Günün Kitabı: Devrim Yılları

Günün kitabında Sergey Dmitriyeviç Mstislavski'nin "Devrim Yılları" kitabını öneriyoruz. Kitabı Ceylan Yayınları, Ekim devriminin 100. yılı vesilesiyle okurla buluşturmuştu. 

1917’nin gölgesinde kalan 1905
Kamo’nun gölgesinde kalan Graç(*)

Büyük Ekim Devrimi’ne epeyce vakit var. Rus topraklarındaki onlarca halkın, işçilerin, ezilenlerin etine kemiğine tırnaklarını geçirmiş olan Çarlık rejimi, hayatta kalmak için türlü zorbalıktan çekinmiyor henüz. Egemenlerin ezberi neyse, Çarlığın izlediği rota da o, elbette: Emekçileri ölümüne sömür, türlü bahanelerle çıkarttığın savaşlarda, yoksulluğun yarattığı öfkeli emekçi gövdesini savaş hamasetiyle uyut... Ve yok et. 

1900’lerin ilk yıllarını Rusya bu manzarayla karşılıyordu. Devrimcilerin binbir emeğiyle filizlenen ayaklanmanın, direnişin baş gösterdiği her fabrikada patronların yardımına kolluk kuvvetleri koşuyordu. “Grev işçi sınıfının savaş araçlarından en önemlisidir, özellikle acil siparişlerde doğru zamanda ve çok iyi örgütlenmek, çocukların bakımını ve yemek işini örgütlemek gerek, bunu organize eden bir parti var mı? Henüz tüm kadroların aynı fikirde olduğu bir parti yok ancak devrim ve işçi sınıfı uğruna kendini feda etmeye hazır insanlar var”dı.

Böylesi çetin koşullarda yoldaşlarıyla illegal mücadeleyi kusursuz bir disiplin ve iradeyle yürüten Baumann’ı anlatıyor, kendisi de Merkez Komite üyeliğinde bulunmuş olan Sergey Mstislavski. Lenin’in Fedaisi Kamo’ya olan aşkım baki olmakla beraber, isterim ki Graç da Kamo Petrosyan kadar tanınsın, bilinsin. Oysa Baumann’ın gerçek yaşamı ve devrimci pratiğini an be an okuduğumuz Devrim Yılları romanı, devrim klasikleri içinde adı en az anılanlardan biri, yazık ki. 

Kitap, gerçek hayatı anlattığı halde satırlara dönüşürken kuru bir metin olarak kalmamış. Gönül rahatlığıyla söylemek mümkün ki, soluk soluğa okunuyor! Hele Baumann’ın tutuklandığı dönemlerin anlatıldığı sayfaları nasıl çevirdiğinize inanamayacaksınız. Tam bir örgütlenme tanrısı olan Graç, yakın dostu Lenin’in Ne Yapmalı broşürünü merkeze alarak Menşeviklerle girdiği her tartışmadan zaferle çıkar. Kitapta bu tartışmaların da esaslı bir yer tuttuğunu belirtmek gerek. 

“Bizim görevimiz … silahlı mücadeleyi örgütlemek. Ve ikinci görevimiz, salt Çarlığı yıkmakla kalmamak, hemen bu yıkılıştan sonra devrimi sürdürmek. Ve üçüncü görev de buradan doğuyor. Siz işçi sınıfını, silahla donatmanın zamanı ve olanağı geldiğinde, tam da o anda silahsızlandırmayı düşünüyorsunuz. Siz devrimi tam başladığı anda bitirmek istiyorsunuz.”

1905 devrimi patlak verdiğinde cezaevinde olan Graç, gelişkin kitle muhalefetinin güçlü baskısıyla cezaevinden tahliye edilir edilmez devrimci atmosferin en ön saflardaki yerini alır bile. Fakat Çarlık da kitlesel katliamlara ve pusulara başlamıştır çoktan. Çar'ın ajanları sonucu öldürülen Graç’ın cenazesi, görülmedik bir kalabalığı bir araya getirir. Romanın en etkileyici bölümlerinden biri olan cenaze törenine, yüz binlerce kişi katılmıştır.   

“Yaşamını cesurca düşüncelerine kurban edenlerin sonsuza dek adları ve şerefleri varolsun.”

(*) Tarlakuşu