeride birinin katledildi�ini duyduk. O gün yan�mda �rfan Çelik'e verilecek e�yalar vard�. E�yalar� tutuklu ye�enlerime verecektim. Onlar bana ba�ka bir po�et daha verdiler. Zazaca, '�rfan Çelik katledildi' dediler. O kadar konu�abildiler. �ki hafta sonra gitti�imde, ölüm nedenini sordum. Görü�ten ç�kt��mda bir yüzba��, �rfan'� tan�y�p tan�mad��m�, nereden tan�d��m� sordu. Hay�r deyince, beni tehdit etti: �rfan gibi seni de öldürürüz, dedi. Beni ikinci kata ç�kard�. Bir odaya koyup sandalyeye oturttu. Oraya Adnan binba�� geldi. Onu, her görü�te kap�da biz ailelere nutuk at�p tehdit etti�inden tan�yordum. Sorguya çekti beni, seni de �rfan gibi öldürece�iz, dedi ve gitti" ifadelerini kulland�.

�stanbul Barosu �nsan Haklar� Merkezi üyesi Berivan Bekçi ve �HD �stanbul �ube yöneticisi Mehmet Acettin de, devletin siyasi tutsaklara dönük imha politikalar�na kar�� yüzle�me ça�r�s� yaparak, adalet mücadelesini sürdüreceklerini yineledi.

'45 y�l önce katledilen �rfan Çelik'i unutturmayaca��z'

�lgili Haberler