EMEK

HDP esnaf kurye modelinin kald�r�lmas� için kanun teklifi haz�rlad�

�STANBUL - ETHA
26 Mart 2022 Cumartesi

HDP, esnaf kurye sistemi ad� alt�nda çal��an i�çilerin haklar�n�n gasp edilmesinin engellenmesi için kanun teklifi haz�rlad�. HDP Emek Komisyonundan Sorumlu E� Genel Ba�kan Yard�mc�s� �aziye Köse, düzenledi�i bas�n toplant�s�nda yasa tasar�s�na ili�kin bilgi vererek bir an önce yürürlü�e girmesi gerekti�ini söyledi.

Halklar�n Demokratik Partisi (HDP), esnaf kurye modeli ad� alt�nda çal��an i�çilere yönelik sömürünün sona ermesi için kanun teklifi haz�rlad�. Meclis Ba�kanl��na sunulacak kanun teklifine ili�kin HDP Emek Komisyonundan Sorumlu E� Genel Ba�kan Yard�mc�s� �aziye Kö�e, HDP �stanbul �l binas�nda bas�n toplant�s� düzenledi.

��çi s�n�f� hareketinin 1970'lerin ba��ndan ve 80'lerden sonra artan oranda heterojen, çok statülü, güvenceli, güvencesiz, ta�eron bir görünüm sergiledi�ini belirten Köse, koronavirüs salg�n�n� bahane eden sermayedarlar�n bu bölünmeyi derinle�tirdi�ine i�aret etti. Evden çal��ma, uzaktan çal��ma, seyyal, seyyar ve mobil çal��ma sisteminin artt��n� kaydeden Köse, pandemi nedeniyle yeni bir emek rejiminin in�a edilece�ini ve bunun totaliter ve otoriter bir biçimde yap�laca��n�n ipuçlar� olu�tu�unu söyledi.

A�IR ÇALI�MA KO�ULLARI VE DÜ�ÜK ÜCRET
Covid-19 salg�n� sürecinde ya�am ve al��veri� al��kanl�klar�n�n de�i�ti�ini belirten Köse, bu dönem içinde kargo ve perakende sektörünün istihdam aç�s�ndan tek art�� gösteren sektörler oldu�unu kaydetti. Köse, bu sektörde çal��an emekçilere a��r çal��ma ko�ullar� ve dü�ük ücretlerin yan� s�ra örgütsüzlük ve güvencesizlik dayat�ld��n� söyledi.

'ESNAF KURYE S�STEM� YASAL AÇIKTAN YARARLANILARAK ORTAYA ÇIKTI'
Pandemi sürecinde motokurye ve kargo çal��anlar�n�n say�s�n�n artt��n� belirten Köse, patronlar�n karlar�n� katlamak, emek sömürüsünü art�rmak için bu sektörde "esnaf kurye sistemi" getirdi�ini aktard�. Esnaf kurye modelinin i�leyi�ine ili�kin bilgi veren Köse, "Esnaf kurye modelinde; kurye, bir �ah�s �irketi kurmakta ve �ah�s �irketi olarak istedi�i kadar firma ile anla�ma yapabilmektedir. Ana firman�n buradaki avantaj� ise SGK, i�e giri� gibi �eylerden muaf olmas�d�r. Sadece bir sözle�me ile esnaf kurye, ana firman�n hizmet a��na dahil olmaktad�r. Dolay�s�yla çal��an, istedi�i firmada istedi�i saatlerde çal��abilmektedir. Al��veri� uygulamalar� sa�layan sektörün patronlar�, 'kendi i�inin patronu ol' slogan�yla kurye emekçilerine dayatt�� esnaf kurye modeliyle emekçileri güvencesiz, kurals�z, esnek çal��ma saatlerine mecbur b�rakmaktad�rlar. ��çi haklar�n� ortadan kald�ran esnaf kurye sisteminde, k�dem tazminat�, ihbar tazminat� ve çal��arak emekli olma hakk�n�n bulunmay��, i�çinin ve çocuklar�n�n sa�l�k sigortas�, senelik izin hakk�, bayram tatili, hafta tatilinin olmay�� gibi faktörler çal��anlar aleyhine ciddi hak kay�plar� do�urmaktad�r" dedi.

'HAYATLARINI R�SKE ATIYORLAR'
Türkiye'de kay�tl� 200 bin motokurye i�çisinin yüzde 10'unun �irket bünyesinde çal��t��n� kalan yüzde 90'�n� kendi hesab�na çal��anlardan, yani esnaf kuryelerden olu�tu�unu aktaran Köse, kay�td�� çal��anlarla birlikte 900 bini a�k�n kurye bulundu�u bilgisini verdi. Esnaf kurye sistemiyle kar�n� katlayarak artt�ran patronlar�n, ayn� zamanda bu sistem sayesinde i�çileri güvencesiz, sigortas�z, sendika üyeli�i ve di�er sosyal haklardan mahrum bir �ekilde çal��t�rma olana��n� elde etti�ini belirten Köse, "Sermaye aç�s�ndan bu bir cennet sistemidir. Kendi hesab�na çal��an esnaf görüntüsü verildi�i için sendikal haklardan yararlanamayan kuryeler, herhangi bir sendikaya da üye olamamaktad�rlar. Ayr�ca online ticaret firmalar�n�n erken teslimat rekabetine girmesinin yaratt�� zaman bask�s� motosikletli kuryeler ve kargo emekçilerinin kendi güvenliklerini ve hayatlar�n� riske atmaktad�r. Yine özellikle k�� aylar�nda bütün uyar�lara ra�men olumsuz hava ko�ullar�nda çal��t�r�lan motokurye emekçilerinin can güvenli�i de hiçe say�lmaktad�r" diye konu�tu.

Esnaf kurye sistemiyle çal��an emekçilerin dü�ük ücretlerle çal��ma, i� güvencesi, sigorta, sendika ve di�er sosyal haklardan mahrum kalmalar� ba�ta olmak üzere ya�ad�klar� hak ihlallerinin engellenmesi için gerekli kanuni düzenlemelerin yap�lmas� gerekti�ini vurgulayan Köse, HDP Ekonomi Komisyonu taraf�ndan haz�rlanan kanun teklifinin en k�sa sürede hayata geçirilmesi için HDP olarak mücadele edeceklerini söyledi.

KANUN TEKL�F�
HDP'nin haz�rlad�� ve Meclis Ba�kanl��'na sunulacak kanun teklifinde 4857 Say�l� �� Kanunu'na �u eklemelerin yap�lmas� istendi:

"Elektronik ticaret kapsam�ndaki i� ili�kisinin tespiti
EK MADDE 4- 23/10/2014 tarihli ve 6563 say�l� Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakk�nda Kanunda hizmet sa�lay�c� ve arac� hizmet sa�lay�c� olarak tan�mlananlar�n i� organizasyonu kapsam�nda elektronik ticaretin gerçekle�tirilmesi için ki�ilerle kurdu�u ili�kilerin i�veren ve i�çi aras�ndaki i� ili�kisi olup olmad��; taraflar aras�ndaki ili�kiyi düzenleyen sözle�menin i� sözle�mesi olup olmad�� dikkate al�nmaks�z�n, çal��ma �artlar� ve çal��ma ortam�n�n nitelikleri esas al�narak belirlenir.
Birinci f�kra uyar�nca esas al�nan çal��ma �artlar� ve çal��ma ortam�, elektronik ticaretin gerçekle�mesi için çal��an ki�ilerin;
a) Bu faaliyetleri kar��l��nda elde ettikleri gelirin hizmet sa�lay�c� ya da arac� hizmet sa�lay�c� taraf�ndan belirlenmesi,
b) K�l�k k�yafetleri, al�c�lara kar�� davran��lar� ve benzeri hususlarda hizmet sa�lay�c� ya da arac� hizmet sa�lay�c�lar taraf�ndan belirlenen kurallara ba�l� kalmak zorunda olmas�,
c) Yeterlili�inin hizmet sa�lay�c� veya arac� hizmet sa�lay�c�lar taraf�ndan denetim ve de�erlendirmeye tabi tutulmas�,
d) Çal��ma saatlerini düzenleme, belirli bir süre çal��mama, kendilerine verilen i�i yapmama ve benzeri hususlardaki tercihlerini takdirlerine göre belirleyebilmelerinin hizmet sa�lay�c�lar ya da arac� hizmet sa�lay�c�lar taraf�ndan k�s�tlanmas�,
e) Di�er hizmet sa�lay�c�, arac� hizmet sa�lay�c� ve genel olarak üçüncü taraflarla kurabilecekleri ticari ili�kilerinin hizmet sa�lay�c�lar ya da arac� hizmet sa�lay�c�lar taraf�ndan k�s�tlanmas�, niteliklerinden en az iki tanesini ta��yorsa ve elektronik ticaretin gerçekle�mesi için çal��an ki�i ile hizmet sa�lay�c� ya da arac� hizmet sa�lay�c� aras�nda bir i� sözle�mesi bulunmuyorsa, taraflar aras�ndaki ili�kinin muvazaal� i�leme dayand�� kabul edilir ve elektronik ticaretin gerçekle�mesi için çal��an ki�iler ba�lang�çtan itibaren hizmet sa�lay�c� veya arac� hizmet sa�lay�c�n�n i�çisi say�larak i�lem görürler.
Birinci ve ikinci f�krada belirlenen esaslar do�rultusunda, bu maddenin uygulanmas�na ili�kin di�er usul ve esaslar, Çal��ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl��nca, elektronik ticaretin gerçekle�tirilmesi için bir i�verene tabi olarak çal��anlar�n bu Kanun ve ilgili di�er mevzuatta i�çilere tan�nan haklardan yararlanmas� ve sorumluluklara tabi olmas� gere�i ile beraber hizmet sa�lay�c�lar, arac� hizmet sa�lay�c�lar, kendi hesab�na çal��an ki�iler ve küçük ölçekleri i�letmelerin menfaatleri de gözetilerek alt� ay içinde ç�kar�lacak bir yönetmelikle düzenlenir.

MADDE 2- Bu Kanun yay�m� tarihinde yürürlü�e girer.

MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Cumhurba�kan� yürütür."

HDP esnaf kurye modelinin kald�r�lmas� için kanun teklifi haz�rlad�

�lgili Haberler