GÜNCEL

�nsan haklar� savunucular� Türkiye'nin hak karnesini aç�klad�

HABER MERKEZ�
10 Aral�k 2018 Pazartesi

�nsan Haklar� G�n� dolay�s�yla insan haklar� savunucular�, kendi b�lgelerinde ya�anan hak ihlallerine dikkat �ekerek, insan haklar�na dayal� ortak ya�am idealinin b�y�k bir tehdit alt�nda oldu�u vurguland�.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD) �ubeleri, �nsan Haklar� Evrensel Beyannamesi'nin kabulünün 70. y�l� vesilesiyle düzenledikleri bas�n toplant�lar�nda, Türkiye'nin hak karnesini dikkat çekti.

D�YARBAKIR

Diyarbak�r Barosu, Diyarbak�r Tabip Odas�, Hak �nisiyatifi Derne�i Diyarbak�r Temsilcili�i, �HD Diyarbak�r �ubesi, T�HV Diyarbak�r Temsilcili�i, 10 Aral�k �nsan Haklar� Haftas� nedeniyle Ko�uyolu Park� �nsan Haklar� An�t� önünde ortak bas�n aç�klamas� düzenledi. Aç�klamaya, sivil toplum örgütleri temsilcileri ile HDP ve DBP Diyarbak�r il e�ba�kanlar� kat�ld�.

Parkta aç�klama yapan Diyarbak�r Barosu Ba�kan� Cihan Ayd�n, Türkiye'nin insan haklar� karnesinin k�r�k notlarla dolu oldu�unu belirterek, "Türkiye'nin bu konudaki prati�ini konu�ursak insanlar� haklar� konusunda maalesef iyi bir noktada de�iliz. Biz burada bir kutlama yapm�yoruz" dedi.

Ard�ndan �HD Diyarbak�r �ubesi Ba�kan� Abdullah Zeytun, ortak bas�n metnini okudu. Tahir Elçi cinayetinin, aradan geçen bunca zamana ra�men dosyada tek bir fail ya da �üphelinin yer almam�� olmas�n�, faili meçhule b�rak�lmak istendi�inin bir i�areti ve cezas�zl�k kültürünün tezahürü olarak gördüklerini söyleyen Zeytun, "Huzurlar�n�zda Tahir Elçi'ye bir kez daha söz veriyoruz: Buna asla izin vermeyece�iz, failler mutlaka bulunacak ve yarg�lanacakt�r" dedi.

Türkiye'de demokrasi ve insan haklar�n�n, a��r tehditlere maruz b�rak�ld�� zor bir dönemden geçtiklerini belirten Zeytun, �unlar� kaydetti: "Toplumsal hayat�m�z�n temel ve vazgeçilmez haklar�ndan olan ifade ve örgütlenme özgürlü�ü, iktidar�n otoriter politikalar� ve siyasi vesayet alt�na girmi� yarg�n�n kararlar�yla adeta yok edilmeye çal��lmaktad�r. Kendisi gibi dü�ünmeyen hemen her toplumsal kesimi bask� alt�na alan siyasi iktidar, çok renkli olan toplumumuzu birbirine kar��t iki kutup halinde oturtma ve böylece idareyi kolayla�t�rma politikas� gütmekte, bir grubun temel insani haklar�n� ihlal ederken di�erlerinin haks�zl��a kar�� ç�kmas�n�n önünü almakta ve toplumsal hayat� militarist politikalarla yap�land�rarak bunu yayg�n ve sistematik bir hale dönü�türmektedir."

Zeytun, bar�� in�a etmek ve insan ölümlerine yol açmamak için çaba göstermenin zorluklar�na dikkat çekerek, "Özellikle 2013-2015 y�llar� aras�nda ‘çözüm süreci' ad�yla ba�lat�lan sürecin, toplumsal ya�am�m�zda yaratt�� pozitif etkileri yak�ndan hissederken, 2015 y�l�n�n ikinci yar�s�ndan itibaren çat��mal� ortama dönülmesi ile bar�� umudunun nas�l yerle bir edildi�ine �ahitlik ettik. 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekle�en askeri darbe te�ebbüsünün bast�r�lmas�n�n ard�ndan ilan edilen ve üç ayl�k periyotlarla uzat�lan OHAL'in kald�r�l��ndan itibaren hala fiili olarak devam ediyor olmas� da, OHAL mant��n� bir devlet rejimi olarak sürdürme niyetinin ve �srar�n�n aç�k bir göstergesidir" diye konu�tu.

Zeytun, Kanun Hükmünde Kararnamelerle 130 bini a�k�n kamu personeli ve akademisyenin ihraç edildi�ini, 160 bas�n-yay�n organ� süresiz olarak kapat�larak mal varl�klar�na el konuldu�unu, onlarca gazetecinin tutukland��, haklar�nda soru�turma ve davalar aç�ld��n� söyledi. Hak savunuculu�u faaliyetleri yürüten yüzlerce dernek ve vak�f�n, haklar�nda hiç soru�turma bulunmaks�z�n "terör örgütleri ile ili�kili olduklar�" gibi çok soyut gerekçelerle kapat�ld��n� vurgulayan Zeytun, 95'i DBP'li belediyeler olmak üzere 102 belediyeye kayyum atand��n�, DBP'li belediye e�ba�kanlar�n�n kayyum atamalar� sonras� tutukland��n� ifade etti. Zeytun, ülkenin ikinci muhalefet partisi olan HDP'nin E� Genel Ba�kanlar� da dahil olmak üzere 15 milletvekilinin tutukland��n� ve kimi vekillerin vekilli�i dü�ürüldü�ünü, kimi vekillere de çe�itli hapis cezalar� verildi�ini kaydetti.

Ba��ms�z mahkemelerin olmad��n� ve yarg�n�n bask� arac�na dönü�tü�üne dikkat çeken Zeytun, �öyle devam etti: "Türkiye'de yarg�n�n siyasal iktidar taraf�ndan muhalifler üzerinde bir bask� arac� olarak kullan�lmas� ve yarg�lamalar yap�l�rken uluslararas� standartlardan uzakla��lm�� oldu�u tüm kamuoyunun malumudur. Özellikle A�HM ve AYM'nin vermi� oldu�u ihlal kararlar� sonras�nda siyasilerin yapm�� olduklar� aç�klamalar ile mahkemelerin ba��ms�z karar verme yetkisi tamamen ortadan kald�r�lm��t�r. Yak�n tarihte A�HM'in, HDP'nin önceki E� Genel Ba�kan� Selahattin Demirta� hakk�nda vermi� oldu�u ihlal karar� akabinde Cumhurba�kan�'n�n karar� ele�tiren aç�klamalar� sonras�nda yerel mahkeme ihlal karar�na uymam��, Say�n Demirta�'�n tutuklulu�unun devam�na karar verilerek Anayasan�n 90. maddesi aç�k bir �ekilde ihlal etmi�tir. Anayasa ve �nsan Haklar� Avrupa Sözle�mesi ile güvence alt�na al�nm�� olan demokrasinin vazgeçilmezi serbest seçimler ve seçmen iradesi adeta hiçe say�lm��t�r."

��kence yasa��na ra�men, Türkiye'de i�kence uygulamalar�n�n art��na dikkat çeken Zeytun, cezaevlerinin i�kencenin yayg�n ve sistematik hak ihlalleri ile gündeme geldi�ini söyledi.

PKK Lider Abdullah Öcalan üzerinde devam eden tecrit uygulamas�na dikkat çeken Zeytun, "Hapishanelerle ilgili bir di�er önemli konu ise, �mral� Yüksek Güvenlikli F Tipi Kapal� Cezaevi'nde bulunan PKK Lideri Abdullah Öcalan'a yönelik tecrit uygulamalar�d�r. Hükümlü mahpus statüsünde bulunan Öcalan'�n 27 Temmuz 2011'den bu yana avukatlar�yla, yine kendisinin ve ayn� hapishanede bulunan 3 siyasi mahpusun aileleriyle 104 haftad�r görü�türülmemesi insan haklar� ihlalidir ve bu durum 10 Aral�k 2018 tarihi itibariyle halen devam etmektedir. Öcalan'�n 2013-2015 y�llar�ndan kendisine sunulan imkânlarla Kürt sorunun demokratik çözümüne ve çat��mas�zl�k ortam�n�n olu�umuna ne denli katk� sa�lad�� tecrübe edilmi�tir. Bu nedenle uygulanan tecrit politikas�n�n, ayn� zamanda co�rafyam�zda devam eden çat��mal� sürecin sona erdirilmesine hiçbir katk� sa�lamad��, aksine çat��malar� derinle�tiren bir duruma yol açt�� görülmelidir" dedi.

Öcalan'a yönelik sürdürülen tecrit uygulamalar�n� protesto etmek amac�yla Diyarbak�r E Tipi Kapal� Cezaevi'nde açl�k grevinde bulunan DTK E�ba�kan� ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven'in yerinin cezaevi de�il, Meclis oldu�unu belirten Zeytun, Güven'in ya�am hakk�na yönelik ciddi riskler ba�lamadan taleplerinin dikkate al�nmas� gerekti�ini söyledi.

Cumartesi Annelerinin eylemine getirilen yasa�a de�inen Zeytun, ülkenin karanl�k dönemlerinde çocuklar�n� kaybeden ve onlardan bir daha da haber alamayan Cumartesi Anneleri ve Bar�� Anneleri'nin yürütmü� oldu�u adalet ve hakikat, geçmi�le yüzle�me mücadelesinin de siyasi iktidar taraf�ndan engellenmek istendi�ini vurgulad�.

Zeytun, bir ba�ka önemli hak ihlalinin, askeri operasyonlardan kaynakl� ya�anan ihlaller, özel güvenlik bölgeleri ve soka�a ç�kma yasa�� ilanlar� oldu�unu dile getirerek, "K�rsal yerle�im bölgelerini de kapsam�na alan yüzlerce bölge askeri operasyonlar yap�laca�� gerekçesiyle özel güvenlik bölgeleri ilan edilmi�, yine pek çok kez soka�a ç�kma yasaklar� ilan edilmi�tir. Yasaklar�n ilan edildi�i k�rsal yerle�im alanlar�nda ya�ayan insanlar, do�al ve rutin hayat ak��n� sürdürememekte ve ma�duriyetler ya�amaktad�r. K�rsal araziler ve ormanl�k bölgelerde ç�kan yang�nlarda, maddi kay�plar meydana gelmi�tir. Sa�l�k ve e�itime eri�im sorunlar� ortaya ç�km��t�r. Askeri operasyonlar s�ras�nda güvenlik güçleri taraf�ndan yerle�im alanlar�na yap�lan bask�nlarda ise sivillere i�kence ve kötü muamelede bulunulmu�, haks�z gözalt� i�lemleri gerçekle�mi�tir" �eklinde konu�tu.

Kad�na yönelik �iddetin devam etti�i ve bu �iddetin yarg� kararlar�yla adeta ödüllendirildi�ine vurgu yapan Zeytun, "Karar verici mekanizmalar�n kad�na yönelik art�� gösteren �iddet kar��s�ndaki duyars�z tavr�, yine siyasal iktidar mensuplar�n�n öteden beri kad�n haklar�n� tehdit eden ayr�mc� ve ötekile�tiri�i söylemleri, sorunun derinle�mesine daha fazla katk� sunmaktad�r" dedi.

Ayn� �ekilde çocuklara yönelik �iddet ve hak ihlallerinin, bu süre içerisinde devam etti�ini hat�rlatan Zeytun, konu�mas�n� �öyle bitirdi: "Sizlerle payla�t��m�z ve aç�klamaya çal��t��m�z ihlaller bas�n aç�klamas�na s��d�r�lamayacak kadar geni� bir yelpazede cereyan etmektedir ve son derece ciddidir. Çünkü ihlaller yayg�n ve sistematik bir hal alm�� durumdad�r ve önlemeye yönelik siyasi bir irade görülmemektedir. Sonuç olarak diyoruz ki: Her ko�ul alt�nda dil, din, �rk, milliyet, cinsiyet, etnik ve kültürel farkl�l�k ayr�m� yapmadan BM Evrensel Beyannamesine taraf ülkelerin, yükümlülüklerini yerine getirmeye davet ediyor, ya�am hakk�n�n kutsal oldu�u vurgusunda bulunarak özgürlüklerle dolu, insan onuruna uygun bir ya�am temenni ediyoruz."

ANTEP

�HD Antep �ubesi, �nsan Haklar� Günü dolay�s�yla Ye�ilsu Park�'nda aç�klama yapt�. Aç�klamaya �HD �ube Ba�kan� Salman Yergin, �ube yöneticileri, HDP �l E�ba�kan� Müslüm K�l�ç, DBP �l E�ba�kan� Abdullah �nce ve HDP PM Üyesi Mehmet Karay�lan'�n yan� s�ra çok say�da ki�i kat�ld�. Eylemde konu�an �HD �ube Ba�kan� Yergin, Kürt sorununun ülkedeki sorunlar�n ana kayna�� oldu�unu hat�rlatarak, "Kürt sorununun çözülmeyi�i sorunlar� kronikle�tiriyor" dedi. �nsanl��n ya�ad�� krizden ç�kmas�n�n tek yolunun evrensel beyannamenin içerdi�i ilke ve de�erlere sahip ç�kmak oldu�unu ifade eden Yergin, �öyle konu�tu: "Dünyada oldu�u gibi Türkiye'de de demokrasi sorunu gittikçe büyüyor. Türkiye temel sorunlar�n� çözmek yerine gittikçe otoriterle�iyor. Ülkenin demokratikle�mesi için u�ra�an tüm kesimler zorla tasfiye ediliyor. Ülkede ki sorunlar�n ana kayna�� olan Kürt sorununun çözülmeyi�i sorunlar� kronikle�tiriyor. Çözümsüzlük ülkede çat��ma ortam� yarat�yor. Ülke içi ve d��nda yürütülen sava� politikalar�n bir sonucu olarak ülke siyasal, kültürel ve ekonomik a��r bir krizi ya�amaktad�r."

�ZM�R

�HD �zmir �ubesi ve T�HV �zmir Temsilcili�i, ÖHP ve KHK ile kapat�lan ÇHD, insan haklar� haftas� etkinlikleri kapsam�nda ortak bas�n aç�klamas� yapt�. �HD �ube binas�nda düzenlenen aç�klamas�n� hak savunucular� ad�na �HD yönetim kurulu üyesi Ali Ayd�n yapt�.

Ayd�n, �iddete ve sava�a kar�� olduklar�n� ifade ederek, bar�� hakk�n� savunduklar�n� söyledi. Dünyadaki geli�melere ve hak ihlallerine dikkat çekerek Türkiye'deki durumu özetleyen Ayd�n, Türkiye'nin temel sorunlar�n� çözmekten uzakla�t�� ve giderek otoriterle�ti�i bir döneme girdi�ini hat�rlatt�. Ayd�n, Türkiye'nin Kürt sorununu çözemedi�i için demokratikle�mesini sa�layamad�� ifade ederek, tersine bir gidi�at�n içerisine girdi�i, anayasas�n� de�i�tirerek tek ki�i yönetimine dayal� otoriter bir ba�kanl�k modeline geçti�i ve bunun da sürekli hak ihlali üretti�ini söyledi. Ayd�n, "Türkiye 2018 y�l�n�n yar�s�n� yine OHAL yönetimi alt�nda geçirdi. KHK‘ler ile pek ço�u OHAL gerekçesiyle ilgisiz alanlarda 300 den fazla yasada yap�lan de�i�iklik de mevzuata dahil edilerek kal�c�la�m�� oldu. Siyasal iktidar�n içeride ve d��ar�da �iddeti esas alan politikalar� yine 2018 y�l�nda ya�anan ya�am hakk� ihlallerinin ba�l�ca sebebini olu�turmaktad�r. Öte yandan ya�am hakk� ihlalleri, sadece devletin güvenlik güçleri taraf�nda gerçekle�tirilen ihlaller ile s�n�rl� de�ildir" dedi.

Ayd�n, 2018 y�l�n�n ilk 8 ay�nda Ege Bölge'sinde �HD taraf�ndan kay�t alt�na al�nan 13 bin 834 hak ihlali oldu�unu belirterek, tespit ettikleri ihlalleri �öyle özetledi:

-Gözalt� tutuklamalar ile ilgili toplam 831 hak ihlali olmu�tur. Bu ihlaller 603 gözalt�, 125 tutuklama, 5 gözalt�nda kötü muamele, 72 adli kontrol ile serbest b�rak�lma, 20 ajanl�k teklifi �eklinde gerçekle�mi�tir.

-Kad�n ve çocu�a yönelik 154 ihlal meydana gelmi�tir. Bu ihlaller27 kad�na yönelik taciz, 36 kad�n cinayeti, 25 kad�na darp, 4 sözlü taciz, 46 çocu�a cinsel taciz, 6 zihinsel engelli çocu�a taciz, 5 çocu�a darp, 5 çocuk cinayeti �eklinde gerçekle�mi�tir.

-Çal��ma ya�am� hakk�na yönelik 3649 hak ihlali ya�anm��t�r. Bu ihlaller, 56 i�çi ölümü, 231 i� kazas�, 1899 i�e son verme, 640 KHK ile ihraç, 71 ücret ödenmemesi nedeniyle eylem, 750 g�da zehirlenmesi, 1 açl�k grevi, 1 i� yeri kapat�lmas� �eklinde gerçekle�mi�tir.

-Mültecilere yönelik 8 bin 666 hak ihlali gerçekle�mi�tir. Bu ihlaller, 8 bin 300 yurt d��na geçmeye çal��ma, 39 mülteci ölümü, 324 s�n�rd�� edilme, 1 Geri Gönderme Merkezi (GGM)'de i�kence, 1 GGM'de ileti�im engeli, 1 haber al�namayan mülteci �eklinde gerçekle�mi�tir.

-Cezaevlerinde tutuklular�n ve aileleri taraf�ndan �zmir �HD'ye yap�lan ba�vurular ve derne�e yap�lan incelemelerde 190 hak ihlali tespiti yap�lm��t�r. Bu ihlaller çok çe�itli olup derne�imizce 37 çe�it ba�l�k alt�nda toplanm��t�r. Bu ihlaller, tedavi tamamlanmadan cezaevine götürme, darp, avukat müvekkil mahremiyetini ihlal, tecrit, kitap ve dergilere el koyma, kimlik dayatmas�, soru�turma aç�lmas�, çift kelepçe uygulamas�, arama s�ras�nda e�yalar�n da��t�lmas�, sosyal faaliyet engeli, ko�u� kapasitesi üzerinde mahpusun ko�u�lara konulmas�, tedavi engeli, ç�plak arama dayatmas�, hücre cezas�, kitap-dergi yasa��, cezaevinde ölüm, keyfi ko�u� aramas�, keyfi disiplin cezas�, sohbet engeli, hastaneye sevkin yap�lmamas� �eklinde gerçekle�mi�tir.

-Çevre hakk� ile ilgili 40 ihlal tespiti yap�lm��t�r. 7 çevre tahribat�, 33 orman yang�n� �eklinde gerçekle�mi�tir.

-�fade Özgürlü�ü ve Siyaset engeli olarak 31 hak ihlali tespiti yap�lm��t�r. Bu ihlaller, 1 eylem ve etkinlik yasa��, 9 seçim çal��mas� engeli, 11 siyasi çal��ma engeli, 3 parti binas�na sald�r�, 5 eyle ve etkinlik eylemi, 1 parti yöneticisine sald�r�, 1 parti binas�na bask�n �eklinde gerçekle�mi�tir.

-Di�er hak ihaleleri olarak 273 ihlal tespit edilmi�tir. Bu ihlaller, 48 �üpheli ölüm, 24 intihar, 160 ö�renci zehirlenmesi, ihmal sonucu ölüm, bebek ölümü, hedef gösterme, politik tercih nedeniyle sald�r�, sa�l�k görevlisine kötü muamele, güvenlik görevlisine keyfi muamele, ihmal sonucu ölüm, polis taraf�ndan darp, seyahat engeli, üniversite toplulu�un kapat�lmas�, kay�p iddias�, tarihi eser h�rs�zl�� ve tahribi, güvenlik görevlisince darp �eklinde gerçekle�mi�tir.

BATMAN

�HD Batman �ubesi de dernek binas�nda bas�n aç�klamas� düzenledi. �nsan haklar� savunucular�, Batman Valisi Hulusi �ahin'in �nsan Haklar� Haftas� mesaj�n� ve kay�p yak�nlar�n�n eylemlerinin koridorda yap�lmas�na ili�kin yerel gazetelerde yay�nlanan haber kupürlerini açt�. �HD Batman �ubesi E�ba�kan� Devran Y�ld�z, aç�klamalar�n� d��ar�da yapmak istediklerini fakat yasak nedeniyle yapamad�klar�n� söyledi. Y�ld�z, "Tüm gazetelerde valili�in 10 Aral�k �nsan Haklar� Haftas� nedeniyle yay�nlad�� mesaj ile yasak haberi ayn� sayfalarda yay�nland�. Bu bizce kabul edilemez bir durumdur. Valilik önümüze set koyarak çal��malar�m�z� engellemi�tir. Valilik hangi insan haklar�ndan bahsediyor. Sadece �HD'ye de�il, siyasi partilere özellikle HDP ve DBP aç�klamalar� da yasaklan�yor. Tüm bu yasaklar dururken mesaj yay�nlanmas� komik bir durum" dedi.

OHAL'in ç�kart�lan yasalar ile kal�c� hale getirildi�ine dikkat çeken Y�ld�z, Türkiye'nin, Kürt sorununu çözmedi�ini, bunun sonucunda demokratikle�mesini sa�layamad��, tersine bir gidi�at�n içerisine girdi�i ve anayasas�n� de�i�tirerek tek ki�i yönetimine dayal� otoriter bir ba�kanl�k modeline geçti�i ve bunun da sürekli hak ihlali üretti�ini söyledi. Y�ld�z, toplant� ve gösteri hakk�n�n esas olarak yok varsay�ld�� belirterek, T�HV Dokümantasyon Merkezinin tespit edebildi�i kadar�yla 2017 y�l�n�n ilk 10 ay�nda; Türkiye genelinde düzenlenmek istenen bar��ç�l gösterilere toplam 785 müdahalede bulunuldu�u, insanlar�n i�kence düzeyine ula�an polis �iddetine maruz kald�� ve 3 bin 697 ki�inin gözalt�na al�nd��, 118 ki�inin ise tutukland��n� kaydetti.

�nsan haklar� savunucular� Türkiye'nin hak karnesini aç�klad�

�lgili Haberler