GÜNCEL

'Hapishanelerde önlem yok, ya�am hakk� ihlal ediliyor'

HABER MERKEZ�
20 Nisan 2020 Pazartesi

�HD, ÇHD, ÖHD ve MED TUHAD-FED, hapishanelerde koronavirüs salg�n�n ard�ndan ya�ananlara ili�kin rapor haz�rlad�. Bir çok hapishanede salg�na kar�� önlemler al�nmad��, tutsaklar�n sa�l�k ve hijyen ihtiyaçlar�n�n giderilmedi�ine dikkat çekildi. 5 tutsa��n ölüm orucunda oldu�u belitilen raporda, tutsaklar�n taleplerinin kabul edilerek tahliye edilmesi istendi.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD) Ça�da� Hukukçular Deren�i, Özgürlük �çin Hukukçular Derne�i (ÖHD) ve MED Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayan��ma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED), Türkiye hapishanelerinde koronavirüs salg�n� ve ard�ndan ya�ananlara ili�kin haz�rlad�klar� raporu aç�klad�. Raporda öneriler de yer ald�.

Dünya genelinde çok say�da ki�inin ya�am�n� yitirdi�i koronavirüsün Türkiye'de 2 bin ki�inin ölümüne neden oldu�u hat�rlat�lan raporda, Adalet Bakanl��n�n, önlem al�nmas� gereken alanlar�n ba��nda gelen hapishanelere yönelik gerekli önlemleri almad�� belirtildi.

Avrupa ��kenceyi Önleme Komitesi (CPT), BM ba�ta olmak üzere uluslararas� örgütlerin tüm tutsaklar�n serbest b�rak�lmas� yönünde ça�r� yapt�� an�msat�larak, ç�kar�lan infaz paketiyle politik tutsaklar�n ölüme terk edildi�i kaydedildi.

�nfaz düzenlemesi ile çok say�da tutuklunun serbest b�rak�ld�� ifade edilerek, hala hapishanelerin büyük risk alt�nda oldu�una dikkat çekildi.

'HERKES E��T ER��M HAKKINA SAH�PT�R'
Raporda, sa�l��a eri�im hakk�na dair temel ilke ve düzenlemelere yer verilerek, "cezaevindeki tutuklu ve hükümlüler, yasal statülerine bak�lmaks�z�n, ayn� kalite ve standartta, ülke genelinde mevcut, kapat�lmam�� olan ki�ilere sa�lanan t�bbi bak�ma e�it eri�im hakk�na sahiptir" denildi.

A�HM'in yerle�ik içtihatlar�na göre, "Devlet bir ki�inin insan onuruna sayg� ile ba�da��r ko�ullarda al�konulmas�n� güvence alt�na almak zorundad�r ve ki�iye uygulanan tedbirin infaz�nda izlenecek tutum ve yöntem, ki�iyi tutuklaman�n do�as�nda kaç�n�lmaz olarak var olan �st�rap düzeyini a�an bir yo�unlukta s�k�nt� ve zorlu�a maruz b�rakmamal�d�r" �eklindeki karar� da hat�rlat�ld�.

A�HM'in tüberküloz, hepatit ve HIV / AIDS gibi bula��c� hastal�klar�n yay�lmas�n�n, özellikle de hapishane ortam�nda bir halk sa�l�� sorunu oldu�u yönünde tespitte bulundu�u an�msat�larak, "Bu konuda Mahkeme, tutuklular�n cezaevine kabul edildikten sonraki makul bir süre içinde salg�n hastal��n tarama testlerine ücretsiz eri�ebilmeleri gerekti�ini savunmu�tur" denildi.

A�HM'in uygun donan�ma sahip ve hijyenik s�hhi tesislere eri�imin, mahpuslar�n ki�isel haysiyet duygusunu korumak için büyük önem ta��d��na karar verdi�i hat�rlat�ld�.

A�HM'in tutsaklar verilen g�dalar�n aç�kça yetersiz oldu�u durumlarda, bunun kendi ba��na Sözle�me'nin 3. Maddesi (i�kence yasa��) uyar�nca bir sorun do�urdu�u yönünde karar verdi�i vurgulanarak, A�HM'in, mahpuslara sunulan yiyeceklerin cezaevi doktoru ve yetkili Devlet makamlar� taraf�ndan düzenli olarak denetlenmesi ve mahpuslara günde üç ö�ün servis edilmesi ve standart veya yetersiz olmamas� gerekti�ini savundu�unun alt� çizildi.

MED TUHAD-FED, �HD, ÖHD ve ÇHD, hapishanelere yapt�klar� ziyaretler, hapishanelerden gelen mektup ve fakslar ile tutsaklar�n aileleri ile yapt�klar� telefon görü�melerinde aktard�klar� bilgiler üzerinden hapishanelerde ya�ananlara ili�kin �u bilgileri payla�t�:

-Temizlik malzemesi ve dezenfektan s�k�nt�s� var. Bir çok hapishanede bu ürünlerin kantinden alamad�klar� ya da fai� fiyata almak zorunda kald�klar� aktar�lm��t�r.

-Mapuslara idare taraf�ndan eldiven, maske, dezenfektan ve kolonya�� verilmiyor, kantinde de geçmi�e nazaran bunlar�n fiyat� artm�� durumda.

- Hapishanelerin büyük k�sm� salg�n nedeniyle hala dezenfekte edilmemi� durumda.

- Bir çok hapishanede mahpuslar revire ç�kar�lmad�klar�n� ancak ilaçlar�n�n verildi�ini verildi�ini, tansiyon hastas� olan mahpuslar�n ko�u�lar�n önündeki alanda tansiyonlar�n�n ölçüldü�ünü aktard�.

-Tüm hapishanelerde hala aç�k ve kapal� görü�ler ile avukat görü�leri yapt�r�lm�yor.

YA�AMLARI TEHL�KEDE OLAN HASTA TUTSAKLAR
Son infaz düzenlemesinde hasta tutsaklar aras�nda da ayr�mc�l�k yap�ld�� ve TMK kapsam�nda olanlar�n düzenleme d�� b�rak�ld�� hat�rlat�lan raporda, salg�n�n ya�amlar�n� tehlikeye sokaca�� hasta tutsaklara ili�kin ise �u bilgiler yer ald�:

-�ki elini kaybetmi� ve Koah ile tüberküloz hastal�klar� olan 32 ya��ndaki Ergün Akta� 2011 y�l�ndan beri hapistedir. Metris R Tipi Hapishanesi'nde Ergün Akta� ile birlikte bulunanlar; biri boynundan a�a��s� tutmayan ve yata�a ba��ml� olan Abdullah Turan, di�eri ise %98 engelli raporu bulunan, trafik kazas� sonucu belden a�a��s� tutmayan Serdal Y�ld�r�m'd�r. Beline tak�lan platinler kayd�� için yeniden ameliyat olmas� gereken Serdal Y�ld�r�m'�n ameliyat� hapishane ko�ullar�nda yap�lam�yor. Serdal Y�ld�r�m vücudunun birçok fonksiyonunu kullanamamaktad�r ve tekerlekli sandalye ile ya�am�n� sürdürmektedir. Üç hasta mahpus ayn� hücreyi payla�maktad�r. Üç mahpus da hayatlar�n� idame ettirmek için birbirlerine muhtaç durumdalar ve Adli T�p Kurumu her üç mahpus için de ayr� ayr� yard�ms�z ya�ayamayacaklar�na ili�kin raporlar vermi�tir.

-�zmir Menemen R Tipi Kapal� Hapishanesi'nde bulunan Ahmet S�l�k 75 ya��ndad�r. K�smi felç geçirmi�, konu�mas� tutulmu� ve sa� taraf� tutmaz hale gelmi�tir. Baca��n� sürükleyerek, duvarlara tutunarak yürüyebiliyor. Bu nedenle unutkanl�k, sinirlilik, dengesizlik hali olu�mu�tur. Ayr�ca yüksek tansiyon, prostat hastal�� vard�r ve beynine giden 3 damar�nda t�kan�kl�k oldu�u bilgisi verilmi�tir. Ailesini tan�yamaz duruma gelen mahpus için; hapishanede ya�am�n� sürdüremeyece�ine ili�kin Adli T�p Kurumu raporu mevcuttur.

-Kand�ra 2 Nolu F Tipi Kapal� Hapishanesi'nde bulunan Abdullah Kalay Wernice Korsakoff hastas�d�r. �ki kez anjiyo olmu�tur. Kalbinin sadece %30'u çal��maktad�r. Hapishanede ya�am�n� sürdüremeyece�ine ili�kin Adli T�p Kurumu raporu mevcuttur.

-�skenderun T Tipi Kapal� Hapishanesi'nden kalan S�dd�k Güler 1940 do�umludur. Kalp rahats�zl��, hipertansiyon, iltihapl� eklem romatizmas� ve son zamanlarda artan diz a�r�lar� ve morluklar gibi rahats�zl�klar� vard�r. Romatizma ilerledi�i için tekerlekli sandalye kullanmaktad�r. �leri ya�ta bir hastad�r.

-Sincan 2 Nolu T Tipi Kapal� Hapishanesi'nde kalan Medeni Tarlan kolon kanseri ameliyat� olmu�, kemoterapi ve ��n tedavisi görmü�tür ve tedavi süreci devam etmektedir. Ayn� zamanda baca��nda damar t�kan�kl�� vard�r.

-Afyon 1 Nolu T Tipi Kapal� Ceza �nfaz Kurumunda bulunan Menduh K�l�ç taraf�ndan 30.03.2020 tarihinde �HD Genel Merkezi'ne gönderilen mektupta; hastal��n�n hayat� risk te�kil etti�ini ve özellikle bu Covid-19 nedeniyle risk grubunda oldu�unu, hastal��n�n ilaçlara çok dirençli kronik resisten akci�er TBC (Tüberküloz) oldu�unu, bu hastal�ktan dolay� sol akci�erinin 2/3 ameliyatla al�nm�� oldu�unu, ayn� akci�erinde tehlikeli mantar enfeksiyonu bulundu�unu ve ayn� akci�erinde leke tespit edildi�ini ve bu lekeden parça al�n�p biyopsi yap�lmas� gerekti�ini bunun da �stanbul Yedikule Gö�üs Hastanesi yapabilece�ini, sa� akci�erinde de bu hastal�ktan dolay� ciddi tahribat olu�tu�unu, ileri derecede ast�m ve KOAH hastas� olmas� nedeniyle �u an solunum cihaz�na ba�l� ya�am�n� idame ettirmek zorunda kald��n�; kronik faranjit, mide reflüsü ve bu hastal�ktan kaynakl� yemek borusunda ciddi tahribat oldu�unu, sol baca��mda kist oldu�unu, kronik alerji oldu�unu, tüberküloz tedavisinin yar�m kalmas� nedeniyle özellikle son birkaç haftad�r sürekli öksürdü�ünü ve bo�az�ndan kan geldi�ini, nefes almakta çok ciddi olarak zorland��n�, bo�uluyor gibi oldu�unu; bo�az yanmas�, halsizlik, vücutta uyu�ma, �i�me, s�k s�k ba� dönmesi gibi ciddi rahats�zl�klar�n ba�lad��n�, 28 y�ld�r hapishanede oldu�unu, cezas�n�n infaz�n�n ertelenmesi için Adalet Bakanl��'na ve Afyon Cumhuriyet Ba�savc�l��na ba�vuruda bulundu�unu, Afyon Cumhuriyet Ba�savc�l��ndan ret cevab� geldi�ini, Bakanl�ktan henüz cevap gelmedi�ini belirmi�tir.

'ÖLÜM ORUCUNDAK� 5 MAPUSUN TALEPLER� KABUL ED�LS�N'
Raporda, çe�itli hapishanelerde tutsaklar�n ölüm orucu eylemi yapt�� da hat�rlat�larak, ba��kl�k sistemi zay�flayan tutsaklar�n büyük risk alt�nda oldu�una dikkat çekildi.

�zmir K�r�klar 1 No'lu F Tipi Hapishanesi'nde Mustafa Koçak'�n adil yarg�lanma talebiyle 293 gündür, Av. Aytaç Ünsal Burhaniye T Tipi Hapishanesinde 78 gündür, Av. Ebru Timtik ise Silivri Kapal� Hapishanesinde 109 gündür adalet talebiyle ölüm orucu eylemini sürdürdükleri kaydedildi.

�zmir �akran Kad�n Hapishanesinde Didem Akman ile �zmir �akran 1 No'lu T Tipi Hapishanesinde bulunan Özgür Karakaya'n�n da adalet talebiyle 61 gündür ölüm orucu direni�inde olduklar� belirtilerek, "Ölüm orucu yapan siyasi mahpuslar�n bir an evvel tahliye edilmesi ve ölüm orucu taleplerinin yerine getirilmesi gerekmektedir"

Raporun son k�sm�nda ise �u önerilere yer verildi:

•A��r hasta mahpuslar�n salg�n hastal�k durumunda ciddi risk grubunda bulunmas� nedeniyle serbest b�rak�larak infazlar�n�n ertelenmesini, tutuklu olanlar�n serbest b�rak�lmas�n�,

• Virüsün özellikle 60 ya� üstü ki�ilerde ölümcül etkisi göz önünde bulundurularak 60 ya� üstü mahpuslar�n tedbiren serbest b�rak�larak infazlar�n�n ertelenmesini, tutuklu olanlar�n serbest b�rak�lmas�n�,

• Hamile ve çocuklu kad�nlar�n, çocu�un üstün yarar� ilkesi gözetilerek serbest b�rak�lmalar� ve infazlar�n�n ertelenmesini,

• Çocuk tutuklular�n bir an önce serbest b�rak�lmas�n�,

• Adil yarg�lanma talebiyle ölüm orucu eyleminin 293. gününde bulunan Mustafa Koçak, 109. gününde bulunan Av. Ebru Timtik ve 78. gününde bulunan Av. Aytaç Ünsal'�n salg�n hastal�k durumunda ciddi risk grubunda bulunmas� nedeniyle taleplerinin kabulü ile serbest b�rak�lmas�n�,

• Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kullan�larak suçlanan siyasi tutuklular�n (Milletvekileri, Belediye e�ba�kanlar�, belediye meclis ve il genel meclis üyeleri, Avukatlar, Gazeteciler, �nsan haklar� savunucular�, ayd�n ve yazarlar, aktivistler, sendikac�lar, ö�renciler gibi) bir an önce serbest b�rak�lmas�n�,

• Tutuklaman�n istisna oldu�u gerçe�inden hareketle tüm tutuklular�n durumlar�n�n dosya üzerinde incelenerek suç tipine göre de�erlendirme yap�p tahliye veya ev hapsi benzeri adli kontrol tedbirlerine ba�vurulmas�n�,

• 5275 say�l� �nfaz Kanunun infazda e�itlik ilkesi göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmesini,

• Mahpuslar�n hak mahrumiyetine sebep olacak (�artla infaz süresinin uygulanmas�, görü� hakk�, sevk hakk� gibi) disiplin cezalar�n�n uygulanmas�ndan vazgeçilmesini savunuyoruz,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; savunma hakk� göz önünde bulundurularak avukat müvekkil görü�mesinin, sadece pandemi döneminde s�n�rl� kalmak suretiyle, telefon görü�mesi ile sa�lanmas�n�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; Koronavirüs (Covid- 19) ile ilgili bütün kaynaklarda virüsün yay�lmas�n� engellemek için ki�isel hijyeni sa�laman�n önemine dikkat çekilmektedir. Hapishanelerde mahpuslar�n sa�l�klar�n�n korunabilmesi, bulunduklar� alan ve kendi ki�isel temizliklerini sa�layabilmeleri için, acilen temizlik malzemelerinin kendilerine ücretsiz verilmesi ve paras� olmayan mahpuslar�n da temizlik ürünlerine eri�imi sa�lanmal�d�r. Hapishanelerde de çevresel ve ki�isel hijyenin sa�lanmas� için gerekli önlemleri almak hastal��n yayg�nla�mas�n� önlemek için azami özen göstermek hapishane idarelerinin ve devletin temel sorumlu�udur.

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; hapishanelerdeki banyo, tuvalet gibi ortak alanlar�n her gün dezenfekte edilmesi,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; mahpuslar�n yeterli, dengeli ve sa�l�kl� beslenmesinin sa�lanmas�, vitamin takviyesi yap�lmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; risk grubunda ve ki�isel hijyenlerini sa�lamakta yetersiz olan kronik hasta, engelli, ya�l�, çocuklu, hamile mahpuslar�n adli kontrol yoluyla cezalar�n�n ertelenmesi sa�lanana kadar, kalabal�k ko�u�lar yerine kapasitesi ve hijyen ko�ullar� uygun ortamlarda tutulmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; Sa�l�k Bakanl�� ve Türk Tabipleri Birli�i'nin önerileri ve uyar�lar� dikkate al�narak hapishanelerde görev yapan tüm personelin bilgilendirilmesi, at�lmas� gerekli olan ad�mlar�n ve uyulmas� gerekli olan kurallar�n belirlenmesi, mahpuslar�n ileti�im araçlar�na eri�imlerindeki k�s�t dikkate al�narak ilgili personel taraf�ndan bu bilgilerin payla��lmas�, ayn� zamanda bu bilgileri içeren bro�ürlerin haz�rlan�p mahpuslarla payla��lmas� ve telefonla görü� hakk�n�n her mahpusa haftada en az iki kere olacak �ekilde uygulanmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; hapishane içine girecek ki�ilerin salg�n� önlemek için uymas� gereken hijyen kurallar� ve almas� gereken önlemler konusunda bilgilendirilmesi, mahpuslarla temas�n söz konusu oldu�u durumlarda bu önlemlerin yan� s�ra uygun ortam ve koruyucu malzemeler sa�lanmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; Sa�l�k çal��anlar� ba�ta olmak üzere mahpuslarla temas eden tüm çal��anlara koruyucu giysi ve malzeme temin edilmesi, özellikle risk grubunda olan çal��anlar ba�ta olmak üzere tüm hapishane çal��anlar� için çal��ma ko�ullar�n� da kapsayacak �ekilde gerekli önlemlerin al�nmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; Kurumda düzenli ve yeterli say�da sa�l�k personelinin bulunmas� (say�n�n artt�r�lmas�),

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; tüm mahpus, hapishane çal��an� ve mahpus yak�nlar�ndan olas� belirtiler gösteren ki�ilerin testlerinin h�zl� ve güvenilir �ekilde yap�labilmesi için gerekli önlemlerin al�nmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; görü�lerin yap�ld�� alanlarda mahpuslar�n görü� haklar�n� ihlal etmeyecek �ekilde h�zla önlemlerin art�r�lmas� ve alanlar�n s�kl�kla dezenfekte edilmesi, mahpuslar�n yak�nlar�yla haberle�ebilmesi için imkanlar�n artt�r�lmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; hapishanelere yak�n yerlerde bulunan hastanelerde ve mahpuslara sa�l�k hizmeti verilen sa�l�k kurumlar�nda uygun – yeterli sa�l�k hizmeti verilebilmesi için gerekli önlemlerin al�nmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; mahpuslar�n sa�l�k kurumlar�na ve hastanelere ring araçlar�yla de�il; daha hijyenik ve sa�l��a uygun araçlarla ta��nmas�,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; Sa�l�k gerekçesiyle al�nacak önlemlerin mahpuslar�n temel haklar�n� ihlal etmeyecek �ekilde uygulanmas�na özen gösterilmesi,

• Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; hapishanelerde corona virüs salg�n� ile ilgili al�nan/al�nacak önlemler, karantina uygulamalar� ile mahpuslar�n sa�l�k durumlar� konusunda ba�ta mahpuslar�n aile ve avukatlar� olmak üzere kamuoyunun düzenli olarak bilgilendirilmesi zorunludur.

• �mral� Hapishanesi de dahil olmak üzere Türkiye'deki tüm hapishanelerde al�nm�� olan tedbirlerin standartlara uygun olup olmad�� konusunda, (çok ciddi say�labilecek hak ihlalleri iddialar� oldu�u gözetilerek) kamuoyunun bilgilendirilmesi için, aralar�nda hukukçular�n, insan haklar� örgütleri ve hükümet temsilcilerinin de bulundu�u bir heyetin k�sa süre içerisinde olu�turularak incelmelere ba�lamalar� gerekmektedir.

• Koronavirüs salg�n� nedeniyle aile ve avukatlar� ile görü�meleri yasaklanan veya k�s�tlanan tüm mahpuslara tan�nm�� olan 20 dakika yak�nlar� ile telefonla görü�me hakk�, �mral� Hapishanesinde bulunan mahpuslara da sa�lanmal�d�r.

• Kurumlar�m�za yap�lan ba�vurular ve iletilen bilgiler s�n�rl� olup bu bilgi ve iddialar etkili bir �ekilde soru�turulmal�d�r."

'Hapishanelerde önlem yok, ya�am hakk� ihlal ediliyor'

�lgili Haberler